روش های اتصال لوله های گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه به لطف مشخصات ارزنده‌ای مانند پایداری و مقاومت بالا در برابر خوردگی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از موضوعات اساسی در زمان استفاده از این لوله‌ها، انتخاب مناسب‌ترین روش اتصال است. روش اتصال لوله‌های گالوانیزه به شرایط پروژه و مشخصات مقطع بستگی دارد. مثلا لوله گالوانیزه در یک دسته‌بندی شامل رزوه‌دار و بدون رزوه می‌شود که اتصال آن‌ها با یکدیگر فرق دارد. اتصال با رزوه، مناسب لوله‌های کوچک و مصارف عمومی است و اتصال بدون رزوه هم اغلب در پروژه‌های بزرگ صنعتی استفاده می‌شود. در ادامه مطلب، با نحوه اتصال لوله گالوانیزه و زوایای مختلف آن آشنا خواهید شد.

انواع اتصالات لوله گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه در سیستم‌های آب‌رسانی، فاضلاب، تأسیسات گرمایشی و حوزه‌های صنعتی مختلف کاربرد دارند؛ ازاین‌رو، اتصال صحیح آن‌ها بسیار مهم است. برای اتصال لوله‌های گالوانیزه از دو روش رزوه‌ای یا بدون رزوه اقدام می‌کنند. در روش رزوه‌ای، لوله‌ها و اتصالات توسط رزوه‌های انتهای لوله‌ها به یکدیگر وصل می‌شوند و همانطور که اشاره شد، برای مقاطع کوچک مناسب است. درمقابل، اتصال در روش بدون رزوه با جوشکاری یا فرآیند مکانیکی صورت می‌گیرد و برای پروژه‌های بزرگ کارایی دارد. به‌این‌ترتیب، نوع اتصال لوله گالوانیزه را با توجه به اندازه مقطع، مدل پروژه و شرایط محیطی انتخاب می‌کنند. در قسمت زیر، اطلاعات کامل‌تری درباره انواع اتصالات لوله گالوانیزه رزوه‌ای و بدون رزوه آورده شده است:

• اتصال لوله گالوانیزه رزوه‌ای

استفاده از رزوه یکی از مرسوم‌ترین تکنیک‌های اتصال لوله‌های گالوانیزه است. در این تکنیک، رزوه‌های داخلی و خارجی لوله‌ها و اتصالات گالوانیزه منجر به اتصال سریع و راحت آن‌ها می‌شود. برای این منظور، لوله‌ها باید توسط دستگاه رزوه‌زنی، رزوه‌گذاری شوند. بعد از آن، اتصالات رزوه‌ای به لوله‌ها وصل شده و پیوند قوی ایجاد می‌کند. بعلاوه اتصال لوله گالوانیزه رزوه‌ای مزایای زیادی دارد که از آن‌ها می‌توان به نصب و جداسازی آسان اشاره کرد که وجود چنین قابلیتی در بسیاری از پروژه‌ها مهم و حیاتی است. همچنین، اتصالات رزوه‌ای را می‌توان طی زمان کوتاهی موردبازسازی قرار دارد. ازطرفی، این روش اتصال دارای چالش‌هایی مانند تحمل کم در برابر فشارهای بالا و ارتعاشات زیاد است. به‌همین‌دلیل، برای پروژه‌های بزرگ مناسب نیست.

• اتصال لوله گالوانیزه بدون رزوه

اتصال لوله گالوانیزه بدون رزوه در مواردی که امکان استفاده از رزوه‌گذاری وجود ندارد یا اتصالات باید بسیار محکم باشند، بکار گرفته می‌شود. در این مدل، از اتصالاتی همچون پیچ و مهره، بست مکانیکی و حتی جوشکاری استفاده می‌کنند. درکل، در این تکنیک باید دقت بالایی به خرج داد تا هم‌راستایی مقاطع و مراحل نصب به خوبی پیش برود. اصولا، برای اتصال لوله گالوانیزه فاقد رزوه مراحل زیر طی می‌شود:

1. 1. اندازه‌گیری قطر لوله‌ها و اتصالات

در ابتدا باید قطر لوله‌ها و اتصالات را به صورت دقیق اندازه‌گیری کرد. این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا باید مطمئن شد که لوله‌ها و اتصالات با هم همخوانی دارند. درواقع، با اندازه‌گیری دقیق قطر لوله‌ها و اتصالات می‌توان از شل شدن آن‌ها پیشگیری کرد و باعث افزایش کیفیت کلی کار شد.

1. 2. بررسی پوشش سطح لوله‌ها

مرحله بعدی، بررسی پوشش سطح لوله‌های گالوانیزه است. در این مرحله باید مطمئن شد که هیچ مشکل یا زبری در سطح مقطع نیست. وجود ایراد در سطح لوله منجر به اتصالات سست و حتی نشتی می‌شود؛ به‌همین‌جهت، فقط باید از لوله‌های صاف و بدون نقص استفاده کرد. برهمین‌اساس، باید وارسی سطح لوله‌ها را جدی گرفت.

1. 3. آماده‌سازی لوله‌های گالوانیزه

بعد از کسب اطمینان از سلامت سطح لوله‌های گالوانیزه باید به سراغ تراز کردن آن‌ها رفت. دراینجا باید لوله‌ها را هم‌راستا و در تراز درست قرار داد تا اتصال از استحکام لازم برخوردار باشد. هنگامی که لوله‌ها هم‌راستا نباشند، فشار مضاعفی به برخی از قسمت‌ها وارد می‌شود که این حالت، ممکن است آسیب جدی به سیستم آن وارد کند.

1. 4. اتصال لوله‌های گالوانیزه فاقد رزوه

بعد از تراز کردن لوله‌ها باید نسبت به اتصال آن‌ها اقدام کرد. برای اتصال اغلب بست‌های ویژه یا پیچ و مهره بکار گرفته می‌شود. اتصالات باید کاملا محکم باشند تا نشتی صورت نگیرد. هرچقدر اتصالات دقیق‌تر و محکم‌‌تر باشد، عمر سیستم هم طولانی‌تر خواهد بود. بنابراین، به محکم بودن اتصال لوله‌های گالوانیزه بدون رزوه توجه کافی داشته باشید.

روش دنده‌ای یا پیچ‌دار در اتصال لوله‌ها

روش اتصال دنده‌ای به‌مانند نامش با دنده‌های موجود در لوله‌ها و اتصالات باعث پیوستن آن‌ها به یکدیگر می‌شود. شایان ذکر است، روش دنده‌ای یا پیچ‌دار در اتصال لوله‌ها انواع مختلفی دارد که هرکدام در حوزه‌های خاصی مورداستفاده قرار می‌گیرند. به‌طورکلی، انواع اتصالات دنده‌ای شامل اتصالات دنده‌ای سیاه (بیشترین کاربرد در صنعت آب و فاضلاب)،  اتصالات دنده‌ای پلی‌اتیلن (خطوط لوله‌کشی در انواع فولادی و گالوانیزه) و همینطور، اتصالات دنده‌ای گالوانیزه (اماکن دارای سیال خورنده) می‌شود. به‌این‌ترتیب، زمانی از روش دنده‌ای یا پیچ‌دار در اتصال لوله‌های گالوانیزه استفاده می‌کنند که محیط مرطوب و خورنده بوده و احتمال خوردگی مقاطع بسیار زیاد است.

اتصال لوله گالوانیزه با فلنج

برای اتصال در قطعات سیستم پایپینگ، قطعاتی با متریال دیگر بکار گرفته می‌شوند که به فلنج معروف هستند و یکی از پرمصرف‌ترین اتصالات سیستم‌های لوله‌کشی به حساب می‌آیند. فلنج‌ها، لوله‌ها را به قطعات دیگری مانند لرزه‌گیر، شیرآلات و... متصل می‌کنند. درکل، اتصال لوله گالوانیزه با فلنج با توجه به مشخصات فنی آن بسیار رایج است و برای پیوستگی آن هم می‌توان از روش دنده‌ای یا جوشی استفاده کرد. ضمن اینکه اتصالات فلنج‌دار اغلب جنس فولادی دارند و منجر به پیوندهای امن و قوی می‌شوند. به‌طورکلی، می‌توان گفت که هدف اصلی از بکارگیری فلنج‌ها، تغییر مسیر یا قطع مسیر لوله‌ها است.

استفاده از جوشکاری برای اتصال لوله گالوانیزه مجاز است یا ممنوع؟

جوشکاری سخت‌ترین روش اتصال لوله‌های گالوانیزه است که از آن در پروژه‌های بزرگ استفاده می‌کنند. عملیات جوشکاری لوله‌های گالوانیزه نیازمند دقت زیادی است؛ چراکه جوشکاری این لوله‌ها باید در دمای بسیار بالایی انجام بگیرد که این حالت به ذوب پوشش گالوانیزه ختم می‌شود و قابلیت ضد خوردگی آن را از بین می‌برد. ازطرفی، جوشکاری پوشش گالوانیزه منجر به تولید گاز اکسید می‌شود که بسیار خطرناک است. برای رفع این مشکلات، باید دمای جوشکاری کاملا مناسب باشد و از ترفندهای خاص جهت محافظت از پوشش گالوانیزه استفاده کرد. همچنین، جوشکار باید از ماسک مخصوص استفاده کند تا گاز تولیدشده آسیبی به او وارد نکند. درمجموع، ممنوعیتی در رابطه با استفاده از جوشکاری برای اتصال لوله گالوانیزه وجود ندارد؛ اما این کار باید توسط نیروهای ماهر و مجرب انجام بگیرد تا پیامدهای منفی آن به حداقل برسد.

کاربرد چسب‌های مخصوص در اتصال لوله گالوانیزه

گاهی اوقات برای اتصال لوله‌های گالوانیزه از چسب‌های مخصوص صنعتی استفاده می‌کنند. چسب‌های صنعتی می‌توانند دو سطح را خیلی خوب به یکدیگر متصل کرده و پیوند قوی برقرار نمایند. این پیوند قوی هم بعد از خشک شدن آن حاصل می‌شود. همچنین، در قسمت‌هایی که چسب بکار رفته است، میزان مقاومت آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. ضمنا، کاربرد چسب‌های مخصوص در اتصال لوله گالوانیزه مربوط به تمام حوزه‌ها نیست. از این روش اتصال تنها در پروژه‌هایی که فشار کم است می‌توان استفاده کرد. بنابراین، از استفاده چسب‌های مخصوص در اتصال لوله‌های گالوانیزه در معرض فشار زیاد پرهیز کنید تا آسیبی به آن‌ها وارد نشود.

مراحل نصب لوله گالوانیزه

نصب لوله گالوانیزه مستلزم رعایت نکات فنی مهمی است تا از حوادثی نظیر نشتی و آسیب جدی جلوگیری شود. در قسمت زیر، مراحل نصب لوله گالوانیزه را به همراه نکات فنی مربوطه آورده‌ایم:

• ·ترسیم نقشه و اندازه‌گیری دقیق

پیش از نصب باید نقشه را با توجه به نیازهای پروژه ترسیم کرد. برای مثال، نکاتی مانند نوع لوله‌ها به همراه قطر و طول آن‌ها باید در همان ابتدا مشخص شود. سپس، باید اندازه‌گیری را به صورت دقیق انجام داد. اندازه‌گیری شامل تعیین اندازه مسیر لوله‌کشی، نشان‌گذاری نقاط اتصالات و برش لوله‌ها در ابعاد موردنظر می‌شود.

• برش لوله‌های گالوانیزه و تمیز کردن آن‌ها

بعد از ترسیم نقشه و اندازه‌گیری دقیق باید به سراغ برش لوله‌های گالوانیزه رفت. برای این هدف می‌توان از اره لوله‌بر یا دستگاه مخصوص برش استفاده کرد. بعد از برش هم باید لبه‌های لوله با ابزارهای مربوطه تمیز شود تا زبری و ترک خوردگی در آن اتفاق نیفتد. تمیز بودن مقاطع از خوردگی سریع آن‌ها جلوگیری می‌کند.

• اتصال لوله‌های گالوانیزه با روش‌های استاندارد

بعد از برش هم نوبت به اتصال لوله‌های گالوانیزه با روش‌های استاندارد می‌رسد. استفاده از اتصالات دنده‌ای در اتصال لوله‌های گالوانیزه مرسوم است. البته اتصالات باید با مدل و ابعاد لوله همخوانی داشته باشند. همچنین، در اتصالات دنده‌ای با نوار تفلون یا خمیر لوله‌کشی می‌توان اتصال محکمی را ایجاد کرد و مانع از نشتی آن شد.

• قرار دادن تکیه‌گاه‌ها و مهارها

در این مرحله با بکارگیری تکیه‌گاه‌ها و مهارهای استاندارد سعی می‌شود که حرکت لوله‌ها به حداقل برسد و فشارهای مضاعف از روی اتصالات برداشته شود. بنابراین، نصب تکیه‌گاه‌ها و مهارهای مناسب در طول سیستم لوله‌کشی امری حیاتی است‌. با این کار، لوله‌ها در نواحی نصب خود محکم شده و با گذشت زمان دچار خم‌شدگی نمی‌شوند.

• انجام تست فشار

بعد از اتمام نصب لوله‌ها و اتصالات باید سیستم را در معرض فشار قرار داد تا از عدم نشتی آن‌ها اطمینان حاصل کرد. از روش‌های موجود می‌توان به پر کردن سیستم لوله‌کشی با گاز یا آب، استفاده از فشارسنج و بررسی همه‌جانبه نقاط اتصال اشاره کرد. در صورت وجود نشتی هم باید اتصالات را دوباره وارسی و محکم کنید.

ابزارهای موردنیاز برای اتصال اصولی لوله‌ها

از ابزارهای موردنیاز برای اتصال اصولی لوله‌ها می‌توان به متر، گونیا فلزی، کولیس، لوازم مخصوص برش، گیج فشار و انواع آچار و انبر اشاره کرد. متر برای اندازه‌گیری انواع لوله و گونیا فلزی جهت محاسبه میزان عمود بودن لوله‌ها نیاز است. کولیس هم ابزار اندازه‌گیری فوق‌العاده دقیقی است که در قسمت دهانه‌ها و قطعات کوچک استفاده می‌شود. برای اندازه‌گیری فشار مایعات و گازهای درون لوله‌ها هم از گیج فشار استفاده می‌کنند. به منظور اطمینان از آب‌بندی لوله و محکم بودن اتصالات نیز نوار تفلون، خمیر لوله‌کشی و تفلون‌های مایع بکار گرفته می‌شوند. با این ابزارهای کارآمد می‌توان انواع روش اتصال لوله‌های گالوانیزه را به خوبی پیاده‌سازی کرد.

نکات ایمنی هنگام اتصال لوله‌های گالوانیزه

اتصال لوله‌های گالوانیزه در ظاهر بدون خطر است؛ اما در واقعیت چنین نیست و خطرات مختص به خود را دارد. از‌این‌رو، باید درباره نکات ایمنی هنگام اتصال لوله‌های گالوانیزه اطلاعات کافی داشت و آن‌ها را بکار گرفت. اولین نکته، رعایت اصول و استانداردهای ایمنی است. برای مثال، باید از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) همچون عینک ایمنی، دستکش مخصوص و کلاه ایمنی استفاده کرد. علاوه‌براین، نیروها باید آموزش‌های لازم در خصوص نحوه برش، حمل و نصب لوله‌ها را گذرانده باشند و اینکه ابزارهای مناسب در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. همچنین، استفاده از لوله‌های گالوانیزه مرغوب و نصب آن‌ها در فواصل مناسب نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و باید به صورت مرتب هم بازرسی شوند.

مشکلات رایج در هنگام اتصال لوله‌های گالوانیزه

حال نوبت به بررسی مشکلات رایج در هنگام اتصال لوله‌های گالوانیزه رسیده است. یکی از این مشکلات، حرکت و جابه‌جایی لوله‌ها بوده که در صورت تداوم باعث تغییر شکل و خمیدگی آن‌ها می‌شود. برای رفع این مشکل، همانطور که قبلا اشاره شد می‌توان از تکیه‌گاه‌ها و مهارها در مسیر سیستم لوله‌کشی استفاده کرد. افزون‌براین، لوله‌های گالوانیزه در صورت قرارگیری در نواحی بسیار سرد ممکن است دچار یخ‌زدگی شوند. یخ‌زدگی هم منجر به انبساط لوله‌ها شده و فشار مضاعفی به آن‌ها وارد می‌کند تا حدی که احتمال ترکیدن لوله‌ها وجود دارد. برای جلوگیری از چنین اتفاقی باید لوله‌هایی با این موقعیت را عایق‌بندی کرد یا ساختار آن‌ها را با نوار حرارتی گرم نگه داشت.

اتصال لوله‌های گالوانیزه در سیستم‌های آب‌رسانی و فاضلاب

لوله‌های گالوانیزه با گذشت چندین دهه همچنان کاربردهای گسترده‌ای در سیستم‌های آب‌رسانی و فاضلاب دارند. درواقع، از این لوله‌های مقاوم در آبرسانی و تخلیه فاضلاب استفاده می‌کنند و حتی در زمینه تهویه هم بکار گرفته می‌شود؛ دلیل این موضوع، به مقاومت بالا و قیمت مناسب آن بازمی‌گردد. قیمت لوله گالوانیزه با توجه به میزان پایداری، مقاومت و دوام آن مقرون‌به‌صرفه است. درکل، این مشخصات ارزنده زمینه را برای راهیابی اتصال لوله‌های گالوانیزه به پروژه‌های ساختمانی و صنعتی فراهم کرد. درهرصورت، اتصال لوله‌های گالوانیزه در سیستم‌های آب‌رسانی و فاضلاب کاملا مرسوم است و در بسیاری از کشورها ازجمله کشور ما انجام می‌گیرد.

توصیه‌هایی برای افزایش عمر مفید اتصالات گالوانیزه

برای افزایش عمر مفید اتصالات گالوانیزه باید به چند نکته مهم دقت داشت. اول اینکه در زمان اتصال لوله گالوانیزه باید به پوشش آن توجه کرد که آسیب نبیند؛ دراین‌راستا، از ابزارهای غیر خراشنده استفاده کنید. همچنین، هرگز لوله‌های گالوانیزه بی‌کیفیت و خراب را در فضاهای مرطوب نصب نکنید. بعد از اتمام نصب لوله‌های گالوانیزه هم پوشش‌های ضد زنگ و ضد رطوبت را بکار بگیرید تا کیفیت سطح مقاطع تا حد امکان حفظ شود. از ساير توصیه‌ها می‌توان به تمیز کردن مرتب لوله‌ها و بازرسی‌های دوره‌ای آن‌ها اشاره کرد. رسوبات معدنی و آلودگی‌های موجود در سطح لوله‌ها از عوامل خورنده هستند که باید در اسرع وقت تمیز شوند.

چه زمانی نیاز به تعویض یا ترمیم اتصال داریم؟

زمانی که اتصال با یکی از مشکلاتی نظیر نشتی یا خوردگی شدید مواجه شود باید سریع نسبت به تعویض یا ترمیم آن اقدام کرد. چنانچه آسیب‌دیدگی فورا رفع نشود، احتمال ترکیدن سیستم لوله‌کشی وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکلات هم همانطور که اشاره شد باید از لوله‌های گالوانیزه و اتصالات باکیفیت استفاده کرد و نصب آن‌ها را هم به افراد ماهر سپرد. همچنین، بازرسی مداوم لوله‌های نصب‌شده الزامی است. هرچقدر آسیب‌دیدگی زودتر رویت شود سریع‌تر می‌توان برای تعمیر آن اقدام کرد و بالطبع، هزینه‌های کمتری هم به دنبال دارد. درمجموع، باید به نکات بعد از نصب لوله گالوانیزه هم توجه داشت و در بازرسی دوره‌ای سهل‌انگاری نکرد.

بررسی مزایا و معایب هر روش اتصال لوله گالوانیزه

اتصال لوله‌های گالوانیزه به دلیل مزایای زیادی که دارد به یکی از اتصالات پرطرفدار پروژه‌های ساختمانی و صنعتی تبدیل شده است. این مزایا عبارتند از:

• عمر مفید طولانی
• مقاومت در برابر فشار
• نصب آسان با سرعت بالا
• مقاومت مطلوب در برابر خوردگی

معایب انواع روش اتصال لوله‌های گالوانیزه هم شامل موارد زیر می‌شود:

• نیاز به تعمیر و بازرسی دوره‌ای در تمام روش‌ها
• هزینه بالای اتصال لوله‌های گالوانیزه با جوشکاری
•  احتمال آسیب‌دیدگی پوشش لوله گالوانیزه در صورت استفاده از روش اتصال جوشکاری

چگونه بایدلوله‌های گالوانیزه به درستی متصل شوند؟

لوله گالوانیزه به‌عنوان یکی از بهترین و مقاوم‌ترین لوله‌ها و اتصالات مورداستفاده در صنایع ساخت‌وساز شناخته می‌شود. این لوله مقاوم در دو مدل رزوه‌ای و بدون رزوه موجود است که هرکدام از آن‌ها شرایط و روش اتصال مجزایی دارند. لوله گالوانیزه رزوه‌ای به خاطر داشتن رزوه نصب آسانی داشته و گزینه مناسبی برای لوله‌های کوچک محسوب می‌شود. در طرف دیگر، لوله‌های بدون رزوه نصب سخت‌تری دارند و از آن‌ها در پروژه‌های بزرگتر استفاده می‌کنند. درکل، روش اتصال لوله‌های گالوانیزه به نوع و سایز لوله و شرایط حاکم بر پروژه بستگی دارد. بااین‌حال، لوله‌های گالوانیزه با توجه به ویژگی‌هایشان برای محیط‌های خورنده مناسب هستند‌. البته به مراقبت و بازرسی دوره‌ای نیاز دارند تا در صورت بروز مشکلی مانند نشتی فورا نسبت به رفع آن اقدام کرد.