پیچ نوعی از اتصالات از جنس فلزی یا فولاد است که به صورت استوانه ای رزوه شده باشد. انواع رزوه به صورت رزوه مثلثی ، رزوه مربعی ، رزوه ذوزنقه ای و رزوه نیم دایره ای و غیره میباشد که سطح استوانهای پیچ را احاطه کرده است. از پیچ برای سفت کردن و بستن قطعاتی که از جنس فلزی ساخته شده است مورد استفاده قرار میگیرد. پیچها یا به درون یک شیار می‌روند و دو قطعه را به یکدیگر جفت می‌کنند (شیار خارجی) و یا همانند مهره درون پیچ دیگری محکم می‌گردند (شیار داخلی). رایجترین استفاده پیچها نگه داشتن اجسام به یکدیگر و قرار دادن صحیح در جای خود میباشد.
در زبان انگلیسی از دو واژه bolt و screw برای بیان پیچ استفاده میشود که تنها فرق این دو در این است که bolt یا پیچ همراه با مهره بکار میرود ولی screw همراه مهره نمی‌باشد.
تقریباً پیچ یک سر در انتهای خود دارد که به شکلی است که میتوان آنرا با استفاده از ابزار چرخاند و سفت کرد. وسایل رایج برای سفت کردن پیچ شامل پیچ‌گوشتی و آچار میباشد. سر پیچ معمولاً بزرگتر از بدنه آن میباشد که باعث میشود تا از بیشتر فرو رفتن پیچ در شیار جلوگیری کند. البته در این خصوص استثناهایی نیز وجود دارند و پیچ‌هایی با سر کوچکتر از بدنه‌شان نیز وجود دارند؛ بطور مثال پیچ J شکل به هیچ وجه برای پیچاندن طراحی نشده است و معمولاً در بتن قرار میگیرد و به عنوان انکربولت استفاده میشود.
عموماً پیچها در جهت عقربه‌های ساعت پیچانده میشوند ولی پیچ‌هایی که خلاف جهت عقربه‌ها نیز سفت میشوند وجود دارد. بطور مثال، زمانیکه یک پیچ در معرض گشتاور خلاف عقربه‌های ساعت قرار بگیرد باید از چپ به راست پیچانده شود و این نوع پیچ انتخاب مناسبی میباشد.
مهره چیست؟
مهره نوعی از اتصالات است که به صورت حفره یا استوانه ای رزوه شده باشد. مهره نوعی سفت‌کننده است که یک سوراخ در میانش دارد. مهره معمولاً در یک پیچ قرار میگیرد و آنقدر پیچانده میشود تا سفت شود. بدین ترتیب جاییکه در آن از پیچ و مهره استفاده شود به خوبی محکم میگردد. در جاهاییکه ویبره یا لغزش باعث شل شدن مهره میشود از مکانیزم‌های دیگری مانند پیچ و مهره‌های بیضی شکل برای سفت کردن سازه استفاده میشود. رایجترین شکل مهره، ۶ ضلعی است. مهره ۶ ضلعی باعث میشود تا فقط یک ششم دور چرخش برای رسیدن به ضلع بعدی لازم باشد. استفاده از مهره‌هایی با بیش از ۶ ضلع ضروری نیست و برای مهره‌هایی با کمتر از ۶ ضلع باید زمان زیادی صرف چرخاندن کرد.
مهرهها بر اساس قدرت معادل پیچشان درجه بندی می‌گردند. بطور مثال یک مهره کلاس ۱۰ ISO یک پیچ با قدرت کلاس ISO 10.9 را پشتیبانی میکند.
انواع پیچ :
- شش سر گوش
۲٫آلن
۳٫هرز گرد
۴٫سر متهای
- اتاقی
- استوانهای
- سر خزینه
۸٫خروسکی
- چوب
- ام دی اف
- چهار سر گوش
و ....
* تولید پیچ با هر شکل و فرمی امکانپذیر است.*
پیچ و مهره و نحوه تشخیص:
به طور کلی پیچ و مهرهها با چهار یا پنج مشخصه شناخته میشود : نوع، جنس ، قطر ، طول، گام دنده که توضیحات به شرح زیر است :
۱
. نوع پیچ:
نوع پیچها با شکل گل آنها و ابزاری که برای بستن پیچ و مهرهها استفاده میشود تعیین میگردد و بدین ترتیب هر پیچ در دسته بندی خاص خود قرار میگیرد.
-
دسته بندی پیچ:
پیچ و مهرهها بر اساس عملکرد یا طراحیشان در دستهبندی خاص خود قرار میگیرند. برای راهنمایی بیشتر قسمت جدول طبقه بندی انواع پیچ ما را مطالعه کنید.
-
شکل گل پیچ و ابزار بستن پیچ و مهره:
پیچ و مهره از نظر شکل گل پیچ و تفاوت در ابزار بستن انواع مختلفی دارد(مثل چهار سو یا دو سو و...). در برخی دیگر تنها از یک ابزار برای بستن میتوان استفاده کرد.
در برخی از دسته بندی ها نیز از هیچ ابزار مشخصی نام برده نشده است یا اصلا ابزاری برای این کار لازم نیست مثل پیچ خروسکی که با دست میتوان آن را بست.
۲٫جنس پیچ و مهره:
متریال یا جنس پیچ و مهره مشخص میکند که پیچ از چه موادی ساخته شده است و همینطور گرید پیچ یا همان رده های مقاومتی پیچ و مهره را مشخص می کند.
مثال: استنلس استیل(A306,A304,A316) ، فولاد (A325 ,A490 ,A306)که معادل پیچ گرید ۸٫۸ و ۱۰٫۹ و ۵٫۶ است و برنجی و...
۳٫قطر پیچ:
در واقع قطر اسمی پیچ اندازه دور ساقه یا تنه پیچ است. برای اطلاعات بیشتر به قسمت اندازه گیری پیچ و مهره مراجعه کنید.
۴٫طول پیچ:
چگونگی اندازهگیری طول پیچ بسته به نوع گل پیچ می تواند متفاوت باشد. به عنوان یک قاعده کلی طول پیچ از ابتدای سطح تا انتهای پیچ است. در مورد پیچ هایی که سر یا گل آنها در بالا قرار دارد (مثل پیچ شش گوش) طول از زیر گل تا انتهای ساقه اندازهگیری میشود.
۵٫گام رزوه:
گام رزوه یا گام دندانه فاصله بین دندههای پیچ را مشخص میکند. که متداولترین آنها در مورد پیچهای ماشینی (شامل پیچهای استوانهای و شش گوش که به همراه مهره به کار می روند) دو نوع دنده اینچی و دنده میلیمتری است.
اندازه گیری پیچ و مهره:
نقاط مختلفی از پیچ هستند که میتوان در اندازهگیری قطر از آنها بهره برد.
پر کاربرد ترین آنها شامل:
*قطر کلی که به آن قطر روی رزوه هم میگویند.
*قطر سادگی یا همان قطر قسمت بدون رزوه
*قطر ریشه که قطر قسمت فرورفتگی رزوه است.
قطر پیچ همیشه باید بر اساس قطر کلی (قطر روی رزوه) سنجیده و تعیین گردد.
قطر گل پیچ:
در مورد پیچهای شش گوش برخی موارد سایز آچار خور پیچ واحد نظر قرار میدهند. این کار به دو دلیل زیر اشتباه است:
۱٫ممکن است باعث کج فهمی شود و پیچ با قطر بزرگتری تهیه گردد.
۲٫ممکن است برای یک نوع قطر پیچ ابعاد گل پیچ متفاوتی وجود داشته باشد.
مثلا پیچ فولادی گرید ۱۰٫۹ سایز M20 با پیچ فولادی گرید HV10 سایز M20 به لحاظ آچار خور متفاوت است.
اندازهگیری مهره و واشر
هم مهره و هم واشر بر اساس پیچی که قرار است روی آن بسته شوند (به لحاظ جنس و ابعاد) طبقه بندی میشوند مثلا واشر M16 مخصوص پیچ m16 است با مهره ای به همین سایز و البته رزوه هایی که با پیچ هماهنگ باشند. سایز مهره از قسمت داخلی آن محاسبه میگردد و بایستی برعکس پیچ که از روی رزوه اندازه گیری میشود از داخل رزوه اندازهگیری شود. اشتباه متداولی که منجر به اشتباه کردن در مورد سایز مهره میگردد.
یشترین پیچ پر مصرف : پیچ سایز ۶،۴ و ۸ می باشد.
بیشترین پیچ سرمته پر مصرف : نمره ۳و ۵ می باشد.
کاربرد پیچ و مهره :
تقریبا در تمامی صنایع دنیا پیچ و مهره کاربرد دارد. از صنایع الکترونیک گرفته تا ساختمان، خودرو، نفت و گاز،پتروشیمی ، سد سازی ، آب و فاضلاب و ...
مهمترین عوامل موثر در قیمت پیچ و مهره عبارتند از:
۱٫جنس و آلیاژ
۲٫ضخامت(thickness) و سایز
۳٫نوع روکش
۴٫شرکت تولید کننده
- نوع کالا
بازار هدف :
- ساختمان سازی
- سد سازی
- راه آهن و مترو
- آب و فاضلاب
- پل سازی
- تاسیسات
- نیروگاهی
- مبل سازی و...
توزیع کنندگان و منابع :
نوین عایق (پیچ سرمته )
فراسازان پیچ گستر پارس
شرکت تولیدی و صنعتی پارس پیچ
پیچ سازان
ایران پیچ
ابزارآلات متخصص و..
