خرسک شلاکه آهن چیست؟

خرسک و شلاکه محصولات جانبی مورد استفاده در حوزه فولاد هستند که نقش کلیدی را در بهینه ساختن عملیات تولید و بازیافت ایفا می‌کنند. این دو ماده که نوعی قراضه آهنی هستند، طی پروسه ذوب آهن و فولاد حاصل می‌شوند. خرسک و شلاکه در مقایسه با سایر قراضه‌های آهنی خلوص بالایی دارند؛ به‌همین‌دلیل، با قیمت بیشتری هم به فروش می‌رسند. مهم‌ترین مشخصات آن‌ها نیز مربوط به امکان بازگشت مجدد به خط تولید و سازگاری با شرایط آب‌وهوایی مختلف می‌شود. این دو محصول جانبی صنعت فولاد ازنظر برخی خصوصیات به یکدیگر شبیه هستند؛ اما تفاوت‌هایی نیز دارند. حال اینکه دقیقا خرسک و شلاکه آهن چیست؟ و چه تفاوت‌هایی با هم دارند را در ادامه به صورت کامل توضیح داده‌ایم.

خرسک چیست؟

خرسک یکی از مهم‌ترین محصولات جانبی دنیای فولادسازی است که در فرآیندهای ذوب و ریخته‌ گری فولاد و آهن به دست می‌آید. این محصول که متشکل از تکه‌های جامد و تقریبا بزرگ فولادی است، در مراحل بازیافت و تولید دوباره به‌کار گرفته می‌شود. مقاومت بالا و درصد خلوص مناسب خرسک باعث شده است تا در صنایعی نظیر ساخت‌وساز و ریخته‌گری دوباره وارد چرخه تولید شود. خرسک را در یک دسته‌بندی به دو مدل فولادی و آهنی تقسیم می‌کنند. خرسک فولاد، ترکیباتی دارد که در تولید مجدد فولاد به‌کار گرفته می‌شود؛ اما خرسک آهن معمولا حاوی قطعاتی است که از عملیات ذوب و ریخته‌گری آهن جدا شده‌اند. از مهم‌ترین مشخصات خرسک آهن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مقاوم در برابر فشار و ضربه
• مناسب جهت بازیافت و بکارگیری دوباره
• بسیار کاربردی در صنایع فولاد و ساختمان‌سازی
• دارای عناصر آلیاژی همچون کربن و سیلیس با درصد مشخص

شلاکه چیست؟

شلاکه ماده‌ای جانبی است که در عملیات ذوب آهن و فولاد بر روی سطوح مذاب ایجاد می‌شود. این ماده ناخالص متشکل از آهک، سیلیس و اکسیدهای فلزی است و با توجه به ترکیباتش در صنعت راه‌سازی و سیمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شلاکه ذوبی را پس از فرآوری می‌توان به جای برخی از مواد پایه‌ای صنعت ساختمان‌سازی به‌کار گرفت. درکل، این محصول مانند خرسک انواع مختلفی دارد. شلاکه را با توجه به نحوه تولید به دو گروه تقسیم می‌کنند. گروه اول، شلاکه آهن است که در جریان تولید فولاد از کوره بلند حاصل می‌شود. گروه دوم نیز همان شلاکه ذوبی است که در جریان پروسه ریخته‌گری و عملیات حرارتی فولاد به دست می‌آید. مهم‌ترین مشخصات شلاکه شامل موارد زیر می‌شود:

• تقویت کیفیت و مقاومت مواد ساختمانی
• امکان به‌کارگیری در تولید سیمان و آسفالت
• دارای ترکیبات معدنی مانند آهک و سیلیس
• صرفه‌جویی در مصرف منابع طبیعی با بازیافت آن

تفاوت خرسک و شلاکه چیست؟

خرسک و شلاکه تفاوت‌های بنیادی با یکدیگر دارند. می‌توان گفت که خرسک، قطعات جامد قابل بازیافت است؛ اما شلاکه ماده‌ای ناخالص بوده که امکان بازیافت مستقیم آن وجود ندارد. خرسک در صنعت فولاد از ارزش بالاتری برخوردار است و فولادسازان تمایل بیشتری به استفاده از آن دارند. شلاکه نیز معمولا در صنایع جانبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جدول زیر، تفاوت بین خرسک و شلاکه از جهات مختلف آورده شده است:

فرآیند تولید خرسک و شلاکه آهن

خرسک و شلاکه در تولید شمش‌های فولادی به‌کار گرفته می‌شوند و مانند سوپرشارژر عمل می‌کنند. درحال‌حاضر، شمش‌های فولادی و آهنی در کوره‌های قوس با قراضه‌ها تولید می‌شوند که این شیوه رواج زیادی پیدا کرده است. در فرآیند تولید خرسک و شلاکه آهن در زمان ریختن سرباره‌ها به چاله می‌توان از چند طریق جهت جداسازی آن‌ها اقدام کرد. یکی از این موارد، استفاده از دستگاه پیکور است. این دستگاه با نوک مته‌ای که دارد، جهت جداسازی خرسک‌ها اقدام می‌کند. شلاکه‌ها نیز قطعات کوچکی هستند که نوک مته نمی‌تواند آن‌ها را بگیرد و جداسازیشان راحت است.

تولید خرسک تحت دو مدل ورقه‌ای و کلوخه‌ای صورت می‌گیرد و آن را در سه کیفیت به شرح زیر عرضه می‌کنند:

• خرسک چکش خورده: همان مدل خرسک با دستگاه پیکور است.
• خرسک بال میل شده: در درون دستگاهی شبیه به آسیاب، ریزتر می‌شود.
• خرسک تمیز نشده: در قطعاتی بزرگ جهت فرآوری در اختیار کارخانجات قرار می‌گیرد.

شلاکه هم در سه کیفیت ارائه می‌شود که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شلاکه چکش خورده: این مدل معمولا در صنایع فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• شلاکه بال میل شده: این روش منجر به خلوص بیشتر شده و درجه خلوص را به 100 درصد می‌رساند.
• شلاکه تمیز نشده: این نوع شلاکه در مقایسه با سایر محصولات مشابه از قیمت ارزان‌تری برخوردار است.

کاربردهای خرسک و شلاکه آهن چیست؟

یکی از مهم‌ترین کاربردهای خرسک و شلاکه آهن مربوط به تولید میلگرد و سیمان پرتلند می‌شود. در ادامه با سایر کاربردهای این دو محصول جانبی آشنا خواهید شد:

• قابل استفاده در صنعت کشاورزی
• به‌کارگیری خرسک در تولید سیمان
• به‌کارگیری شلاکه در راه‌سازی جهت روکش آسفالت

قابل استفاده در صنعت جوشکاری جهت جوش دادن میلگردها به یکدیگر (برآمدگی حاصل از این جوش به گل جوش یا شلاکه معروف است.)

روش های بازیافت خرسک و شلاکه

بازیافت خرسک و شلاکه روشی موثر جهت مدیریت هرچه بهتر پسماندهای صنعتی و بهینه‌تر شدن صنعت فولاد است. امروزه نیز از روش‌های مدرنی جهت بازیافت خرسک و شلاکه استفاده می‌کنند که با محیط‌زیست سازگار بوده و از نظر اقتصادی هزینه‌های زیادی بر تولیدکننده تحمیل نمی‌کنند. در قسمت زیر، با روش‌های بازیافت خرسک و شلاکه آشنا خواهید شد.

• روش بازیافت خرسک

خرسک یکی از مواد مهم قابل بازیافت در دنیای فولاد است که ماهیت فلزی دارد و به دلیل داشتن درصد زیاد آهن طی مراحل زیر بازیافت می‌شود:

• جمع‌آوری و جداسازی: درابتدا، خرسک‌ها را از عملیات ذوب و ریخته‌گری جمع‌آوری می‌کنند و سپس، با توجه به کیفیت و سایزشان از یکدیگر جدا می‌شوند.
• خرد و آسیاب کردن: در این مرحله، قطعات خرسک بزرگ را با سنگ‌شکن‌های صنعتی خرد می‌کنند تا سایز آن‌ها مناسب فرآوری بعدی شود.
• جداسازی ناخالصی‌های موجود: مواد غیرآهنی نظیر سرباره و ناخالصی‌های مختلف را از خرسک جدا می‌کنند تا آهن به خالصی لازم برسد.

• روش بازیافت شلاکه

شلاکه را به‌عنوان یک ماده معدنی که در جریان ذوب فلزات به دست می‌آید، طی مراحل زیر بازیافت و آماده استفاده مجدد می‌کنند:

• تفکیک شلاکه آهنی از غیرآهنی: شلاکه‌ها شامل دو نوع آهنی و غیرآهنی می‌شوند. شلاکه آهنی را دوباره می‌توان در فرآیندهای فولادسازی مختلف به‌کار گرفت؛ اما مدل غیرآهنی در حوزه‌های دیگر مورد استفاده قرار می‏گیرد.
• خنک‌سازی و فرآوری اولیه: شلاکه داغ را بعد از تولید باید خنک کرد. برای این منظور، می‌توان به سراغ روش‌های آبی یا هوایی رفت. نهایتا، شلاکه سرد شده به شکل دانه‌ای یا جامد را می‌توان پردازش کرد.
• بازیافت به عنوان ماده اولیه راه‌سازی: شلاکه را بعد از بازیافت می‌توان در راه‌سازی جهت تولید آسفالت و زیرسازی جاده‌ها استفاده کرد. دلیل این موضوع نیز به مقاومت بالا و میزان مطلوب پایداری آن بازمی‌گردد. درکل، این ماده یکی از بهترین جایگزین‌های موجود برای شن و ماسه است.

عوامل موثر بر قیمت خرسک و شلاکه آهن

از عوامل موثر بر قیمت خرسک و شلاکه آهن می‌توان به درجه خلوص، درصد پرتی و اندازه کوره اشاره کرد. محصولاتی که درجه خلوص بالاتری دارند با بهای بیشتری عرضه می‌شوند. دلیل تفاوت در درجه خلوص نیز به مواد درون کوره، زمان تخلیه و سبک خنک‌سازی بازمی‌گردد. درصد پرتی هم بر قیمت خرسک و شلاکه تاثیر به‌سزایی می‌گذارد. درواقع، با کاهش درصد کربن میزان پرتی نیز کمتر می‌شود.

اندازه کوره و مدل خرد شدن مواد نیز بر قیمت نهایی آن‌ها تاثیرگذار است. درمجموع، نحوه تولید خرسک و شلاکه و هزینه‌های صرف‌شده برای آن‌ها نرخشان را تعیین می‌کند. حتی تحولات بازار فولاد و مسیر پیشروی آن نیز ممکن است تغییراتی را در جریان قیمت‌گذاری این دو محصول ایجاد کند. درهرحال، امکان استعلام قیمت روز خرسک و شلاکه به‌صورت آنلاین فراهم شده است.

نکات مهم خرید خرسک و شلاکه آهن

در زمان خرید خرسک و شلاکه آهن بایستی مواردی را مدنظر خود قرار داد تا درنهایت، خریدی توام با رضایت داشت. در قسمت زیر، به نکات مهم خرید خرسک و شلاکه آهن اشاره شده است:

• توجه به کیفیت خرسک و شلاکه
• توجه به مدل و اندازه خرسک و شلاکه آهن
• سفارش خرسک و شلاکه آهن از مرکز فروش معتبر

کاربردها و اهمیت اقتصادی خرسک و شلاکه آهن

خرسک و شلاکه آهن ضایعات مصرفی صنایع فولاد، ساختمان‌سازی و راه‌سازی هستند. با استفاده از این ضایعات می‌توان به بهینه‌سازی صنایع و مدیریت اصولی پسماندهای صنعتی کمک کرد. این قراضه‌های آهنی در جریان ذوب آهن و فولاد به روش‌های مختلف به دست می‌آیند و کاربردهای مشخصی دارند. معمولا، از خرسک جهت تولید سیمان استفاده می‌کنند و شلاکه هم به منظور روکش آسفالت‌ها و جوشکاری میلگردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. درکل، به‌کارگیری این دو محصول جانبی، روشی کارآمد و اقتصادی محسوب می‌شود. همچنین، قیمت خرسک و شلاکه آهن به مواردی همچون درصد خلوص و میزان پرتی آن‌ها بستگی دارد. درواقع، این ضایعات، ارزش بالایی دارند و با قیمت مناسبی هم در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند.