حداکثر فاصله آزاد بین میلگردها
فاصله آزاد بین میلگردها یکی از مهم‌ترین نکاتی است که در حین مسلح‌سازی بتن باید به آن توجه کنید. اگر فاصله میلگردها خیلی زیاد باشد، کاربردی در افزایش مقاومت بتن نخواهد داشت و فونداسیون به‌راحتی ترک می‌خورد. البته نزدیکی بیش از حد و استفاده از میلگردها به‌صورت متراکم مقاومت بتن را افزایش نمی‌دهد و نتیجه معکوس دارد. اگر فاصله بین مقاطع کم باشد، بتن بین آن‌ها نفوذ نمی‌کند و احتمال ایجاد حفره بین میلگرد و بتن بیشتر می‌شود. در این مقاله از آهن آنلاین بررسی می‌کنیم، حداکثر فاصله آزاد بین میلگردها باید چقدر باشد و براساس چه معیارهایی باید این فاصله را تعیین کرد.
محدودیت‌های فاصله میلگردها چقدر است؟
فاصله بین میلگردها هم به دلیل امنیت سازه و هم سهولت بتن‌ریزی اهمیت دارد. به همین دلیل قوانین و محدودیت‌هایی برای فاصله بین این مقاطع فولادی تعریف شده است که آن‌ها را توضیح می‌دهیم. اگر میلگردها به‌صورت موازی در یک سفره قرار داشته باشند، فاصله آن‌ها باید حداقل 25 میلی‌متر باشد. فاصله این میلگردها همچنین باید بیشتر از قطر میلگرد بزرگ‌تر و بیشتر از 1.33 برابر قطر بزرگ‌ترین سنگدانه بتن باشد. منظور از سفره، ردیف‌هایی است که میلگردها در آن چیده می‌شوند.
وقتی میلگردها در چند سفره یا ردیف هستند، فاصله آن‌ها باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که بتن به‌راحتی بین سفره‌ها حرکت کند و فضای خالی بین مقاطع کامل با بتن پر شود. فاصله بین هر دو ردیف هم باید بیشتر از 25 میلی‌متر و بیشتر از قطر بزرگ‌ترین میلگرد به‌کاررفته در سفره‌ها باشد.
اگر میلگردهای طولی در اعضای خمشی و برشی مورد استفاده قرار می‌گیرند، حداکثر فاصله آن‌ها باید 200 میلی‌متر باشد تا مقاومت خمشی یا برشی را افزایش دهند. در بخش‌هایی که خاموت بسته یا دورپیچ استفاده می‌شود، حداقل فاصله بین میلگردهای طولی باید 40 میلی‌متر باشد. این فاصله نباید از 1.5 برابر قطر بزرگ‌ترین میلگرد کم‌تر شود.
حداکثر فاصله میلگرد طولی ستون
فاصله مناسب بین میلگردها در ستون نیز اهمیت دارد. وقتی فاصله میلگردها خیلی زیاد نباشد، هم بتن‌ریزی راحت می‌شود و هم امنیت ستون‌ها تأمین است و به‌راحتی بار وارد بر سازه را تحمل می‌کنند. فاصله مناسب همچنین از ترک‌خوردگی ستون‌ها پیشگیری می‌کند. مطابق با آیین‌نامه مبحث نهم سال 99، بین 1 تا 8 درصد از ستون‌ها باید از میلگرد تشکیل شده باشد. البته بهترین مقدار تراکم میلگرد در ستون، حدود 3 درصد است.
حداکثر فاصله میلگرد طولی در ستون‌ها 200 میلی‌متر است؛ اگر فاصله مقاطع از 200 میلی‌متر بیشتر شود، ستون مقاومت لازم برای تحمل بارها و تنش‌ها را نخواهد داشت. البته در اکثر سازه‌های معمول، معمولا میلگردهای طولی ستون‌ها در فاصله 100 میلی‌متری از یکدیگر تعبیه می‌شوند و اگر قرار بر استفاده از بتن‌های دارای سنگدانههای درشت باشد، این فاصله تا 150 میلی‌متر هم افزایش پیدا می‌کند.
حداقل فاصله بین میلگردها در ستون
حداقل و حداکثر فاصله میلگرد در ستون از اهمیت بالایی برخوردار است تاجایی‌که کم بودن فاصله بین میلگردهای طولی در ستون مشکلاتی مثل کرموشدگی ایجاد می‌کند. در حالت کرموشدگی، ذرات بتن از یکدیگر جدا می‌شوند و بین آن‌ها حفره‌های خالی شکل می‌گیرد. این حالت مقاومت بتن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل در ستون‌ها و اجزای پایه سازه، میلگردها باید حداقل 40 میلی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. فاصله 1.5 برابری قطر بزرگ‌ترین میلگرد یا 1.33 برابری قطر بزرگ‌ترین سنگدانه بتن هم معیارهای دیگری برای تعیین حداقل فاصله بین میلگردهای طولی در ستون هستند.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که میلگردهای طولی در ستون‌ها به مهاربندی با سنجاقی یا خاموت نیاز دارند تا مقاومت لازم در برابر نیروهای فشاری و تنش‌هایی مثل زلزله را به‌دست آورند. اگر فاصله بین میلگرد مهارشده و میلگرد مهارنشده کم‌تر از 150 میلی‌متر باشد، می‌توان مقاطع را به‌صورت یکی‌درمیان با سنجاقی یا خاموت مهار کرد؛ با فاصله 150 میلی‌متری، مهاربندی میلگرد در تمامی مواقع موردنیاز نیست.
حداکثر فاصله آزاد بین میلگردها بر چه اساسی تعیین می‌شود؟
قوانین و استانداردهای مختلفی برای تعیین فاصله آزاد بین میلگردها تعیین شده است. این استانداردها با در نظر گرفتن دو فاکتور اساسی تعیین شده‌اند که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم:
- فاکتور اول سهولت حرکت بتن بین میلگردها و جلوگیری از کرموشدگی است. وقتی فاصله بین میلگردها بیشتر از 1.33 برابر قطر بزرگ‌ترین سنگدانه بتن باشد، یعنی همه سنگدانههای بتن به‌راحتی بین میلگردها جای می‌گیرند و فاصله بین آن‌ها به‌صورت کامل و بدون ایجاد حفره پر می‌شود.
- فاکتور دوم پیوستگی بین بتن و میلگردها و تأمین امنیت سازه است. فاصله میلگردهای طولی باید فضای کافی برای مهاربندی را فراهم کند. همچنین این فاصله نباید آنقدر زیاد باشد که پیوند مستحکم بین بتن و میلگرد را از بین ببرد.
مهندسان پروژه باید بر اساس دو فاکتور بالا و همچنین بر اساس ابعاد ستون، تعداد میلگردها و شرایط بارگذاری، بهترین فاصله آزاد بین میلگردها را تعیین کنند.
اهمیت رعایت استاندارد فاصله میلگردها در استحکام سازه
در این مقاله درباره استانداردهای فاصله آزاد بین میلگردها در بخش‌های مختلف سازه صحبت کردیم. با رعایت فاصله درست هم نیازی نیست بیش از حد مورد نیاز میلگرد بخرید و هم با چالش‌های بتن‌ریزی در میان میلگردهای متراکم مواجه نخواهید شد. البته این بدان معنا نیست که می‌توانید برای کاهش هزینه‌ها، تعداد میلگردها را کم و بافاصله در نظر بگیرید. رعایت حداقل‌ها و حداکثرها و پیدا کردن فاصله استاندارد بین مقاطع، در مسلح‌سازی بتن کاری است که مهندسان باید انجام دهند.
