اسلب یا تختال چیست؛ کاربردها و روش‌های تولید آن
اسلب چیست؟ یک محصول میان خطی و نیمه نهایی فولاد است که از فرایند نورد شمش و یا فرایند ریخته گری پیوسته حاصل میشود. سطح مقطع اسلب‌ها بر خلاف شمشه و شمشال مربعی نیست بلکه مستطیلی بوده و به عنوان ماده اولیه برای ساخت محصولات نورد تخت از جمله کویل و ورق نورد گرم، استفاده می شود. این مقاله در مورد اسلب، روش‌های تولید آن، کاربردها و برخی نکات مربوط به ورق اسلب توضیح داده خواهد شد.
اسلب به عنوان یک محصول فولادی مستطیل شکل دارای عرض بین ۶۵۰ میلی‌متر تا حداکثر ۲۰۰۰ میلی‌متر، ضخامت ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر و طول متغیر ۴ تا ۱۲ متر است و برای تولید انواع محصولات تخت فولادی مثل ورق، صفحات و کویل و همچنین در صنعت ماشین‌آلات سنگین استفاده میشود.
اسلب چیست؟
اسلب یک محصول فولادی نیمه ساخته با سطح مقطع مستطیلی است که بعد از یک یا چند مرحله فرآوری دیگر در کارخانه‌های نوردی و تولیدکننده ورق به محصول نهایی (ورق‌های فولادی) تبدیل میشود. این محصول در ایران با اسم تختال شناخته شده است که در زبان انگلیسی (slab) تلفظ میشود. قیمت اسلب، به‌عنوان یک محصول نیمه نهایی فولادی در ساخت ورق‌های فولادی و صفحه کاربردی، با توجه به تولید با کیفیت این محصول در ایران بسیار حائز اهمیت است.
اغلب اسلب‌ها از جنس فولاد کربنی است اما اسلب‌های از جنس فولاد زنگ نزن نیز یافت میشود. این محصول از آلیاژهایی مثل آهن، کروم، مس، منگنز، نیکل، سیلیسیوم و مولبیدن تشکیل میشود. مشخصات مربوط به آن از طریق کد‌های استاندارد که معمولا در قسمت انتهایی اسلب حک شده است، مشخص میشود. برخی از استانداردها عبارت‌اند از:
ابعاد استاندارد تختال فولادی
اسلب، به عنوان یک محصول فولادی مستطیل شکل دارای عرض بین ۶۵۰ میلی‌متر تا حداکثر ۲۰۰۰ میلی‌متر، ضخامت ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر و طول متغیر ۴ تا ۱۲ متر است.
سایز تولیدی این محصول بستگی به کاربرد دارد که بالاترین نرخ تولید این محصول دارای ضخامت ۲۳۰ میلی‌متر، عرض ۱۲۵۰ میلی‌متر (یک متر و ۲۵ سانتی‌متر) و طول ۱۲ متر است.
اسلب دارای بازار محدود است و در دنیا سالیانه در حدود بیست میلیون تن اسلب تولید و در چرخه خرید فروش قرار می‌گیرد.
کاربردهای اسلب
بیلت، بلوم و اسلب، نام تجاری ۲۲ محصول فولادی می‌باشد که آن‌ها را در ساخت انواع مختلف مقاطع و محصولات فولادی مورد استفاده قرار می‌دهند. از اسلب برای تولید انواع محصولات تخت فولادی مثل ورق، صفحات و کویل و همچنین در صنعت ماشین‌آلات سنگین استفاده میشود؛ به همین دلیل نرخ اسلب، در قیمت ورق سیاه و سایر محصولات تولید شده از آن اثرگذار است. با توجه به ابعاد استاندارد اعلام شده، ضخامت این ورق فولادی بسیار کم است، به طوری که ممکن است باعث بروز مشکل هنگام برش شود و نیاز باشد برای برش از دستگاه‌هایی با امکانات بالا استفاده کرد.
روش‌های تولید اسلب
گرچه برای تولید محصولات فولادی فناوری‌های مورد استفاده بعد از به دست آوردن فولاد مذاب تقریباً یکسان است، با این حال سه روش عمده برای تولید انواع شمش فولادی و کاربردهای آن مطرح است که در زیر لیست شده‌اند:
1.روش کوره بلند، کنور تور (روش سنتی)
روش کوره بلند، یک روش سنتی است که از احیا غیرمستقیم برای تولید اسلب استفاده می¬شود. با توجه به اینکه ایران دارای منابع زغال‌سنگ مرغوب است این روش یک روش کاربردی است. در ابتدا سنگ‌آهن همراه با آهک و کک را وارد کوره بلند می‌کنند و آهن خام (چدن مذاب) استخراج میشود. برای از بین بردن ناخالصی‌های فولاد مذاب به دست آمده از آهن خام، با حذف کربن و اضافه کردن اکسیژن فولاد خام به دست می‌آید. در ادامه در واحد ریخته‌گری مداوم، مذاب به داخل قالب ریخته میشود با جدا کردن محصول از قالب و عملیات پاشش آب خنک تختال خنک شده و به شمش منجمد تبدیل میشود. در انتها با برش‌های مختلف می‌توان به طول‌های موردنظر اسلب دست یافت.
2.کوره الکتریکی
روش دو تولید فولاد، استفاده از کوره‌های الکتریکی و ذوب مجدد قراضه آهن و فولاد هست، در این روش سبدهای آهن در داخل کوره ریخته میشود. به دلیل کمبود منابع قراضه در جهان و نیز رشد فزاینده قیمت آن در طول سال‌های گذشته، در این روش به همراه قراضه از آهن اسفنجی نیز برای ذوب در کوره استفاده میشود؛ بنابراین هم‌زمان با ذوب‌آهن قراضه‌ها، ترکیبی از آهن اسفنجی و مواد سرباره‌ساز مثل کک، بنتونیت، آهک و سایر مواد افزودنی از قسمت بالای کوره به ذوب افزوده میشود و بعد از نمونه‌گیری، با اضافه کردن اکسیژن، ناخالصی‌ها به ویژه کربن در مذاب اکسید می‌شوند. در نهایت با همگن‌سازی فولاد مذاب تولید میشود. در واحد ریخته‌گری، فولاد مذاب به داخل قالب مسی آبگرد ریخته و سپس با پاشش آب خنک به شمش فولادی منجمد تبدیل می‌شوند.
3.کوره القایی
روش کوره القایی به دلیل استفاده از برق، الکترود و مواد افزودنی هزینه بالایی را به همراه خود دارد، از طرف دیگر در این کوره‌ها دو مشکل وجود دارد که باعث شده است در فولادسازی ایران مورد استفاده قرار نگیرند.
مشکل اول این است که کوره القایی به خوبی نمی‌تواند اکسیژن را کنترل کند و همین امر باعث عیوبی در محصول میشود، چراکه به دلیل قلیان اکسیژن محلول در مذاب اکسید شدن فرو آلیاژ پیش می‌آید. مشکل دوم این روش، فسفر زدایی و گوگردزدایی کوره القایی است.
با وجود اینکه در جهان از روش کوره بلند برای تولید فولاد خام و اسلب استفاده می‌کنند اما به دلایل متعددی استفاده از روش کوره الکتریکی در ایران توجیه‌پذیر است که کوره‌های قوس الکتریکی فولاد خوزستان از جمله کوره‌های با ارزش در زمینه تولید اسلب است.
طبق نظر کارشناسان آهن آنلاین:
“اسلب، از محصولات فولادی است که در کارخانه‌های متعدد کشور تولید و از آن برای ساخت ورق‌های آهنی استفاده میشود. به‌طورمعمول ضخامت اسلب‌ها بین 180 تا 300 میلی‌متر است و در طول‌های مختلف 6، 10 و 12 تولید و در بازار عرضه میشود و معمولا خریداران اصلی این محصول کارخانه های تولید ورق هستند.”
کارخانه‌های تولید اسلب در ایران
با توجه به اینکه اسلب در بین محصولات فولادی جایگاه ویژه‌ای کسب کرده است در کارخانه‌های ذوب آهن اصفهان، فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان، فولاد مبارکه اصفهان و چادرملو تولید میشود که کارخانه فولاد هرمزگان در خصوص تولید اسلب شناخته شده است؛ اسلب تولیدی در این کارخانه‌ها ضخامتی بین ۱۸۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر دارد و طول آن ۴، ۶، ۱۰ و ۱۲ است.
با توجه به اینکه از چند سال اخیر تاکنون تولید این محصول با رعایت استانداردهای جهانی تولید میشود به کشورهای مختلف آسیایی و حتی اروپایی صادر می‌کند، قیمت آهن کیلویی که از اسلب تهیه می شود، به برند آن بستگی دارد.
سخن پایانی
همان‌طور که در بالا مطالعه کردید، اطلاعات مناسبی از اسلب به‌عنوان یک ورق فولادی در اختیار شما قرار گرفت و با خواندن دیگر مقالات موجود می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد محصولات فولادی نیمه ساخته مثل شمش، بیلت و بلوم کسب کنید. اگر سوال یا ابهاماتی در ذهن شما وجود دارد همین حالا مطرح کنید تا در اسرع وقت به آن رسیدگی شود و همچنین اگر شما هم پیشنهادی دارید برای ما ارزشمند است، پس لطفاً با ما در میان بگذارید.
