جهش ۶۶ درصدی صادرات قراضه اوکراین
به گزارش آهن آنلاین، صنعت فولاد اوکراین در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است؛ اما افزایش بی‌رویه صادرات فلزات قراضه آهنی یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای ثبات اقتصادی و ظرفیت تولید داخلی به شمار می‌رود. منابع ارزی از دست رفته، محدودیت‌های لجستیکی و فشار بر تولیدکنندگان داخلی، این صنعت را در نقطه‌ای حساس قرار داده است. آمارها و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که روند صادرات قراضه نه تنها اقتصاد ملی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه فرصت‌های شغلی و رشد تولید داخلی را نیز محدود می‌کند.
در ابتدای جنگ، صادرات فلزات قراضه اوکراین تنها حدود ۴,۰۰۰ تن در ماه بود، اما این رقم اکنون به ۵۰,۰۰۰ تن ماهانه رسیده است. هر تن قراضه صادر شده، معادل ۸۰۰ تا ۹۰۰ دلار درآمد ارزی از کشور خارج می‌کند؛ منابعی که می‌توانست در داخل سرمایه‌گذاری شود و به تقویت صنعت فولاد و ایجاد اشتغال کمک کند. پردازش داخلی قراضه ارزش افزوده ایجاد می‌کند، درآمد مالیاتی افزایش می‌یابد و فرصت‌های شغلی جدید برای تولیدکنندگان فراهم می‌شود.
بر اساس داده‌های رسمی، از ژانویه تا ژوئیه ۲۰۲۵، اوکراین حدود ۲۴۸,۳۴۰ تن فلز قراضه و ضایعات آهنی صادر کرده است؛ افزایشی ۶۶.۴ درصدی نسبت به سال گذشته. بیشترین میزان صادرات به لهستان اختصاص یافته (۲۰۸,۰۴۰ تن)، و پس از آن یونان، بلغارستان و آلمان قرار دارند.
لهستان؛ نقطه ترانزیتی کلیدی
لهستان به یک نقطه ترانزیتی مهم تبدیل شده و قراضه اوکراینی را برای دور زدن تعرفه ۱۸۰ یورویی برای هر تن به ترکیه بازصادرات می‌کند. صادرات قراضه لهستان به ترکیه در سال ۲۰۲۴ بیش از دو برابر شد و به ۵۲۹,۰۰۰ تن رسید، در حالی که سال قبل تنها ۲۲۸,۰۰۰ تن بود و نسبت به سال ۲۰۲۲ تقریباً سه برابر شده است. واردات مواد اولیه از اوکراین نیز با شیبی تند افزایش یافته است؛ از ۱۵,۶۰۰ تن در ۲۰۲۲ به ۱۵۹,۰۰۰ تن در ۲۰۲۳ و ۲۵۱,۰۰۰ تن در ۲۰۲۴. این روند نشان‌دهنده احتمال بازصادرات قراضه اوکراین از طریق لهستان به کارخانه‌های فولادی ترکیه است.
فشار مضاعف بر صنعت داخلی
صادرات کنترل‌نشده قراضه فشار شدیدی بر صنعت فولاد اوکراین وارد می‌کند و بازسازی ظرفیت تولید داخلی را با مشکل مواجه می‌سازد. عوامل بازدارنده اصلی شامل تعرفه بالای برق، کمبود نیروی متخصص و مشکلات لجستیکی است. واحدهای تولیدی با کمبود پرسنل حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مواجه هستند و تصمیمات بدون در نظر گرفتن منافع تولیدکنندگان، بار ناکارآمدی واحدهای دولتی را بر شرکت‌های خصوصی تحمیل می‌کند.
چالش های لجستیکی و هزینه های اضافی
محدودیت‌های مرزی و انسداد بنادر در غرب اوکراین، موانع لجستیکی مهمی هستند که هزینه‌ها و زمان تحویل را افزایش می‌دهند. این موانع ضمن کاهش توان رقابتی شرکت‌های داخلی، زمینه را برای بازصادرات قراضه به بازارهای خارجی فراهم کرده است.
تحقیقات مرکز GMK اوکراین نشان می‌دهد که قراضه آهنی به تدریج جایگاه خود را به عنوان کالای صادراتی در بلندمدت از دست می‌دهد. محدودیت‌های تجارت جهانی و سیاست‌های حمایتی کشورهای مصرف‌کننده، قراضه را به یک منبع استراتژیک برای متالورژی سبز و کاهش کربن تبدیل کرده است. حفظ قراضه برای مصرف داخلی، تولید محصولات نهایی آهن آلات با ارزش افزوده بیشتر را به صرفه‌تر می‌کند.
تأثیر اجتماعی صادرات بی‌رویه قراضه
افزایش صادرات کنترل‌نشده قراضه پیامدهای اجتماعی نیز دارد. کاهش میزان قراضه در دسترس کارخانه‌های داخلی، فرصت‌های شغلی را محدود کرده و کارگران با عدم ثبات در استخدام و دستمزد مواجه می‌شوند. وابستگی به بازارهای خارجی و مسیرهای ترانزیتی غیرمستقیم، کشور را در برابر نوسانات قیمت و سیاست‌های تجاری آسیب‌پذیرتر می‌کند.
وضعیت کنونی نشان می‌دهد که اوکراین در یک نقطه حساس قرار دارد؛ افزایش بی‌رویه صادرات قراضه می‌تواند فرصت‌های توسعه داخلی را محدود کند و ثبات مالی و صنعتی کشور را تهدید نماید. سیاست‌گذاران باید همزمان با مدیریت صادرات، زیرساخت‌های داخلی برای پردازش قراضه را تقویت کنند، تعرفه‌های انرژی را به گونه‌ای تنظیم نمایند که تولیدکنندگان داخلی توان رقابت داشته باشند و برنامه‌ریزی لجستیکی مناسبی برای کاهش وابستگی به مسیرهای ترانزیتی خارجی ارائه دهند.
سرمایه‌گذاری در ارزش افزوده داخلی
صادرات قراضه بدون کنترل، به معنای از دست رفتن منابع حیاتی کشور است. تنها با ایجاد زنجیره ارزش داخلی و تمرکز بر تولید محصولات نهایی می‌توان صنعت فولاد اوکراین را در مسیر پایدار و رقابتی قرار داد. تصمیمات استراتژیک در زمینه مدیریت منابع داخلی، ایجاد ارزش افزوده و بهینه‌سازی صادرات نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده این صنعت دارد و در صورت بی‌توجهی، کشور با کاهش ظرفیت تولید، از دست رفتن درآمد ارزی و ضعف در رقابت‌پذیری داخلی و بین‌المللی مواجه خواهد شد.
