بررسی نرخ ارز و نقش آن در قیمت گذاری آهن آلات در بازار داخلی
به گزارش آهن آنلاین - بازار آهن آلات در ایران، یکی از مهم‌ترین بخش‌های زنجیره تأمین صنایع ساختمانی، زیرساختی و خودروسازی به‌شمار می‌رود. به‌دلیل سهم بالای فولاد و محصولات آهنی در پروژه‌های ملی و صنعتی، کوچک‌ترین نوسان قیمتی در این بازار می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر هزینه‌های اجرا و برنامه‌ریزی پروژه‌ها داشته باشد. در سال‌های اخیر، نرخ ارز به یکی از مهم‌ترین محرک‌ها و تعیین‌کننده‌های قیمت آهن آلات در بازار داخلی تبدیل شده است. این موضوع به‌ویژه در شرایطی‌که بسیاری از مواد اولیه، قطعات و یا حتی بخشی از محصولات به‌شکل مستقیم یا غیرمستقیم وارداتی هستند، اهمیت دوچندان پیدا کرده است.
باوجود توان تولید داخلی در کارخانه‌هایی مانند فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و سایر واحدهای بزرگ، بازار ایران در تأمین کامل نیاز خود به آهن‌آلات بی‌نیاز از مبادلات بین‌المللی نیست. نوسانات نرخ دلار، که در بازه‌ای بین 86 تا 92 هزار تومان در سال ۱۴۰۴، نه تنها هزینه واردات ورق‌های استیل خاص یا تجهیزات تولید را بالا می‌برد بلکه به شکل روانی نیز بر قیمت‌گذاری داخلی اثرگذار است.
ازسوی‌دیگر، محدودیت‌های تولید ناشی از قطعی برق و گاز، سیاست‌های تجاری و تحریم‌ها و همچنین تغییر شرایط بازار جهانی فولاد، همگی در کنار تغییرات نرخ ارز قرار می‌گیرند و ترکیبی پیچیده از عوامل اثرگذار بر قیمت و تقاضای آهن‌آلات را شکل می‌دهند. شناخت دقیق این عوامل و ارتباطات میان آن‌ها به خریداران صنعتی، مدیران پروژه و فعالان بازار کمک می‌کند تا ریسک‌های قیمتی را مدیریت کنند، بودجه‌بندی بهتری انجام دهند و در زمان مناسب اقدام به خرید نمایند. این گزارش ضمن بررسی جزئیات تأثیر نرخ ارز بر قیمت آهن‌آلات، روندهای بازار جهانی فولاد و سیاست‌های داخلی را هم تحلیل کرده و در انتها پیش‌بینی‌هایی برای روند آینده ارائه خواهد داد.
بررسی نرخ ارز و نقش آن در قیمت گذاری آهن آلات در بازار داخلی
در ایران، نرخ ارز نه‌تنها بر هزینه واردات مستقیم محصولات فولادی اثرگذار است بلکه با تأثیرگذاری بر قیمت نهاده‌های تولید، به‌طور غیرمستقیم نیز در بازار داخلی آهن‌آلات نقش‌آفرینی می‌کند. تأثیر افزایش قیمت دلار بر قیمت آهن آلات، به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم دیده می‌شود. مستقیم؛ برای مثال، زمانی‌که ورق‌های استیل، قطعات یدکی و الکترودهای گرافیتی موردنیاز ذوب از خارج کشور وارد می‌شود، افزایش نرخ دلار بلافاصله هزینه تمام‌شده را بالا می‌برد. غیرمستقیم؛ حتی اگر محصول کاملاً داخلی باشد، تولیدکننده به‌دلیل انتظار برای رشد هزینه‌های جایگزینی موجودی یا رقابت با بازارهای صادراتی، قیمت را متناسب با دلار تعدیل می‌کند.
افزایش نرخ ارز موجب می‌شود تأمین‌کنندگان داخلی در فروش صادراتی انگیزه بیشتری پیدا کنند، زیرا درآمد ارزی آن‌ها در بازار جهانی قدرت خرید ریالی بالاتری دارد. این موضوع معمولاً عرضه داخلی را محدود و قیمت‌ها را بالا می‌برد. به‌همین‌دلیل نوسانات ارزی یکی از اولین شاخص‌هایی است که خریداران صنعتی و مدیران پروژه برای پیش‌بینی روند قیمت آهن‌آلات دنبال می‌کنند.
بازار جهانی فولاد و عوامل مؤثر بر قیمت آن
بازار فولاد جهانی به‌شدت تحت تأثیر عرضه‌وتقاضا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مانند چین، هند و اتحادیه اروپا است. کاهش تولید در چین به‌دلیل سیاست‌های زیست‌محیطی و محدود کردن انتشار کربن، از جمله محرک‌های اصلی رشد قیمت جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵ بوده است. در مقابل، افزایش تقاضا برای فولاد سبز در اروپا و تقویت پروژه‌های زیرساختی در هند و جنوب‌شرقی آسیا نیز بر فشار قیمتی افزوده‌اند.
هزینه‌های تولید شامل قیمت سنگ‌آهن، انرژی و نیروی کار نیز نقش مهمی دارند. به‌عنوان‌مثال، بحران انرژی در اروپا باعث بالا رفتن بهای فولاد تولیدی این منطقه شده و بر بازارهای مصرفی در خاورمیانه نیز اثر گذاشته است.
رابطه قیمت جهانی فولاد با قیمت و تقاضای آهن در ایران
بازار داخلی ایران از تحولات جهانی فولاد بی‌تأثیر نیست. حتی باوجود تحریم‌ها، قیمت جهانی به‌عنوان یک مرجع برای تعیین نرخ محصولات داخلی عمل می‌کند. زمانی‌که قیمت جهانی فولاد افزایش می‌یابد، تولیدکنندگان داخلی به‌دلیل امکان صادرات یا افزایش بهای جایگزینی، قیمت‌ها را متناسب با این روند جهانی تنظیم می‌کنند. ازطرف‌دیگر، بالا رفتن قیمت جهانی موجب رشد انتظارات تورمی در داخل، که خود عامل تشدید تقاضای زودهنگام و خرید هیجانی می‌شود.
نقش سیاست های اقتصادی و تجاری در تعیین قیمت و تقاضا
سیاست‌های اقتصادی، چه در حوزه ارزی و چه در حوزه تجاری، اثر مستقیمی بر بازار آهن‌آلات دارند. از یک‌سو، سیاست‌های محدودکننده واردات یا الزام به عرضه در بورس کالا می‌توانند بر عرضه داخلی فشار وارد کرده و موجب افزایش قیمت شوند. ازسوی‌دیگر، تغییرات نرخ و نوع تخصیص ارز، مستقیماً هزینه تأمین مواد اولیه وارداتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تأثیر سیاست‌های ارزی بر صنایع پایین‌دستی فولاد، زمانی ملموس‌تر می‌شود که این صنایع با افزایش بهای مواد اولیه مواجه و توان رقابت در بازار داخلی و صادراتی را از دست می‌دهند.
همچنین، برنامه‌های حمایتی دولت مانند اعطای وام به پروژه‌های ساخت‌وساز یا طرح‌های مسکنی، تقاضای بخش پایین‌دستی فولاد را تحریک کرده و باعث افزایش قیمت‌ها در دوره‌های کوتاه‌مدت می‌شوند.
پیش بینی روند آینده قیمت و تقاضای آهن آلات
باتوجه‌به روندهای کنونی پیش بینی قیمت آهن آلات، در کوتاه‌مدت شاهد صعود قیمت‌ها خواهیم بود یا حداقل بازار پرنوسانی را خواهیم داشت. نرخ ارز در بازه فعلی و شرایط ژئوپلیتیکی منطقه، همراه با محدودیت‌های تولید داخلی ناشی از زیرساخت انرژی، احتمال کاهش محسوس قیمت‌ها را کم می‌کند. در بازار جهانی نیز انتظار می‌رود رشد تقاضا برای فولاد در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، هزینه‌ها را در سال ۲۰۲۶ بالاتر ببرد.
در سناریوی خوش‌بینانه، سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت‌های تولید و ثبات نسبی نرخ ارز می‌تواند به تعادل نسبی قیمت کمک کند. اما در سناریوی محتمل‌تر، بازار همچنان با نوسانات شدید مواجه خواهد بود و خریداران ناچارند با ابزارهایی مانند قراردادهای بلندمدت و خرید مرحله‌ای ریسک خود را مدیریت کنند.
