لوله کاندوئیت چیست؛ انواع و کاربرد آن

برق‌کشی به‌عنوان یکی از فرآیندهای مهم ساختمان‌سازی نیازمند تجهیزات مناسبی مانند سیم‌ها و کابل‌های برق مقاوم است. ازآنجایی‌که کابل‌های برق همواره در معرض عوامل آسیب‌زا مانند گردوغبار، رطوبت، حشرات و حتی مصالح ساختمانی قرار دارند، بایستی با لوله کاندوئیت پوشش داده شوند. لوله‌های کاندوئیت وظیفه محافظت از سیم‌ها و کابل‌های برق را برعهده دارند. درواقع، لوله برق کاندوئیت همان لوله برق است که در جنس‌ها و پوشش‌های مختلفی تولید می‌شود و هر یک از آن‌ها دارای مشخصات فنی و کاربردهای مختص به خود هستند. در این مطلب، به معرفی انواع لوله کاندوئیت به همراه مشخصات فنی و کاربردهای آن‌ها پرداخته شده است.

لوله کاندوئیت چیست؟

لوله برق کاندوئیت (Conduit)، لوله‌ای محکم و بادوام است که به منظور محافظت و هدایت سیم‌ها در کابل‌های برق در ساختمان‌ها و محیط‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. محافظت افراد در برابر تماس ناخواسته با هادی، از دیگر کاربردهای مهم لوله کاندوئیت به شمار می‌رود. این لوله‌ها براساس استانداردهای IEC و ISIRI و با بهره‌گیری از متریال‌هایی مانند گالوانیزه، آلومینیوم، استیل و پلاستیک ساخته می‌شوند. لوله برق کاندوئیت بر اساس جنس و نوع خود، ممکن است سخت یا انعطاف‌پذیر باشد. انواع مختلف لوله کاندوئیت برای اهداف مشخصی طراحی و ساخته می‌شوند و در مکان‌هایی مانند هتل‌ها، بیمارستان‌ها، فروشگاه‌ها و تاسیسات زیرزمینی، کاربردی گسترده دارند اما ممکن است آنچنان در آپارتمان‌ها، استفاده نشوند. 

ویژگی‌های لوله کاندوئیت

لوله‌های برق کاندوئیت به صورتی طراحی و تولید شده‌اند که مقاومت بالایی در برابر رطوبت و نور خورشید دارند. این ویژگی باعث شده مدل‌های خاص آن در فضاهای روباز مورداستفاده قرار بگیرند. درواقع، مهم‌ترین ویژگی این لوله مقاومت بالای آن در برابر فشار و آسیب‌های مختلف است. همچنین، لوله‌های کاندوئیت مانع از تاثیرگذاری نویزها و اختلال مغناطیسی می‌شوند و از سیم‌ها و کابل‌های برق در مقابل این آسیب‌ها محافظت می‌کنند. با توجه به این مشخصات شاهد استفاده از انواع لوله برق کاندوئیت در سیستم‌های کنترلی نظیر تاسیسات ابزار دقیق هستیم. علاوه بر مقاومت مطلوب برخی از مدل‌های این لوله انعطاف‌پذیری عالی دارند و به راحتی فرم داده می‌شوند.

کاربردهای لوله کاندوئیت

لوله‌های برق کاندوئیت به لطف داشتن ویژگی‌های ارزشمندی همچون مقاومت بالا در بسیاری از صنایع مهم و حیاتی بکار گرفته می‌شوند که درادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• صنعت ساختمان‌سازی با هدف سیم‌کشی امن در کف‌ها، سقف‌ها و دیوارها
• صنعت نفت و گاز با هدف مراقبت از کابل‌های الکتریکی موجود در قسمت‌های خورنده
• زیرساخت‌های حمل‌ونقل مانند پل‌ها، تونل‌ها و ایستگاه‌های مترو به منظور کنترل کابل‌های برق
• کارخانه‌ها و حوزه‌های صنعتی جهت سیم‌کشی ماشین‌آلات و دستگاه‌های نیازمند به مراقبت زیاد
• صنعت مخابرات برای محافظت از کابل‌های ارتباطی در برابر آسیب‌های فیزیکی و محیطی؛ به‌ویژه در مناطقی که نیاز به حفاظت از کابل‌های فیبر نوری یا کابل‌های برق برای شبکه‌های ارتباطی است.
• صنایع دریایی و بندری برای حفاظت از کابل‌های الکتریکی در شرایط رطوبتی و محیط‌های مرطوب
• صنایع خودروسازی و حمل و نقل ریلی: به منظور حفاظت از سیم کشی های حساس در خطوط تولید یا قطارهای برقی
• مراکز درمانی و بیمارستان ها: به منظور سیم کشی ایمن تجهیزات حساس پزشکی و جلوگیری از قطعی برق یا آتش سوزی

انواع لوله‌های کاندوئیت از نظر جنس و پوشش

قبل‌تر اشاره شد که لوله برق کاندوئیت با توجه به نیاز پروژه‌های ساختمانی و صنعتی در دو مدل فلزی و غیر فلزی عرضه می‌شود. هرکدام از انواع لوله کاندوئیت دسته‌بندی مختص به خود را دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد:

•  لوله کاندوئیت فلزی

لوله برق کاندوئیت فلزی یکی از انواع لوله برق است که جنس فولادی یا آلومینیومی دارد. این گروه از لوله‌ها، مقاومت بالایی در برابر عوامل مخرب الکتریکی، فیزیکی و شیمیایی از خود نشان می‌دهند و درعین‌حال، بسیار منعطف هستند. مقاومت و انعطاف‌پذیری عالی از دلایل محبوبیت لوله‌های کاندوئیت فلزی در صنایع است. این لوله‌ها خود انواع مختلفی دارند که در قسمت زیر به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم:

• کاندوئیت فلزی سفت و محکم (RMC): این مدل را با فولاد ضد زنگ، فولاد عایق‌شده و آلومینیوم تولید می‌کنند ‌و برای اتصال آن به لوله برق اصلی از یک‌سری رابط استفاده می‌شود. درکل، کاندوئیت فلزی سفت و محکم همانطور که از نامش مشخص است، ساختار مستحکمی دارد و از سیم‌ها و کابل‌های برق در مقابل عوامل محیطی مخرب به خوبی محافظت می‌کند. امکان استفاده از آن در دیواره‌های ضخیم نیز وجود دارد.
• لوله فلزی الکتریکی (EMT): این لوله که با فولاد یا آلومینیوم تولید می‌شود، ساختار نازکی دارد. با توجه به این ساختار نباید از آن در پروژه‌های در معرض خطر و پوسیدگی استفاده کرد. اصولا، از لوله فلزی الکتریکی در ساختمان‌های تجاری استفاده می‌کنند.
• لوله فلزی متوسط (IMC): این لوله برق کاندوئیت، ضخامت متوسطی دارد و اغلب با فولاد تولید شده و عایق‌کاری می‌شود. درمجموع، ضخامت این لوله به حد لوله‌های سفت و محکم نمی‌رسد و ازطرفی، مانند لوله فلزی الکتریکی نازک نیست.
• لوله فلزی منعطف (FMC): این لوله با ورق‌های نازک فولاد و آلومینیوم در قطر ۳ الی ۳.۸ میلی‌متر تولید می‌شود. بعلاوه لوله فلزی منعطف همانطور که از نامش پیداست، انعطاف بالایی دارد و در فضاهای خشک نیازمند به انعطاف‌پذیری لوله‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.

• لوله کاندوئیت غیر فلزی

لوله‌های برق کاندوئیت غیر فلزی با پلاستیک تولید می‌شوند. این گروه از لوله‌ها برای محیط‌هایی مناسب هستند که نیازی به نصب لوله‌های فلزی ندارند یا نباید در بستر آن‌ها از مدل‌های فلزی استفاده کنید. این نوع از لوله‌های کاندوئیت با توجه به ساختارشان در مجاورت آب با مشکلاتی نظیر زنگ‌زدگی و پوسیدگی مواجه نمی‌شوند؛ بنابراین، بهترین گزینه برای پروژه‌های در معرض آب هستند. انواع لوله برق کاندوئیت غیر فلزی هم شامل موارد زیر می‌شود:

• کاندوئیت غیر فلزی سخت و محکم (RNC): این مدل، سبک‌ترین کاندوئیت غیر فلزی است که با حلال‌های مخصوص به هم جوش زده می‌شود تا آب به آن نفوذ نکند. همچنین، کاندوئیت غير فلزی سخت و محکم با حرارت به شکل خم هم می‌تواند مورداستفاده قرار بگیرد. ضمنا، این مدل سرعت نصب بالایی دارد و ارزان‌ترین کاندوئیت غیر فلزی است.

• لوله غیر فلزی الکتریکی (ENT): این مدل به دلیل داشتن دیواره‌های خیلی نازک و منعطف بدون نیاز به ابزار فرم داده می‌شود؛ درکل، فرم‌دهی لوله غیر فلزی الکتریکی بسیار راحت است. از این لوله می‌توان در پروژه‌های دارای پیچ و خم زیاد استفاده کرد.

مراحل تولید لوله کاندوئیت گالوانیزه

لوله کاندوئیت گالوانیزه از میان همه کاندوئیت‌های تولیدشده تا به امروز طرفداران بیشتری دارد؛ دلیل این موضوع به پوشش روی آن بازمی‌گردد. به‌عبارتی، در ساختار این لوله از فلز روی استفاده شده است؛ به‌همین‌خاطر، مقاومت بی‌نظیری در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارد و عوامل مخربی همچون رطوبت و سایش نمی‌توانند به آن آسیب جدی وارد کنند. برای تولید لوله برق کاندوئیت گالوانیزه ابتدا سطح ورق‌ها را تمیز کرده و سپس، آن‌ها را در حمامی از فلز روی مذاب قرار می‌دهند. با این کار، پوششی از روی در سطح ورق‌ها شکل می‌گیرد که باعث استقامت عالی آن‌ها در شرایط محیطی مختلف می‌شود. درآخر هم ورق‌ها را با آب سرد پاک کرده و با عملیات مکانیکی به لوله‌های کاندوئیت تبدیل می‌کنند.

مواد اولیه مورد استفاده در تولید لوله کاندوئیت

تولیدکنندگان در جریان تولید لوله برق کاندوئیت از فلزاتی مانند فولاد یا آلومینیوم استفاده می‌کنند تا درنهایت، بیشترین مقاومت به دست آید. در کاندوئیت گالوانیزه هم از پوشش روی استفاده می‌شود تا لوله خاصیت ضد خوردگی پیدا کند. درمجموع، لوله برقی اغلب با مواد اولیه فولادی و آلیاژهای استیل تولید می‌شود تا توانایی تحمل فشارها و نیروهای جانبی را داشته باشد. ازطرفی، برخی از لوله‌های کاندوئیت جنس پلاستیکی دارند و با متریال پلاستیک تولید می‌شوند. درهرصورت، باید مواد اولیه مورد استفاده در تولید لوله برق کاندوئیت از کیفیت لازم برخوردار باشد تا بتواند تنش‌های وارده بر سیم‌ها و کابل‌های برق را تاب آورد.

جوشکاری در تولید لوله کاندوئیت؛ روش‌ها و نکات فنی

پاکسازی سطوح داخلی و خارجی لوله‌های برق کاندوئیت امری ضروری است برای اینکه فرآیند نصب و تعبیه کابل‌های برق به خوبی پیش برود. چنانچه بر روی سطح خارجی لوله، زدگی یا درز باشد باید با جوشکاری نسبت به ترمیم آن اقدام کرد. وجود زدگی ممکن است در آینده به ساختار سیم‌کشی آسیب وارد کند؛ ازاین‌رو، قبل از نصب باید رفع شود. 

روش‌های جوشکاری هم متنوع است؛ اما مهم‌تر از نحوه جوشکاری، نکات فنی بوده که جوشکار باید رعایت کند. جوشکار باید این فرآیند را بر اساس ضوابط تعریف‌شده به صورت کاملا ایمن انجام دهد. درکل، جوشکاری در تولید لوله کاندوئیت یکی از مراحل مهم است که بر میزان مقاومت آن تاثیر چشمگیری می‌گذارد.

بررسی استانداردهای تولید لوله کاندوئیت (مانندUL,BS,ISIRI )

برای تولید لوله برق کاندوئیت چندین استاندارد ملی و بین‌المللی تدوین شده است. از این استانداردهای معتبر می‌توان به استاندارد ISIRI، BS و UL اشاره کرد؛ رعایت این استانداردها، کیفیت لوله‌های کاندوئیت را تضمین می‌کند. استاندارد ISIRI که استاندارد ملی ایران بوده و استاندارد BS هم که متعلق به انگلستان است به خصوصیات فنی لوله‌های کاندوئیت و اتصالات آن‌ها می‌پردازد. استاندارد UL نیز حاوی جزئیات بیشتری بوده و به تمام زوایای لوله از سایز و وزن آن گرفته تا ابعاد زانویی خم پرداخته است. درکل، با رعایت ضوابط و استانداردهای تولید لوله برق کاندوئیت می‌توان بر کیفیت کار افزود و لوله‌های مرغوبی را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داد.

تست‌های کنترل کیفیت در کارخانه‌های تولید لوله کاندوئیت

کارخانه‌های تولید لوله برق کاندوئیت برای کسب اطمینان از سطح کیفی آن از آزمایشات و تست‌های کنترل استفاده می‌کنند. درواقع، با آزمایشات فنی و تست‌های مختلف می‌توان از کیفیت نمونه‌های تولیدی اطمینان حاصل کرد. در این تست‌ها مواردی نظیر میزان پایداری و مقاومت فشاری و کششی آن‌ها موردبررسی قرار می‌گیرد. بنابراین، انجام تست‌های کنترل کیفیت در کارخانه‌های تولید لوله برق کاندوئیت کاملا رایج و مرسوم است. تولیدکنندگان حرفه‌ای که رقبای سرسختی دارند با این تست‌ها می‌توانند از بالا بودن درجه کیفی تولیداتشان مطمئن شوند و لوله‌های مرغوبی را راهی بازار مصرف کنند. این تست‌ها اطمینان کامل‌تری در خصوص کیفیت لوله‌های تولیدی می‌دهند.

مزایا و معایب لوله کاندوئیت نسبت به سایر لوله‌ها

استفاده از لوله برق یا کاندوئیت نسبت به سایر لوله‌ها با مزایا و معایبی همراه است. درابتدا، قصد بررسی مزایای لوله برق کاندوئیت را داریم:

• مقاوم در برابر رطوبت
• مقاومت عالی در برابر فشار و ضربه
• مقاوم بودن در برابر اشعه UV یا فرابنفش
• مقاومت مطلوب در برابر حرارت و آتش‌سوزی
• محافظت از سیم‌ها و کابل‌ها در مقابل حشرات موذی
• امکان عبور چند رشته سیم از یک لوله بزرگ کاندوئیت
• مراقبت از سیم‌های برق در زمان اختلالات الکترومغناطیسی

از چالش‌ها و معایب لوله برق یا کاندوئیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عیب‌یابی سخت به دلیل توکار بودن اکثر لوله‌ها
• قیمت نسبتا بالای نصب لوله‌های برق یا کاندوئیت
• نصب لوله‌های برق یا کاندوئیت نیازمند دقت و مهارت زیاد
• محدودیت در ارتقاء سیستم های برق کشی پس از نصب به دلیل فشردگی و پیچیدگی در طراحی
• احتمال بروز مشکلات در برابر خوردگی و رطوبت، به ویژه در محیط های بیرونی و مرطوب

تفاوت لوله کاندوئیت برق با لوله‌های صنعتی دیگر

لوله برق کاندوئیت همان‌طور که از نامش مشخص است، تنها به منظور هدایت کابل‌های برق و محافظت از آن‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. درصورتی‌که لوله‌های صنعتی معمولی اغلب با هدف انتقال آب و گاز استفاده می‌شوند. ضمنا، لوله‌های برق به صورتی طراحی و تولید شده‌اند که مقاومت لازم در برابر آتش‌سوزی را داشته باشند؛ اما لوله‌های صنعتی معمولا چنین ویژگی ندارند.

ازنظر انعطاف‌پذیری هم لوله‌های برق کاندوئیت شرایط بهتری دارند و در مسیرهای پیچیده به راحتی نصب می‌شوند. درمجموع، مقاومت لوله‌های کاندوئیت برق معمولا بهتر از مدل‌های صنعتی دیگر است و آن‌ها را با خیالی آسوده می‌توان در محیط‌های خورنده نصب کرد.

عوامل موثر بر قیمت تمام‌شده لوله کاندوئیت

لوله‌های کاندوئیت با مواد اولیه مختلفی تولید می‌شوند و جنس آن‌ها با هم فرق دارد؛ ازاین‌رو، با قیمت متفاوتی به فروش می‌رسند. درکل، از عوامل موثر بر قیمت لوله برق کاندوئیت می‌توان به جنس، سایز، درجه کیفی، استاندارد بکاررفته در تولید، میزان عرضه و تقاضا و همین‌طور، هزینه‌های صرف‌شده جهت تولید و توزیع آن اشاره کرد. با توجه به موارد ذکرشده می‌توان پی برد که قیمت روز لوله کاندوئیت ممکن است با روزهای قبل تفاوت داشته باشد و اصولا، مانند سایر مقاطع نوسان دارد. در چنین شرایطی، باید آخرین قیمت را از منابع معتبر دریافت کرد. به‌این‌ترتیب، مشخصات فنی لوله برق و شرایط حاکم بر تولید و بازار بیشترین تاثیر را بر بهای آن می‌گذارند.

نکات مهم در خرید لوله کاندوئیت

هر زمان که قصد خرید لوله برق کاندوئیت را داشتید بایستی به چند نکته مهم توجه کنید تا درنهایت، بهترین را با توجه به ماهیت پروژه خود انتخاب نمایید. این نکات عبارتند از:

• معتبر بودن برند تولیدکننده
• قیمت لوله 
• همخوانی اندازه لوله با پروژه
• جنس لوله اعم از فلزی یا غیر فلزی
• سفارش لوله کاندوئیت از مرکز فروش معتبر
• مقاومت لوله در برابر خوردگی و رطوبت
• استانداردهای ایمنی
• قابلیت تحمل دمای محیط و حرارت

لوله کاندوئیت فلزی بهتر است یا غیر فلزی؟

لوله برق کاندوئیت از سیم‌ها و کابل‌های برق به خوبی مراقبت می‌کند تا خللی در سیستم برق‌کشی ایجاد نشود. این لوله تحت دو مدل فلزی و غیر فلزی تولید می‌شود که هرکدام از آن‌ها خصوصیات و مصارف خاصی دارند. لوله فلزی کاندوئیت با جنس فولادی یا آلومینیومی تولید شده و به دلیل ساختار مقاومی که دارد از سیستم برق‌کشی خیلی خوب محافظت می‌کند. درمقابل، لوله غیر فلزی کاندوئیت جنس پلاستیکی دارد و اجرای آن، ارزان‌تر تمام می‌شود. درهرصورت، انواع لوله برق یا همان کاندوئیت را باید بر اساس استانداردهای این حوزه اجرا کرد تا به بهترین شکل ممکن پیاده‌سازی شود. بهتر است این کار را به نیروهای ماهر و مجرب بسپارید.