قیمت تیرآهن در مسیر نوسان جزئی؛ آرامش شکننده در بازار آهن

به گزارش آهن آنلاین - در شرایطی که بازارهای مالی ایران تحت تأثیر مستقیم تحولات سیاسی، به‌ویژه توقف و ازسرگیری‌های مکرر مذاکرات هسته‌ای قرار دارند، بازار آهن‌آلات نیز در موقعیتی ناپایدار و واکنشی قرارگرفته است. این بازار که ذاتاً با صنایع زیرساختی و پروژه‌های عمرانی گره‌خورده، معمولاً رفتاری عقلانی‌تر از بازارهای سرمایه‌ای نشان می‌دهد، اما در برهه‌هایی از تنش‌های سیاسی و اقتصادی، خود را در معرض نوسانات هیجانی نیز قرار می‌دهد.

بازار تیرآهن، به‌عنوان یکی از شاخص‌های بنیادین بازار آهن، تصویری روشن از رفتار کلی این بازار ارائه می‌دهد. روند نزولی قیمت در روزهای پایانی هفته گذشته، ضمن آن‌که واکنشی طبیعی به فضای بی‌ثبات سیاسی بود، نشان از شکنندگی تصمیم‌گیری در سمت عرضه و تقاضا دارد. فروشندگان در مواجهه با سیگنال‌های مبهم، دست به کاهش قیمت آهن زده‌اند تا با نقد کردن محصولات، از ریسک‌های آتی در امان بمانند. در مقابل، خریداران نیز با ورود به فاز انتظاری، از هرگونه خرید هیجانی پرهیزکرده‌اند.

در این میان، تغییرات نرخ تیرآهن در شرکت‌هایی چون اطلس و ذوب‌آهن، به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه حتی در بازار، کالایی با ماهیت صنعتی، روان بازار و فضای خبری می‌توانند به موتور محرک یا بازدارنده تبدیل شوند. این وضعیت، اهمیت ثبات اقتصادی و سیاسی را برای ادامه فعالیت مؤثر در صنایع مادر، دوچندان می‌کند.

در مجموع، رفتار بازار آهن‌آلات به‌ویژه تیرآهن در این روزها بیش از آن‌که تابع مکانیزم عرضه و تقاضای واقعی باشد، تحت سیطره انتظارات روانی و چشم‌اندازهای سیاسی است. در این فضا، هرگونه تحلیل بنیادی یا فنی، بدون در نظر گرفتن متغیرهای فرابازاری، نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از آینده ارائه دهد.

آخرین تغییرات قیمت تیرآهن در بازار و کارخانه

برای درک بهتر از روند قیمتی تیرآهن‌ در بازار داخلی اکنون می‌خواهیم سه مقصد قیمتی را با یکدیگر مقایسه کنیم. در بازه زمانی اول تا هفدهم اردیبهشت 1404، قیمت تیرآهن سایز ۱۴ ذوب‌آهن اصفهان در سه شاخص اصلی یعنی درب کارخانه، بازار تهران و بازار اصفهان با نوساناتی همراه بود که بازتابی از تغییرات عرضه و تقاضا در بازار آهن‌آلات کشور محسوب می‌شود.

در ابتدای این دوره، قیمت هر کیلو تیرآهن در درب کارخانه معادل ۳۶,۳۶۳ تومان بود؛ اما طی چند روز نخست، این نرخ با کاهش چشم‌گیری به ۳۴,۵۴۵ تومان رسید و برای چند روز در همین محدوده تثبیت شد. این افت قیمت می‌تواند نشانه‌ای از کاهش تقاضای مقطعی یا تلاش تولیدکننده برای تحریک بازار باشد و حتی روند کاهشی قیمت ارز. بااین‌حال، در روزهای پایانی دوره، قیمت کارخانه روندی افزایشی به خود گرفت و تا ۳۵,۴۵۴ تومان بالا رفت؛ موضوعی که می‌تواند بیانگر واکنش بازار به افت قبلی و بازگشت تدریجی تقاضا باشد و گفتنی است که در هفته گذشته با رشد دوباره قیمت دلار پس از عقب‌نشینی که داشت، محصولات فولادی یک کف قیمتی جدید را به ثبت رساندند.

در بازار تهران نیز قیمت تیرآهن با نرخ ۵,۱۸۱,۸۱۸ تومان آغاز شد و با روندی تدریجی به ۴,۹۰۹,۰۹۰ تومان کاهش یافت. این بازار در ادامه با نوسانات محدودتری مواجه شد و در پایان دوره به ۴,۸۶۳,۶۳۶ تومان رسید. رفتار بازار تهران نشان می‌دهد که علی‌رغم تأثیرپذیری از قیمت‌های درب کارخانه، این بازار نسبت به تغییرات قیمتی از خود مقاومت نسبی نشان داده و افت قیمت‌ها به‌صورت تدریجی و کنترل‌شده اتفاق افتاده است.

در مقابل، بازار اصفهان رفتار متفاوتی از خود نشان داد. قیمت تیرآهن در این بازار که در ابتدا ۵,۴۵۴,۵۴۵ تومان بود، نوسان زیادی را تجربه نکرد. پس از یک افت جزئی در روزهای نخست، قیمت‌ها به سطح اولیه بازگشتند و تقریباً در همین محدوده حفظ شدند. این ثبات می‌تواند به تعادل بهتر عرضه و تقاضا در منطقه یا ساختار متفاوت خریداران در بازار اصفهان مرتبط باشد.

برآیند این روندها نشان می‌دهد که پس از یک دوره کاهش قابل‌توجه قیمت در کارخانه و بازار، بازار در روزهای پایانی اردیبهشت به سمت ثبات و حتی رشد جزئی حرکت کرده است. در شرایطی که عوامل مؤثر بر قیمت از جمله نرخ ارز، سیاست‌های صادراتی و قیمت جهانی فولاد ثابت بمانند، انتظار می‌رود قیمت‌ها در کوتاه‌مدت در همین محدوده باقی بمانند. هرگونه تحول در این متغیرها می‌تواند بازار را وارد فاز جدیدی از نوسانات کند.

عوامل مؤثر بر نوسانات جزئی قیمت تیرآهن

بازار تیرآهن در هفته‌های اخیر، نوساناتی محدود اما قابل‌توجه را تجربه کرده است؛ نوساناتی که هرچند از نوع پرشتاب و جهشی نبوده، اما ریشه در مجموعه‌ای از عوامل هم‌زمان دارد. در شرایط فعلی، تغییرات جزئی در قیمت تیرآهن نه‌تنها به متغیرهای کلان اقتصادی بلکه به واقعیت‌های میدانی بازار آهن نیز مرتبط است.

• کاهش محدود نرخ ارز و اثر روانی آن

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که در روزهای اخیر بر بازار تیرآهن اثر گذاشته، افت نسبی نرخ ارز و حرکت دلار به سمت محدوده ۸۰ هزارتومان بوده است. هرچند این کاهش به‌صورت تدریجی و کنترل‌شده اتفاق افتاده، اما همان‌قدر برای ایجاد انتظار کاهش قیمت کفایت می‌کند. در بازارهایی با پایه دلاری، هرگونه افت نرخ ارز اگر موقتی باشد محرکی برای عقب‌نشینی تقاضای کوتاه‌مدت خواهد بود. همین موضوع باعث شده خریداران در بازار آهن، با احتیاط بیشتری عمل کنند.

• نبود تقاضای مؤثر در بخش ساخت‌وساز

در بخش واقعی اقتصاد، رکود ساخت‌وساز همچنان به‌عنوان یکی از موانع اصلی تقاضا عمل می‌کند. درحالی‌که بسیاری از پروژه‌های عمرانی و مسکونی در فاز تعلیق یا کندی اجرا قرار دارند، بازار تیرآهن با فقدان مشتریان واقعی مواجه شده است. این نبود تقاضای مصرفی، فضای بازار را بیش‌ازپیش به سمت رقابت منفی میان عرضه‌کنندگان سوق داده و از رشد احتمالی قیمت‌ها جلوگیری کرده است.

• رقابت شدید میان تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان

در بازاری با حجم پایین تقاضا، رقابت میان فروشندگان تشدید می‌شود. کارخانه‌ها و انبارداران برای حفظ جریان نقدینگی و جلوگیری از انباشت بیش‌ازحد موجودی، ناگزیر به ارائه تخفیف‌های محدود و رقابتی شده‌اند. این کاهش‌های قیمتی، هرچند در بازه‌های کوچک و غیر سیستماتیک رخ می‌دهد، اما نقش قابل‌توجهی در حفظ روند نزولی یا خنثی قیمت تیرآهن داشته است.

از ابتدای اردیبهشت‌ماه تاکنون 66 هزار و 625 تن از انواع تیرآهن توسط تولیدکنندگان به عرضه رسیده است. این مقدار از تیرآهن توسط 8 شرکت تولیدکننده وارد رینگ معاملات شد که در نهایت 22 درصد از 66 هزار و 625 تن به فروش رسیده است. با توجه به این موضوع می‌توان دریافت که رقابت میان تولیدکنندگان تنها در میزان عرضه است اما در بحث فروش تیرآهن کارخانه ذوب‌ آهن اصفهان یکه‌تازی می‌کند.

این شرکت فولادی تا 20 اردیبهشت‌ماه 1404 توانسته است 13 هزار و 294 تن از محصول خود را به فروش برساند. لازم به ذکر است که طی این مدت 13 هزار و 754 تن عرضه را به ثبت رسانده است که بااین‌وجود 97 درصد از محصول عرضه‌شده خود را به فروش رسانده و به درآمد 455 میلیارد تومانی دست‌یافته است.

• وضعیت عرضه و تولید کارخانه‌ها

در سمت عرضه، اگرچه سطح تولید کارخانه‌ها نسبتاً پایدار است، اما به‌دلیل نبود تقاضای کافی، در برخی بازه‌های زمانی مازاد تولید وارد بازار شده است. این افزایش موجودی، در شرایطی که خریداران فعال چندانی در بازار حضور ندارند، فشار بیشتری را بر قیمت‌ها وارد کرده است. از سوی دیگر، برخی تولیدکنندگان کوچک‌تر برای تأمین هزینه‌های جاری خود ناچارند محصولاتشان را با حاشیه سود پایین‌تری بفروشند؛ موضوعی که باعث کاهش تدریجی و مداوم قیمت‌ها شده است.

واکنش بازار آهن به شرایط فعلی

بازار تیرآهن در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ با پدیده‌ای کم‌سابقه مواجه شده است. حضور ۸ شرکت در رینگ معاملاتی بورس کالا، اما تنها نیمی از آن‌ها موفق به فروش محصول شده‌اند. این مسئله بیش از هر چیز نشان‌دهنده نوعی عدم توازن در رفتار بازار و نشانه‌ای از خلأ جدی در بخش تقاضاست. برای درک بهتر این وضعیت، لازم است به بررسی جداگانه رفتار سه ضلع اصلی بازار بپردازیم: خریداران، فروشندگان و فضای معاملات.

• رفتار خریداران: احتیاط و انتظار، نه تقاضای فعال

در شرایط فعلی، رفتار خریداران در بازار تیرآهن ترکیبی از احتیاط، انتظار برای ثبات قیمتی و تمایل به تأخیر در خرید است. عمده خریداران واقعی در این بازار، شامل پروژه‌های عمرانی، انبوه‌سازان و تجار آهن باتوجه‌به بی‌ثباتی نسبی نرخ ارز، نبود افق روشن در ساخت‌وساز و نبود سیگنال‌های قطعی افزایشی، ترجیح می‌دهند خریدهای خود را به زمان دیگری موکول کنند. این رفتار، به‌ویژه در فضای پسا مذاکره‌ای که بازار درگیر تفسیر اخبار و شایعات است، بیشتر جنبه‌ی روانی دارد. بسیاری از خریداران نمی‌خواهند در نقطه‌ای وارد معامله شوند که چند روز بعد، قیمت‌ها به‌طور طبیعی کاهش یابد.

• رفتار فروشندگان: رقابت برای نقدینگی، اما بدون انعطاف قیمتی کافی

در سوی دیگر، رفتار فروشندگان عمدتاً ناشی از فشار برای حفظ گردش نقدینگی است. کارخانه‌ها و نوردکاران در تلاش‌اند تا محصولات خود را به فروش رسانده و از انباشت موجودی جلوگیری کنند، اما درعین‌حال بسیاری از آن‌ها حاضر به کاهش قابل‌توجه نرخ نیستند، چون حاشیه سود فعلی برای ادامه تولید حیاتی است. این موضوع به‌ویژه در مورد ۴ شرکتی که در اردیبهشت صرفاً عرضه داشتند اما هیچ فروشی ثبت نکردند، به‌خوبی قابل‌مشاهده است.

نبود انعطاف قیمتی یا تنظیم نامناسب شرایط عرضه (مانند حجم بالا یا نوع محصول)، باعث شده این شرکت‌ها نتوانند خریدار جذب کنند. در مقابل، شرکت‌هایی مانند نورد فولاد صنعتی و ساختمانی یزد، فولاد البرز ایرانیان، پروفیل صنعت ماهان و ذوب‌آهن اصفهان، با مدیریت بهتر قیمت‌گذاری و تطبیق شرایط عرضه با نیاز بازار، موفق به فروش شده‌اند.

• معاملات محدود در بنگاه‌ها و بورس کالا: بازاری با دو قطب فعال و غیرفعال

معاملات اردیبهشت‌ماه در رینگ بورس کالا، گویای یک واقعیت روشن است. بازار به دو بخش مجزا تقسیم‌شده است. بخشی از تولیدکنندگان که محصول، قیمت و شرایط فروش خود را با واقعیت بازار هماهنگ کرده‌اند، توانسته‌اند فروش داشته باشند. در مقابل، دیگر عرضه‌کنندگان صرفاً به‌عنوان بازیگران غیرفعال در بازار ظاهرشده‌اند، بدون آن‌که مشتری برای کالاهایشان پیدا شود.

ازسوی‌دیگر، در بازارهای بنگاهی نیز فضای کلی دچار نوعی ایست معاملاتی است. اگرچه قیمت‌ها بعضاً تغییرات جزئی دارند، اما حجم معاملات بسیار پایین است. بسیاری از بنگاه‌ها خریدوفروش را در حد تأمین سفارش‌های قبلی یا تقاضای محدود پروژه‌ها نگه‌داشته‌اند.

بازار تیرآهن در اردیبهشت‌ماه دچار نوعی شکاف میان عرضه و تقاضاست. خریداران مردد و محتاط، فروشندگانی که با محدودیت نقدینگی مواجه‌اند اما حاضر به کاهش نرخ نیستند و معاملاتی که تنها در میان بازیگران منعطف و واقع‌گرا شکل می‌گیرند، سه ضلع اصلی این وضعیت هستند. در چنین شرایطی، تنها شرکت‌هایی که واقع‌بینانه به بازار نگاه می‌کنند و حاضرند در قیمت‌گذاری و شرایط عرضه بازنگری کنند، موفق به فروش می‌شوند. سایر فعالان نیز، یا باید استراتژی‌های فروش خود را به‌روزرسانی کنند یا در لیست فروش نرفته‌ها باقی خواهند ماند.

پیش ‌بینی کوتاه‌ مدت بازار تیرآهن

با در نظر گرفتن روند فعلی بازار، ثبات شکننده قیمت‌ها و فضای بی‌اعتمادی میان خریداران و فروشندگان، می‌توان چند سناریوی محتمل را برای آینده نزدیک بازار تیرآهن در نظر گرفت. این سناریوها مبتنی بر تداوم شرایط فعلی و همچنین واکنش احتمالی بازیگران اصلی بازار هستند.

• سناریوی اول – ثبات نسبی با نوسانات جزئی

در صورت تداوم وضعیت کنونی (رکود ساخت‌وساز، ثبات نسبی نرخ ارز و نبود محرک سیاسی یا اقتصادی جدید)، بازار تیرآهن به‌احتمال‌زیاد در مسیر نوسانات محدود و خنثی باقی خواهد ماند. کارخانه‌ها برای حفظ نقدینگی خود، به کاهش‌های کنترل‌شده و موقت قیمت متوسل خواهند شد، خریداران تنها در صورت نیاز فوری، خرید انجام می‌دهند.

• سناریوی دوم – افت محدود قیمت‌ها

اگر روند کاهش تقاضا در پروژه‌های عمرانی تشدید شود یا نرخ ارز باز هم نزولی شود، امکان دارد قیمت‌ها در کارخانه و بازار، با کاهش ملایمی مواجه شوند. در این سناریو، شرکت‌هایی که انعطاف بیشتری در سیاست‌های فروش دارند، در موقعیت بهتری برای حفظ سهم بازار خواهند بود.

• سناریوی سوم – بازگشت جزئی تقاضا و افزایش قیمت

در صورت بهبود نسبی جو روانی بازار، آغاز پروژه‌های نیمه تعطیل، یا جهش دوباره نرخ ارز، ممکن است بازار با افزایش تقاضای مقطعی روبه‌رو شود که منجر به افزایش جزئی قیمت‌ها در کوتاه‌مدت خواهد شد. تجربه نیمه دوم اردیبهشت نشان داد که چنین بازگشتی ممکن است، اگرچه پایدار نیست.

نقش کارخانه‌ ها و پروژ ه‌های عمرانی در آینده قیمت‌ تیرآهن

تصمیمات تولیدکنندگان در خصوص حجم عرضه، قیمت‌گذاری منطقی و زمان‌بندی ورود به رینگ بورس، در وضعیت فعلی تأثیر زیادی بر بازار دارد. شرکت‌هایی که با واقع‌بینی و انعطاف حرکت کنند، می‌توانند تعادل بازار را به نفع خود تغییر دهند. در مقابل، پافشاری بر قیمت‌های غیررقابتی، تنها منجر به افزایش موجودی انبار و فشار بیشتر بر قیمت خواهد شد.

اگر دولت یا بخش خصوصی بتوانند طرح‌های راکد عمرانی را مجدداً فعال کنند یا از طریق تسهیلات مالی، جریان ساخت‌وساز را تحریک کنند، این اقدام می‌تواند به‌عنوان موتور تقاضا عمل کرده و به تحرک بازار آهن‌آلات منجر شود. در غیر این صورت، رکود ساخت‌وساز به‌عنوان مانعی اصلی، بازار را در همین حالت نیمه خاموش نگه خواهد داشت.