چالش صنعت فولاد در نبود برق و ظرفیت بالای تولید
به گزارش آهن آنلاین؛ با ورود به فصل گرما، یک بار دیگر نگرانی‌ها در خصوص کمبود برق و گاز در کشور اوج گرفته است. درحالی‌که دولت وعده داده است تابستان امسال خاموشی صنایع به حداقل برسد، فعالان صنعت فولاد و کارشناسان اقتصادی همچنان نسبت به اثرات زیان‌بار ناترازی انرژی هشدار می‌دهند. این مسئله نه‌تنها بر حجم تولید تأثیرگذار است، بلکه تبعات عمیق اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی برای کارگران، فعالان صنعتی و مصرف‌کنندگان در پی دارد.
شکاف میان ظرفیت و تولید واقعی فولاد
بر اساس اظهارات معاون وزیر صمت، در حال حاضر ظرفیت تولید آهن آلات و فولاد در کشور به بیش از ۵۰ میلیون تن در سال رسیده است. این در حالی است که در چشم‌انداز ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده بود؛ هدفی که به‌وضوح در آستانه شکست قرار دارد. عامل اصلی این شکست نه نبود ظرفیت‌سازی، بلکه عدم توسعه زیرساخت‌های حیاتی همچون برق و گاز است. به گفته آقاجانلو، کمبود این منابع در کنار مشکلاتی مانند ناپایداری تأمین آب، باعث شده است بخش بزرگی از این ظرفیت بالفعل نشود.
در برخی موارد، فولادسازان با سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌ها و انتقال آب از خلیج فارس توانسته‌اند بخشی از نیازهای خود را تأمین کنند؛ اما در زمان اوج ناترازی، حتی برق تولیدشده توسط نیروگاه‌های خودِ صنایع نیز به آن‌ها اختصاص نمی‌یابد. پیامد این شرایط، از دست رفتن درصد قابل‌توجهی از تولید است. برای نمونه، کارخانه فولاد خوزستان تنها در سال گذشته حدود ۲۵ درصد از ظرفیت تولید خود را به دلیل کمبود انرژی از دست داده است؛ عددی که تأثیر مستقیمی بر شاخص‌های اقتصادی و مالی این بنگاه بزرگ دارد.
تناقض میان تولید بالا و قطعی برق مکرر
استان اصفهان به‌عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور، با بحران جدی‌تری روبه‌رو است. با وجود داشتن نیروگاه‌های بزرگ همچون نیروگاه اصفهان و زاینده‌رود، صنایع این استان به‌طور مکرر با قطعی برق مواجه هستند. این مسئله باعث توقف خطوط تولید، کاهش حجم تولید، افزایش هزینه‌های عملیاتی و کاهش کیفیت محصولات شده است.
کارشناسان اقتصادی از جمله مجید شاه‌سنایی تأکید می‌کنند که صنایع برای مقابله با این وضعیت به استفاده از ژنراتورهای دیزلی یا خرید تجهیزات گران‌قیمت ذخیره‌سازی انرژی روی آورده‌اند؛ راهکارهایی که صرفاً راه‌حل‌های موقتی و پرهزینه هستند. در نتیجه، نه‌تنها هزینه تولید افزایش یافته بلکه تأخیر در تحویل سفارش‌ها نیز موجب نارضایتی و از دست رفتن بخشی از بازار مشتریان شده است. نکته قابل تأمل، بروز تناقضی آشکار در این استان است: چرا با وجود ظرفیت بالای تولید برق، قطعی برق در اصفهان به شکل روزانه اتفاق می‌افتد، اما در پایتخت چنین مشکلی مشاهده نمی‌شود؟ این پرسشی است که افکار عمومی و فعالان صنعتی هنوز پاسخی قانع‌کننده برای آن نیافته‌اند.
پیشنهادهای مدیریتی برای برون‌رفت از بحران
استاندار اصفهان و معاون اقتصادی وی بر لزوم بازنگری در سیاست‌های قطع برق تأکید کرده‌اند.از نگاه آنان، باید به جای تحمیل محدودیت‌های مستقیم، اختیار کاهش مصرف انرژی به صنایع واگذار شود تا آن‌ها با کاهش داوطلبانه مصرف، در حفظ تعادل شبکه همکاری کنند. همچنین، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در مجاورت شهرک‌های صنعتی از جمله راهکارهایی است که بارها از سوی مسئولان پیشنهاد شده اما هنوز به اجرا درنیامده یا در مرحله‌ای ابتدایی متوقف مانده است.
از سوی دیگر، دولت نیز وعده داده است که با همکاری وزارت نیرو و مشارکت تولیدکنندگان در تأمین انرژی، تابستان امسال بدون خاموشی گسترده سپری شود. با این حال، تجربه سال‌های گذشته نشان داده که وعده‌ها اغلب با واقعیت میدانی همخوانی ندارند. اگر زیرساخت‌های توزیع برق همچنان فرسوده و ناکارآمد باقی بماند، صرف توسعه نیروگاه‌های جدید نمی‌تواند تضمین‌کننده پایداری شبکه باشد.
سایه ناترازی بر آینده صنایع کشور
ادامه روند ناترازی انرژی نه‌تنها تولید فولاد و سایر محصولات صنعتی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بلکه بر امنیت شغلی هزاران کارگر نیز تأثیرگذار است. تعطیلی کارخانه‌ها، کاهش سفارش‌ها، افت کیفیت تولیدات، از دست رفتن بازارهای صادراتی و افزایش بیکاری تنها بخشی از پیامدهایی است که اقتصاد ایران در صورت تداوم این بحران با آن مواجه خواهد بود.
در چنین شرایطی، ضروری است که دولت، مجلس و بخش خصوصی با همگرایی بیشتر، به تدوین راهبردهای بلندمدت برای مدیریت انرژی و اولویت‌بندی زیرساخت‌های صنعتی بپردازند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند مسیر حرکت صنعت ایران به‌سوی توسعه و رقابت‌پذیری را به‌شدت کند کرده و حتی معکوس سازد.
