سقوط یک میلیارد دلاری صادرات فولاد ایران در سال 1403
به گزارش آهن آنلاین؛ صادرات زنجیره فولاد کشور در سال ۱۴۰۳ با وجود ثبات در میزان تناژ، از نظر ارزش دلاری با افتی معادل یک میلیارد دلار مواجه شد. بر اساس داده‌های انجمن تولیدکنندگان فولاد و آهن آلات ایران، ارزش صادرات زنجیره فولاد با کاهشی ۱۳ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲، به حدود ۶.۵۷۵ میلیارد دلار رسید. این کاهش در حالی رخ داده که حجم کل صادرات زنجیره فولاد تقریباً ثابت مانده و تنها ۰.۰۲ درصد رشد داشته است. به عبارت دیگر، فولادسازان ایرانی به همان میزان گذشته صادرات کرده‌اند، اما ارزآوری کمتری داشته‌اند؛ موضوعی که به کاهش قیمت‌های جهانی و ترکیب جدید سبد صادراتی نسبت داده می‌شود.
اسلب و شمش، پیشتازان سقوط صادرات
مهم‌ترین افت حجمی صادرات مربوط به دو محصول اصلی صادراتی ایران یعنی اسلب و بیلت و بلوم بوده است. صادرات اسلب با ۳۲ درصد و بیلت و بلوم با ۱۸ درصد کاهش، به‌طور معناداری کاهش یافته‌اند و نقش مهمی در افت کلی درآمد صادراتی کشور داشته‌اند. این کاهش، زنگ خطر بزرگی برای فولادسازان بزرگ کشور محسوب می‌شود که سهم زیادی از سبد صادراتی آنها را این محصولات تشکیل می‌دهد.
افزایش صادرات مقاطع طویل با علامت سؤال بزرگ
در مقابل، صادرات مقاطع طویل فولادی با رشد ۱۴ درصدی همراه بوده است. با این حال، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بخش زیادی از این صادرات از طریق کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای انجام شده که می‌تواند باعث تضعیف ارزآوری واقعی کشور و خروج سرمایه از چرخه رسمی اقتصاد شود. ادامه این روند، علاوه بر کاهش شفافیت اقتصادی، ریسک‌های مالیاتی و گمرکی نیز برای کشور ایجاد می‌کند.
رشد صادرات مواد اولیه علی‌رغم وضع عوارض
در کمال تعجب، صادرات کنسانتره و گندله سنگ آهن نیز افزایش یافته و این دو محصول، مجموعاً ۶۰ درصد از صادرات وزنی زنجیره فولاد را تشکیل داده‌اند. این در حالی است که صادرات مواد اولیه مشمول عوارض است، اما به نظر می‌رسد سود حاصل از صادرات مواد خام همچنان فولادسازان یا شرکت‌های معدنی را به صادرات این اقلام ترغیب می‌کند.
آهن اسفنجی؛ رشد فصلی، افت در نیمه دوم سال
صادرات آهن اسفنجی و بریکت نیز با رشد ۱۲ درصدی همراه بوده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده این صادرات در نیمه نخست سال رخ داده و در نیمه دوم سال روند نزولی داشته است. محدودیت‌های گازی، کاهش تقاضا و نبود زیرساخت‌های پایدار برای صادرات این محصول، دلایل احتمالی این نوسان به شمار می‌روند.
کاهش شدید ارزش صادرات فولاد ایران در حالی رخ داده که کشور با کمبود منابع ارزی، نیاز جدی به افزایش درآمدهای غیرنفتی دارد. تغییر در ترکیب صادرات از محصولات با ارزش افزوده بالا به مواد خام و افزایش نقش کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای، نشان‌دهنده کاهش کیفیت صادرات در کنار افت درآمدی است. اگرچه افزایش حجمی برخی محصولات مثبت تلقی می‌شود، اما عدم تناسب میان رشد حجمی و ارزش دلاری صادرات، یک علامت هشدار برای سیاست‌گذاران صنعتی، ارزی و تجاری کشور است.
