چشم‌انداز تیره بازار آهن آلات در سایه تنش های جهانی
به گزارش آهن آنلاین؛ بازار جهانی فولاد و آهن‌آلات این روزها در میانه‌ی طوفانی از تحولات سیاسی، بحران‌های تجاری و کاهش بی‌سابقه تقاضا گرفتار شده است. از تنش‌های تعرفه‌ای آمریکا تا افت تولید در چین و بحران مالکیت در صنایع بریتانیا، همه‌چیز دست‌به‌دست هم داده تا چشم‌انداز این بازار به‌شدت تیره‌وتار شود. در این گزارش، به بررسی تأثیرات این بحران‌ها بر زنجیره تأمین و قیمت‌گذاری در بازار جهانی پرداخته‌ایم و در ادامه، تبعات مستقیم و غیرمستقیم آن برای بازار آهن آلات ایران را نیز تحلیل کرده‌ایم.
بازار فولاد جهانی در بزنگاه فشارهای ژئوپولیتیکی و کاهش تقاضا
بازار جهانی فولاد در آستانه یکی از حساس‌ترین دوره‌های خود قرار گرفته است؛ دوره‌ای که هم‌زمان با تنش‌های سیاسی بین‌المللی، رکود جهانی و کاهش شدید تقاضا در چین و آمریکا، دچار نوسانات بنیادین شده است. در حالی‌که دولت ایالات متحده به رهبری ترامپ با اعمال تعرفه‌های تجاری، معادلات بازار جهانی را بر هم زده، بازیگران اصلی این بازار نظیر چین، بریتانیا و حتی خود آمریکا با تبعات این سیاست‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
سایه سنگین تعرفه‌ها و کاهش تقاضای صنعتی در شرق و غرب
در شرق، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ‌آهن و فولاد خام، واردات سنگ‌آهن خود را در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ حدود ۸ درصد کاهش داده است. کاهش تولید فولاد خام به دلیل افت شدید تقاضا در صنایع پایین‌دستی، از جمله ساخت‌وساز و زیرساخت، به‌وضوح در این آمارها انعکاس یافته است. به این موارد باید اختلالات جوی در استرالیا – یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان سنگ آهن به چین را نیز افزود که به تأخیر در ارسال محموله‌ها و تشدید رکود دامن زده است. در همین حال، افت قیمت سنگ آهن در بازار داخلی چین نیز به‌عنوان نشانه‌ای از بی‌اعتمادی بازار به آینده تلقی می‌شود.
در غرب، ایالات متحده نیز شاهد افت واردات ورق گرم نورد شده (HRC) بوده است. بر اساس داده‌های رسمی، واردات این محصول در فوریه ۲۰۲۵ نسبت به ژانویه ۱۴.۹ درصد کاهش یافته و نسبت به فوریه ۲۰۲۴ نیز کاهش اندکی نشان داده است. این کاهش واردات می‌تواند ناشی از رکود تقاضا، افزایش هزینه‌های حمل، یا تداوم تأثیرگذاری تعرفه‌ها باشد. کانادا همچنان بزرگ‌ترین صادرکننده HRC به آمریکاست، هرچند حجم صادراتش نسبت به ماه پیش به شدت افت کرده است.
بحران بریتیش استیل؛ نماد جنگ اقتصادی پنهان
در بریتانیا، پرونده بحران در کارخانه فولادسازی اسکونثورپ متعلق به گروه چینی جینگ‌یِه به یک موضوع ملی تبدیل شده است. دولت انگلیس که نگران بسته‌شدن آخرین کوره‌های بلند فولادسازی کشور است، ناچار به تصویب قانون اضطراری برای کنترل موقت بر بریتیش استیل شده است. ماجرا با رد پیشنهاد دولت برای حمایت مالی و انتقال مالکیت یک کشتی زغال‌سنگ کک‌شده توسط مالک چینی، رنگ‌وبویی دیپلماتیک و حتی امنیتی گرفته است.
این بحران تنها یک درگیری تجاری نیست؛ بسیاری در لندن معتقدند که چین با سوءاستفاده از ضعف ساختارهای تولید داخلی بریتانیا، قصد دارد مازاد فولاد خود را در این کشور انبار کرده و از آن به‌عنوان سکوی صادراتی بهره‌برداری کند. تصمیمات سریع دولت بریتانیا، از جمله بررسی توقیف کشتی در جبل‌الطارق، نشان از اضطرار و در عین حال اهمیت راهبردی این صنعت دارد.
قیمت‌ها زیر فشار؛ آینده‌ای غبارآلود در انتظار بازار جهانی
در چنین شرایطی، قیمت نفت نیز که تأثیر کمتری از تنش‌های ترامپی گرفته، به زیر ۷۰ دلار سقوط کرده و قیمت شمش فولاد نیز در پایین‌ترین سطوح ماه‌های اخیر قرار گرفته است. این افت قیمتی در حالی رخ می‌دهد که قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی هنوز ثابت باقی مانده، اما با کاهش تقاضا احتمال افت بیشتر آن نیز دور از ذهن نیست. این وضعیت می‌تواند موجب توقف تولید در بسیاری از کارخانه‌ها و ورود بازار جهانی فولاد به مرحله‌ای از رکود عمیق شود.
تبعات این تحولات برای ایران
برای ایران، این شرایط فرصتی دووجهی محسوب می‌شود. از یک سو، کاهش قیمت مواد اولیه و رکود تولید جهانی می‌تواند هزینه تولید داخلی را کاهش دهد، اما از سوی دیگر، افت تقاضای جهانی و افزایش مازاد عرضه، کار را برای صادرکنندگان ایرانی دشوارتر خواهد کرد. ضمن آن‌که بازار داخل نیز به شدت متاثر از تحولات سیاسی بین‌المللی، به‌ویژه تحرکات منطقه‌ای در ایران و غزه خواهد بود.
با توجه به ادامه‌دار بودن تنش‌های تجاری و سیاسی در ماه‌های آتی، به نظر می‌رسد بازار فولاد جهانی حداقل تا اواسط تابستان در وضعیت بلاتکلیفی باقی بماند. در این بین، کشورهایی که بتوانند سریع‌تر ساختار تولید خود را با شرایط جدید وفق دهند، برندگان آینده این بازار ناپایدار خواهند بود.
