فولاد در مه، برق در ابهام
به‌گزارش آهن آنلاین؛ در حالی‌که بازار جهانی فولاد و آهن آلات روزهای کم‌تحرکی را سپری می‌کند، در فضای داخلی، نگرانی‌های تازه‌ای در حال شکل‌گیری است که معادلات بازار را دستخوش تغییر کرده. برخلاف سال‌های گذشته که در آغاز فصل بهار بازار با رفتار افزایشی سریع واکنش نشان می‌داد، امسال شاهد احتیاط بی‌سابقه‌ای از سوی کارخانه های تولید کننده فولاد هستیم؛ احتیاطی که از دل بیم قطعی برق و پیامدهای آن بر چرخه تولید سربرآورده است.
آغاز سهمیه‌بندی زودهنگام؛ هشداری بی‌صدا
بر اساس گزارش‌های رسیده، در برخی نواحی کشور، سهمیه‌بندی برق برای صنایع به‌صورت غیررسمی و زودهنگام آغاز شده است. کاهش چشمگیر منابع برق‌آبی که طبق اظهارنظر یکی از مسئولان، تولید برق از این منابع را به یک‌سوم سنوات گذشته رسانده، زنگ هشدار را برای صنایع بزرگ از جمله فولاد به صدا درآورده است. این کاهش ظرفیت در تأمین انرژی، نه‌تنها برنامه‌ریزی تولیدی بسیاری از واحدها را تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه به ترسی فراگیر از ریزش ناگهانی قیمت‌ها نیز دامن زده است.
در همین راستا گفتنی است که نشانه‌هایی از نوسان محدود و پراکنده قیمتی در بازار آهن الات مشاهده می شود. به‌طوری‌که میلگرد در برخی کارخانه‌ها بدون تغییر نرخ عرضه شد، در حالی‌که در برخی دیگر از مبادی، رشد قیمتی بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ تومان به چشم می‌خورد. تیرآهن نیز وضعیتی مشابه داشت؛ برخی کارخانه‌ها نرخ‌ها را ثابت نگه داشتند، اما تعدادی دیگر در برخی سایزها، افزایش‌هایی تا حدود ۵۰۰ هزار تومان را اعمال کردند.
در سوی دیگر بازار، ورق سیاه (ST37 و ST52) عمدتاً با ثبات قیمت همراه بود و نشانه‌ای از نوسانات جدی در آن دیده نشد. با این حال، گروه ورق‌های پوشش‌دار شامل ورق گالوانیزه، ورق روغنی و ورق رنگی، با کاهش قیمت نسبی مواجه شد و در برخی کارخانه‌ها کاهش ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ تومانی اعلام شد؛ موضوعی که احتمالاً ناشی از کاهش تقاضای صنعتی در این بخش‌ها و هم‌زمانی با فاز رکودی تولید در برخی واحدهای مصرفی است.
محمد اتابک، وزیر صمت، اخیراً در مراسم افتتاح یکی از پروژه‌های بزرگ فولادی شرق کشور با تأکید بر ظرفیت ۴۸ میلیون تنی تولید فولاد در ایران و رتبه دهم جهانی، از کاهش راندمان این صنعت به ۶۱ درصد ابراز نگرانی کرد. این در حالی است که راندمان جهانی این صنعت ۷۷ درصد گزارش شده و فاصله‌ی ایجاد شده، توان رقابتی صنعت فولاد ایران را در معرض تهدید قرار داده است. وزیر صمت تأمین برق را یکی از پیش‌نیازهای اصلی تولید پایدار دانست و ابراز امیدواری کرد که وزارت نیرو به تعهد خود در تأمین سه هزار مگاوات برق برای بخش صنعت پایبند بماند.
آمارها هشدار می‌دهند، نه تسکین
از سوی دیگر، مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع مجلس، با لحنی تندتر به وضعیت موجود اشاره کرده و گفته است که در سال ۱۴۰۳، تنها در فصل تابستان، قطع برق صنایع و معادن موجب ۱۷۳ همت عدم‌النفع شده و در زمستان این رقم به ۱۳۰ همت رسیده است. طاهری تأکید می‌کند که علی‌رغم سرمایه‌گذاری کلان، کشور به دلیل عقب‌ماندن نرخ سرمایه‌گذاری نسبت به استهلاک، حتی قادر به حفظ زیرساخت‌های موجود نیز نیست؛ موضوعی که آینده صنعت فولاد را در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد.
از سوی دیگر، مدیرعامل توانیر، مصطفی رجبی مشهدی، در اظهاراتی متفاوت، گفته است که هنوز هیچ محدودیتی برای شهرک‌های صنعتی اعمال نشده و صنایع کوچک، که بیش از ۹۲ درصد صنایع کشور را تشکیل می‌دهند، بدون محدودیت در حال فعالیت هستند. این گفته‌ها در تضاد با گزارش‌های میدانی از برخی شهرهاست که از شروع زودهنگام سهمیه‌بندی برق خبر می‌دهند و همین تناقض، بر فضای بی‌اعتمادی و نگرانی فعالان بازار دامن زده است.
کابوس تابستانی
مسأله اما فقط کمبود تولید برق نیست؛ طبق گزارش‌ها، مصرف تجهیزات سرمایشی در تابستان‌ها سهمی معادل ۳۵ هزار مگاوات دارد؛ عددی که از کل مصرف برق برخی کشورهای منطقه فراتر می‌رود. در عین حال، محدودیت منابع سوختی در زمستان گذشته، تعمیرات نیروگاه‌ها را به تعویق انداخته و افزایش عمر متوسط نیروگاه‌ها، ریسک خاموشی‌ها را بالا برده است. ترکیب این عوامل، تابستانی سخت را برای صنایع بزرگ، از جمله فولاد، نوید می‌دهد.
همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بازار آهن آلات برخلاف همیشه، واکنش سریعی به تغییرات نشان ندهد. معمولاً در ابتدای موج‌های افزایشی، بازار با شیبی تند به استقبال قیمت‌های جدید می‌رود، اما این روزها احتیاط بر رفتار بازیگران غالب شده است. این واکنش کند، به دلیل ترس از افت قیمت در صورت اختلال در تولید و عرضه، نشان‌دهنده نوعی انتظار برای روشن شدن وضعیت انرژی در ماه‌های آینده است.
امیدهایی که به سرمایه‌گذاری گره خورده‌اند
در همین حال، مسئولان دولتی بر تحقق شعار سال ۱۴۰۴ یعنی «سرمایه‌گذاری برای تولید» تأکید دارند. اما همان‌طور که سید محمد اتابک اشاره کرده، بدون ایجاد امنیت در زنجیره‌های زیرساختی مانند برق، تحقق چنین شعاری در حد آرمان باقی خواهد ماند. پروژه‌هایی نظیر خط تولید جدید خیام سپهر فولاد نیشابور که با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در شرق کشور راه‌اندازی شده‌اند، تنها در صورتی می‌توانند پایدار بمانند که زیرساخت‌های انرژی، با رشد این پروژه‌ها هماهنگ شود.
در مجموع، بازار آهن و فولاد ایران در یکی از حساس‌ترین بزنگاه‌های خود قرار دارد. اگرچه ظرفیت تولید، زیرساخت‌های صنعتی و پروژه‌های توسعه‌ای در حال رشد هستند، اما تضاد میان وعده‌ها و واقعیت‌ها، فضای اطمینان را برای فعالان اقتصادی تضعیف کرده است. تا زمانی که بحران تأمین انرژی، با برنامه‌ای جامع و عملیاتی رفع نشود، نمی‌توان انتظار داشت که بازار با آرامش و پایداری به استقبال رشد برود.
