شمشیر تعرفه های ترامپ و لرزش در بازار آهن آلات
به گزارش آهن آنلاین؛ در روزگاری که تیتر اغلب رسانه‌ها حول محور جنگ تجاری آمریکا با چین و دیگر اقتصادهای بزرگ دنیا می‌چرخد، تحلیل لایه‌های پنهان این نبرد اقتصادی برای کشورهایی چون ایران که در زنجیره جهانی تولید و مصرف فولاد حضور دارند، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. تصمیمات دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه‌های سنگین وارداتی، نه‌تنها بازارهای مالی دنیا را دچار شوک کرده، بلکه موج‌های آن اکنون به بازار آهن آلات و فولاد ایران نیز رسیده است؛ موج‌هایی که در ظاهر از آن سوی دنیا سرچشمه می‌گیرند، اما در باطن، آینده صنعت فولاد ایران را به‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تعرفه‌هایی که توازن بازارهای جهانی را برهم زدند
اعمال تعرفه‌های گمرکی بالا توسط دولت ترامپ به‌ویژه در حوزه فولاد و آلومینیوم، بازارهای جهانی را به شدت ناپایدار کرده است. شاخص‌هایی مانند S&P 500 افت چشم‌گیر داشته‌اند، و ارزهایی مانند یوان چین به پایین‌ترین سطح ماهانه رسیده‌اند. در چنین شرایطی، تجارت جهانی به‌سمت رکود پیش می‌رود، و عدم‌قطعیت ناشی از رفتار آمریکا باعث توقف برنامه‌ریزی شرکت‌های بزرگ برای سرمایه‌گذاری و توسعه شده است. این اتفاقات زنجیره‌ای، به بازار کالایی از جمله فولاد نیز سرایت می‌کند.
واکنش بازار فولاد ایران به نوسانات جهانی
در ظاهر، ایران به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی، مستقیماً درگیر مناسبات تجاری با آمریکا نیست؛ اما بازار فولاد ایران کاملاً از تحولات بین‌المللی تأثیر می‌پذیرد. کاهش قیمت‌های جهانی یا نوسان تقاضا از سوی شرکای تجاری ایران (مانند چین، هند یا کشورهای آسیای میانه) می‌تواند مستقیماً صادرات فولاد را تحت فشار قرار دهد. با کاهش مصرف جهانی و افت نرخ رشد اقتصادها، نیاز به واردات فولاد از سوی این کشورها کاهش می‌یابد، که مستقیماً بر صادرات فولاد ایران اثر منفی دارد.
از سوی دیگر، به‌دلیل همگرایی برخی بازارهای نوظهور و حتی اروپایی در برابر سیاست‌های اقتصادی آمریکا، مسیرهای صادراتی جدیدی ممکن است برای تولیدکنندگان بزرگ فولاد باز شود؛ اما در صورت تداوم محدودیت‌ها و تحریم‌ها علیه ایران، بهره‌مندی از این فرصت‌ها بسیار دشوار خواهد بود. به‌علاوه، نبود زیرساخت‌های مالی بین‌المللی و چالش‌های لجستیکی، عملاً امکان رقابت ایران را با بازیگران قدرتمند جهانی محدود می‌کند و فاصله میان ظرفیت تولید و توان صادراتی کشور را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
افت مصرف داخلی؛ زنگ خطری برای آینده صنعت فولاد
هم‌زمان با تحولات خارجی، داده‌های منتشر شده از مصرف ظاهری فولاد در ایران نیز نگران‌کننده است. افت ۲.۱ درصدی در مصرف فولاد میانی، ۱.۶ درصدی در محصولات فولادی و ۹ درصدی در مقاطع طویل، نشان می‌دهد که رکود داخلی نیز به‌شدت در حال تعمیق است. این کاهش در مصرف فولاد، جدا از آثار تحریم‌ها و کاهش بودجه عمرانی، می‌تواند ناشی از تأثیرات غیرمستقیم سیاست‌های تجاری جهانی باشد؛ زیرا کاهش حجم تجارت بین‌الملل و افت فعالیت‌های اقتصادی کشورهایی که با ایران مبادله دارند، نهایتاً به کاهش تولید، ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری در کشور منجر می‌شود.
فولاد ایران در میدان ریسک‌های ژئوپلیتیک
اگر تصمیمات ترامپ را از زاویه ژئوپلیتیکی نگاه کنیم، می‌توان آن‌ها را بخشی از استراتژی «بازتعریف نظم اقتصادی جهان» دانست. تعرفه‌گذاری گسترده بر کشورهای متحد و غیرمتحد، در واقع هژمونی سنتی آمریکا را به چالش کشیده و شرایطی را فراهم کرده که هم‌زمان با کاهش اعتماد جهانی به دلار، کشورهای مختلف به سمت بلوک‌بندی‌های اقتصادی جدید حرکت کنند. برای کشوری مانند ایران، که در حال عبور از مسیرهای پرمخاطره بین‌المللی است، این تغییر موازنه می‌تواند هم تهدید باشد، هم فرصت.
در یک سو، تشدید تنش‌های تجاری ممکن است به همگرایی بیشتر چین و روسیه با ایران در قالب توافق‌های دوجانبه یا منطقه‌ای منجر شود. در سوی دیگر، بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی در سطح جهانی می‌تواند چشم‌انداز صادرات فولاد ایران را با ریسک بیشتری مواجه کند، به‌ویژه اگر بازارهای هدف مانند چین یا هند خودشان درگیر مشکلات ساختاری ناشی از جنگ تجاری باشند.
در مجموع، هرچند ایران خود طرف رسمی در جنگ تعرفه‌ای ترامپ نیست، اما تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم آن در بازار داخلی فولاد به‌وضوح قابل مشاهده است. افت مصرف داخلی، نااطمینانی در بازار صادرات، فشار بر بازار ارز و سرمایه، همگی نشانگر این است که جنگ تجاری آمریکا با دنیا به‌گونه‌ای ساختاری شرایط اقتصاد ایران را نیز تغییر می‌دهد. سیاست‌گذاران و فعالان صنعت فولاد باید این سیگنال‌ها را جدی بگیرند و برای دوران پرنوسان آینده، سناریوهای متنوع و واقع‌بینانه‌ای طراحی کنند.
