گابیون چیست و کاربردهای آن
گابیون، نوعی توری فلزی است که با سنگ پر می‌شود. گاهی اوقات این توری برای پیشگیری از ریزش مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و گاهی برای کاربردهای تزئینی و دکوراسیون به کار می‌رود. توری‌های گابیون با مفتول‌هایی در ضخامت‌های مختلف ساخته می‌شوند. هرچقدر مفتول به کاررفته در ساخت این توری ضخیم‌تر باشد، سنگین‌تر خواهد بود و مقاومت بالاتری برای نگهداری از سنگ‌ها و سایر مصالح داخلی دارد. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم توری گابیون چیست، سپس انواع آن را بررسی می‌کنیم و درباره کاربردها و روش اجرای این نوع حفاظ توری صحبت خواهیم کرد.
گابیون چیست؟
ریشه واژه گابیون به لغت ایتالیایی gabbia به معنی قفس بزرگ برمی‌گردد. توری گابیون یا سازه مشبک فلزی است که به حالت جعبه یا قفس‌هایی در فرم‌های مختلف مثل استوانه ساخته می‌شود. داخل این جعبه‌ها معمولا با قلوه سنگ، شن، خاک یا محصولاتی از این قبیل ساخته می‌شود. معادل فارسی گابیون، توری سنگی است. توری گابیون مانند سایر انواع توریها، چشمه‌هایی به شکل مربع، لوزی، دایره یا چند ضلعی دارد و می‌توان گفت از نظر ظاهری تاحدودی شبیه به توری مرغی هستند. توری‌های دارای چشمه‌های کوچک‌تر برای دانه‌های ریزتر مثل شن مورد استفاده قرار می‌گیرند و توری‌های دارای چشمه‌های بزرگ‌تر برای قفس‌هایی که با قلوه‌سنگ پر می‌شوند، کاربرد دارند.
انواع گابیون
گابیون‌ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند تا برای کاربردهای گوناگون مناسب باشند. انواع مختلف گابیون‌ها عبارتند از:
- توری قفسی یا جعبه‌ای: این توریها به شکل جعبه هستند و ساختار مکعبی دارند.
- گابیون تشکی: این توریها با ضخامت کم و طول و عرض زیاد، به شکل مسطح ساخته می‌شوند.
- گابیون کیسه‌ای: این توریها به شکل کیسه‌های استوانه‌ای ساخته می‌شوند و انعطاف‌پذیر هستند.
- توری گابیون جوشی: این توریها مشابه سایر انواع توری جوشی با جوشکاری مفتول‌ها ساخته می‌شوند. این توریها معمولا به‌شکل قفسی ساخته می‌شوند.
کاربردهای گابیون چیست؟
کاربرد توری گابیون در حوزه‌های مختلف به‌چشم می‌خورد. این ابزارها هم انعطاف‌پذیر هستند و می‌توانند در فضاهای مختلف مورد استفاده قرار گیرند و هم دوام و استحکام بالایی دارند. در ادامه به تعدادی از کاربردهای توری همچون گابیون در حوزه‌های مختلف اشاره می‌کنیم:
- پیشگیری از فرسایش خاک
- حفاظت از بستر رودخانه‌ها
- ساخت سازه‌های سدی موقت
- ساخت دیوار حائل
- حفاظت از کناره راه‌های کوهستانی و تونل‌ها
- ساخت حفاظ و سازه‌های تزئینی معمولا در محوطه‌های باغ‌ها و ویلایی
- مشخص کردن حریم زمین‌ها
- کاربرد در مهندسی محیط زیست برای حفاظت از خاک، ساخت فیلترهای طبیعی و کنترل رسوب‌ها
مزایای استفاده از گابیون
ساختار گابیون‌ها، آن‌ها را برای کاربردهای مختلف مناسب می‌کند، اما این ابزارها معایبی هم دارند که باید پیش از استفاده از توری گابیون به آن‌ها توجه داشته باشید. در ادامه مزایا و معایب توری گابیون را بررسی می‌کنیم تا راحت‌تر بتوانید درباره استفاده از آن‌ها تصمیم بگیرید.
مزایای توری گابیون عبارتند از:
- از گابیون می‌توان در هر شرایط آب‌وهوایی استفاده کرد.
- توری‌های گابیون انعطاف‌پذیر و مقاوم هستند و برای اکثر فضاها قابل استفاده‌اند.
- این توریها تنش‌های زمین‌لرزه یا رانش خاک را به‌خوبی تحمل می‌کنند و مشکل ریزش ندارند.
- نصب توری‌های گابیون سخت نیست و به‌راحتی در محل قرار می‌گیرند. جابه‌جایی مصالح داخل توری بزرگ‌ترین چالشی است که در فرایند نصب توری گابیون وجود دارد.
- توری گابیون با محیط زیست سازگار است. اگر در محیط‌های طبیعی از آن استفاده کنید، به‌عنوان بخشی از طبیعت به‌نظر می‌رسد.
در ادامه معایب توری گابیون را عنوان می‌کنیم تا در هنگام خرید انتخابی مطمئن داشته باشید:
- برای ساخت توری گابیون به حجم زیادی مصالح مانند قلوه سنگ و شن نیاز دارید.
- مصالحی که در توری گابیون قرار مي‌گیرند، حجم زیادی دارند و حمل‌ونقل آن‌ها سخت است.
- گابیون‌هایی که فیکس نشده‌اند، ممکن است در بلندمدت جابه‌جا شوند. در این صورت به نگهداری دوره‌ای نیاز دارند و باید آن‌ها را به محل اصلی برگردانید.
- در برخی موارد ظاهر توری گابیون با سایر بخش‌های سازه هماهنگ نیست.
- اگر از توری‌های باکیفیت گابیون استفاده نکرده باشید، ممکن است بعد از چندسال دچار خوردگی و زنگ‌زدگی شود و وزن قلوه سنگ‌ها، توریها را پاره کند.
روش ساخت و اجرای گابیون
توری گابیون در محل نصب آماده می‌شود. مراحل ساخت و اجرای توری گابیون را توضیح می‌دهیم. مراحل ساخت توری گابیون عبارتند از:
- انتخاب جنس توری گابیون: این توریها معمولا با مفتول گالوانیزه در ضخامت‌های مختلف ساخته می‌شوند.
- بافت مفتول‌ها: برای ساخت توری گابیون از دو روش بافت پیچشی و روش جوشکاری استفاده می‌شود. در بافت پیچشی، سیم‌ها در نقطه‌‌های مشخص چندبار به هم پیچیده می‌شوند. این روش معمولا برای توری‌های گابیون انعطاف‌پذیر مانند توری‌های سفره‌ای کاربرد دارد. در روش جوشی، در محل اتصال چشمه‌ها، سیم‌ها به یکدیگر جوش داده می‌شوند. این روش برای گابیون‌های غیرمنطعف مانند نمونه‌های جعبه‌ای استفاده می‌شود.
- بسته‌بندی: توریها یا به‌روش پنل‌های جداگانه برش می‌خورند و روی یکدیگر قرار می‌گیرند یا به‌صورت رول پیچیده می‌شوند.
- بعد از آماده شدن توری گابیون و جمع‌آوری مصالحی که قرار است داخل توری قرار گیرند، فرایند نصب آغاز می‌شود. مراحل فرایند نصب توری گابیون را در ادامه توضیح می‌دهیم:
- ابتدا قالب توری گابیون اندازه‌گیری می‌شود تا توری‌های جعبه‌ای یا قفسی مطابق با قالب برش بخورند و آماده شوند. اگر توری سفره‌ای یا کیسه‌ای باشد، نیازی به قالب‌گیری نیست.
- سازه گابیون در محل مورد نظر قرار می‌گیرد و کناره‌های آن را با استفاده از سیم مفتول محکم می‌بندند. در این مرحله فقط قسمت بالایی توری برای پر کردن باز می‌ماند و سه وجه دیگر بسته می‌شود.
- گابیون باید با سنگ‌هایی در اندازه‌های یکنواخت پر شوند. اگر وزن مصالح داخل توری زیاد است، حتما باید از توری‌های ساخته‌شده با مفتول ضخیم استفاده شود.
- بعد از پر شدن توری، وجه آخر را هم با بست‌های فلزی یا مفتول‌های مقاوم محکم می‌بندند.
- اگر قرار باشد چند لایه توری گابیون روی هم قرار گیرد، بعد از چیدن لایه پایینی، باید همین مراحل برای لایه‌های بالایی هم تکرار شود. بهتر است لایه‌ها به یکدیگر متصل شوند و مهاربندی هم انجام شود تا خطر ریزش به حداقل برسد.
- در نهایت توری گابیون آماده است و فقط به بررسی‌های دوره‌ای نیاز دارد تا مشکلات احتمالی برطرف شود. بدون بررسی، ممکن است آسیب‌ها رفته‌رفته بیشتر شوند و در دراز مدت توری پاره شود و ریزش داشته باشد.
مزایای استفاده از توری گابیون در فضای شهری
توری گابیون ابزاری طبیعی و کم‌هزینه است که برای کاربردهای مختلف، به‌خصوص در فضاهای شهری طبیعی مثل پارک‌ها، کناره‌های رودخانه‌ها و باغ‌ها و ویلاها کاربرد دارد. در چنین فضاهایی گابیون ظاهر جذابی دارد . یکی از مهم‌ترین مزیت‌های توری گابیون، کاهش هزینه‌هاست. مثلا در موقعیت‌هایی که احتمال رانش خاک وجود دارد، به‌جای صرف هزینه‌های زیاد برای پیشگیری از این موضوع، فقط چند سفره توری گابیون حاوی قلوه سنگ در محل قرار می‌دهند و با این کار از رانش خاک پیشگیری می‌کنند. توری‌های گابیون از جنس فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند و در شرایط آب‌وهوایی مختلف مقاومت بالایی دارند.
