خریداران خرد در بن بست بازار میلگرد و تیرآهن
به گزارش آهن آنلاین- بازار فولاد ایران با پیچیدگی‌های خاص خود، همواره محل چالش‌های فراوان برای فعالان این حوزه بوده است. این چالش‌ها نه‌تنها شرکت‌های بزرگ، بلکه خریداران خرد را نیز تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. خریداران خرد شامل کارگاه‌های تولیدی کوچک، پیمانکاران ساختمانی و کسب‌وکارهای محلی هستند که برای تأمین میلگرد و تیرآهن موردنیاز خود، با موانعی همچون نوسان قیمت، انحصار در عرضه و مشکلات لجستیکی روبه‌رو هستند. علاوه بر این، نبود شفافیت در روند قیمت‌گذاری و محدودیت در دسترسی مستقیم به تأمین‌کنندگان، مشکلات این گروه را دوچندان کرده است. در این گزارش، مشکلات اصلی این گروه از خریداران بررسی‌شده و راهکارهایی برای بهبود شرایط ارائه‌شده است.
نوسانات قیمت و بی‌ثباتی بازار
یکی از دغدغه‌های اصلی خریداران خرد، تغییرات ناگهانی قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی، به‌ویژه میلگرد و تیرآهن است. عواملی مانند نرخ ارز، قیمت‌های جهانی فولاد، سیاست‌های تجاری و تحولات سیاسی، همگی بر قیمت‌گذاری این محصولات تأثیر مستقیم دارند. نوسانات شدید قیمت، برنامه‌ریزی مالی پروژه‌های کوچک را دشوار کرده و موجب می‌شود برخی از آن‌ها در میانه راه متوقف شوند. علاوه بر این، بسیاری از خریداران خرد توان ذخیره‌سازی این محصولات را ندارند و مجبورند در لحظه خرید کنند که این موضوع، تأثیرپذیری آن‌ها را از نوسانات بازار بیشتر می‌کند.
موانع خرید میلگرد و تیرآهن از بورس کالا
بورس کالا، به‌عنوان یکی از مسیرهای اصلی عرضه مقاطع فولادی، عمدتاً برای فروش عمده به مصرف‌کنندگان کلان طراحی‌شده است. خریداران خرد به دلیل محدودیت‌های حجمی، امکان خرید مستقیم ندارند و ناچارند به واسطه‌ها مراجعه کنند. این موضوع علاوه بر افزایش هزینه‌های خرید، شفافیت معاملات را کاهش داده و امکان سوءاستفاده واسطه‌ها را بیشتر می‌کند. از سوی دیگر، فرآیند دریافت کد بورسی و شرکت در معاملات، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که بسیاری از خریداران خرد به دلیل ناآشنایی با این فرآیند یا نداشتن الزامات اداری، از حضور در آن محروم می‌شوند.
وابستگی به بازار آزاد و نقش واسطه‌ها
عدم امکان خرید مستقیم میلگرد و تیرآهن از تولیدکنندگان و بورس کالا، خریداران خرد را وابسته به بازار آزادکرده است. در این بازار، واسطه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارند و در برخی مواقع، به دلیل نبود نظارت کافی، قیمت‌ها را به‌صورت غیرواقعی بالا می‌برند. این موضوع موجب افزایش هزینه‌های نهایی پروژه‌های کوچک‌شده و توان رقابتی کسب‌وکارهای خرد را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، واسطه‌ها گاهی با نگه‌داشتن کالا و ایجاد فضای کمبود مصنوعی، به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زنند.
مشکلات نقدینگی و تأمین مالی
بسیاری از خریداران خرد به منابع مالی محدودی دسترسی دارند و امکان خرید اعتباری برایشان فراهم نیست. درحالی‌که شرکت‌های بزرگ از تسهیلات اعتباری و شرایط پرداخت بلندمدت بهره‌مند هستند، خریداران خرد مجبور به خرید نقدی‌اند که این امر، فشار مالی مضاعفی را به آن‌ها تحمیل می‌کند. برخی تولیدکنندگان برای کاهش این مشکلات، تسهیلاتی نظیر پرداخت مدت‌دار را پیشنهاد می‌دهند، اما این تسهیلات معمولاً مشمول خریداران عمده می‌شود و برای کسب‌وکارهای کوچک قابل‌استفاده نیست.
محدودیت‌های عرضه میلگرد و تیرآهن
در بورس کالا، میلگرد و تیرآهن عموماً در حجم‌های بالا عرضه می‌شوند و این مسئله، خریداران خرد را دچار مشکل می‌کند. تولیدکنندگان نیز معمولاً تمایلی به فروش در حجم‌های کم ندارند، بنابراین این گروه از خریداران ناچارند از واسطه‌ها خرید کنند که این کار هزینه‌های اضافی برایشان به دنبال دارد. علاوه بر این، در برخی موارد، خریداران خرد نیاز به میلگرد و تیرآهن با مشخصات خاصی دارند که در عرضه‌های رسمی بورس موجود نیست و تنها از طریق بازار آزاد با قیمت‌های بالاتر قابل‌دسترسی است.
هزینه‌های حمل‌ونقل و لجستیک
یکی از موانع دیگر، هزینه‌های بالای حمل‌ونقل میلگرد و تیرآهن است. بسیاری از فروشندگان تنها برای خریدهای عمده، خدمات حمل ارائه می‌دهند و خریداران خرد برای تأمین نیاز خود در حجم‌های کوچک، مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی حمل‌ونقل هستند. این مسئله به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که در مناطق دورتر از مراکز توزیع فعالیت می‌کنند، چالش‌برانگیزتر است. در برخی موارد، هزینه حمل‌ونقل حتی از خود محصول گران‌تر تمام می‌شود که خرید را برای خریداران خرد به‌صرفه نمی‌کند.
موانع اداری و بوروکراسی پیچیده
فرآیند خرید میلگرد و تیرآهن از بورس کالا و تولیدکنندگان بزرگ، با پیچیدگی‌های اداری و مقرراتی همراه است. دریافت کد بورسی، ارائه ضمانت‌نامه‌های بانکی، ثبت سفارش و انتظار برای تأیید معاملات، مراحلی زمان‌بر و دشوارند که خریداران خرد را از خرید مستقیم منصرف می‌کنند. برخی از خریداران خرد به دلیل نداشتن مدارک مالی معتبر، حتی امکان ورود به این فرآیند را ندارند و به‌ناچار به روش‌های غیررسمی روی می‌آورند.
راهکارهای پیشنهادی
برای کاهش مشکلات خریداران خرد در تأمین میلگرد و تیرآهن، پیشنهادهای زیر قابل‌بررسی است:
- ایجاد امکان خرید خرد در بورس کالا و کاهش محدودیت‌های حجمی، به‌گونه‌ای که کسب‌وکارهای کوچک بتوانند به‌صورت مستقیم خرید کنند.
- ارائه تسهیلات اعتباری برای خریداران خرد، نظیر فروش اقساطی یا شرایط پرداخت منعطف‌تر.
- کاهش موانع بوروکراتیک و تسهیل فرآیند خرید، به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که سرمایه اولیه محدودی دارند.
- افزایش نظارت بر فعالیت واسطه‌ها و کنترل قیمت‌گذاری در بازار آزاد برای جلوگیری از نوسان‌های غیرواقعی.
- توسعه خدمات حمل‌ونقل ویژه برای خریداران خرد با نرخ‌های مناسب‌تر.
- تنوع‌بخشی به عرضه میلگرد و تیرآهن در بورس کالا به‌گونه‌ای که نیازهای طیف وسیع‌تری از خریداران را پوشش دهد.
در نهایت، ایجاد تعادل در بازار فولاد و کاهش نوسانات قیمت، می‌تواند به بهبود شرایط خریداران خرد کمک کند. حمایت از این بخش، به رونق بازار و توسعه صنایع کوچک و متوسط منجر خواهد شد. اگر سیاست‌گذاران و فعالان بازار به این موضوع توجه بیشتری نشان دهند، می‌توانند زمینه‌ای برای رشد پایدارتر و عادلانه‌تر در صنعت فولاد کشور فراهم کنند.
