میلگرد کلاف عرضی یا ژوئن چیست؟

میلگرد به دو دسته اصلی میلگرد ساده و میلگرد آجدار تقسیم می‌شود که هرکدام از آن‌ها کاربردهای مخصوصی دارند. میلگرد ژوئن یکی از میلگردهای تخصصی است که در سازه‌های نیازمند به انعطاف و مقاومت بالا نظیر سقف تیرچه بلوک به‌کار گرفته می‌شود. از این میلگرد با نام‌های دیگری نیز همچون کلاف عرضی یا تای بیم (Tie Beam) نیز یاد می‌کنند. درکل، میلگرد کلاف عرضی یا ژوئن از مهم‌ترین اعضای سقف تیرچه بلوک است که باهدف بهبود مقاومت و کاهش ارتعاشات سازه مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب، هرآنچه‌که درباره میلگرد ژوئن یا کلاف عرضی باید بدانید، آورده شده است.

معرفی میلگرد کلاف عرضی یا ژوئن

ساخت سقف در سازه‌ها با تکنیک‌های مختلفی انجام می‌گیرد که یکی‌از مرسوم‌ترین آن‌ها، سقف تیرچه بلوک است. مقاطع فولادی مختلفی جهت ایجاد سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شوند؛ میلگرد کلاف عرضی یا ژوئن از مهم‌ترین مقاطع فولادی مصرفی در این سقف است. باتوجه‌به این موضوع، می‌توان گفت که قیمت میلگرد تاثیر قابل‌توجهی بر هزینه سقف‌سازی می‌گذارد.

درهرحال، میلگرد ژوئن یا کلاف عرضی یکی‌از انواع استاندارد میلگرد است که مانند یک دیافراگم مورد استفاده قرار می‌گیرد و از پیچش تیرچه‌ها جلوگیری کرده و باعث یکپارچه‌شدن آن‌ها می‌شود. به‌علاوه، این میلگرد ارتعاشات سقف را به‌صورت چشمگیری کاهش می‌دهد. درمجموع، کلاف عرضی از سه بخش میلگرد بالا، میلگرد پایین و سنجاقی تشکیل شده است که میلگردهای بالا و پایین را به‌هم وصل می‌کند.

کاربردهای میلگرد ژوئن

میلگرد ژوئن اغلب در دیوارهای آجری استفاده می‌شود. از این میلگرد در دیوارهای باربر و محوطه‌سازی و همین‌طور، تیغه‌های جداکننده بهره می‌گیرند. به‌علاوه، این میلگرد فولادی در موارد زیر کاربرد دارد:

• تقویت دال: گاهی‌اوقات، میلگرد ژوئن جهت تقویت دال‌ بتنی و ممانعت از ترک‌خوردگی آن‌ها به‌کار گرفته می‌شود.
• ایجاد تیرچه فلزی: در زمان ساخت تیرچه‌های فلزی می‌توان از میلگرد ژوئن به جای میلگرد عرضی استفاده کرد.
• تقویت فونداسیون: امکان استفاده از میلگرد ژوئن در فونداسیون بتنی و نواری وجود دارد؛ بااین کار، می‌توان مقاومت فونداسیون در برابر نیروهای کششی را افزایش داد.

مزایا و معایب استفاده از میلگرد ژوئن

استفاده از میلگرد ژوئن مانند سایر میلگردهای فولادی با مزایا و معایبی همراه است. در ابتدا به مزایا میلگرد ژوئن و سپس به معایب آن اشاره می‌کنیم. در قسمت زیر، محاسن به‌کارگیری میلگردهای ژوئن آورده شده است:

• جلوگیری از ترک‌خوردگی سازه
• صرفه‌جویی در هزینه ساخت‌وساز
• افزایش چشمگیر مقاومت سازه در برابر نیروهای کششی و فشاری
• افزایش طول عمر مفید سازه به واسطه بهبود مقاومت آن در برابر تنش‌های وارده

معایب میلگرد ژوئن نیز به شرح زیر است:

• افزایش نسبی وزن سازه
• نیازبه دانش و مهارت در اجرا
• افزایش هزینه ساخت‌وساز به‌دلیل استفاده زیاد از مصالح مصرفی

تعداد مجاز کلاف میانی در سقف تیرچه بلوک

استفاده از کلاف میانی در سقف باعث شکل‌گیری درزهایی تحت‌عنوان ژوئن می‌شود. درزهای ژوئن در فواصل مشخص و عمود بر تیرچه‌ها شکل می‌گیرند. حال، تعداد مجاز کلاف عرضی در سقف تیرچه بلوک براساس دستورالعمل پیاده‌سازی آن به‌مقدار بار و طول دهانه بستگی دارد. چنانچه دهانه سقف تیرچه بلوک از 8 متر فراتر رود، باید از تیرچه دوبل استفاده کنید و دراین‌حالت، به‌کارگیری کلاف عرضی ممنوع است. در ادامه، می‌توانید جدول مربوطه را ملاحظه کنید:

ضوابط اجرای کلاف عرضی در سقف تیرچه بلوک

اجرای کلاف عرضی در سقف تیرچه بلوک باید طبق قوانین و ضوابط آن انجام بگیرد تا ایمنی کار به‌خوبی حفظ شود و خروجی هم با استانداردهای معتبر این حوزه همخوانی داشته باشد. در ادامه با این ضوابط آشنا خواهید شد:

•  بتن مسلح داخل کلاف عرضی بایستی حاوی دو میلگرد پایین و بالا باشد و قطر آن‌ها حداقل 6 میلی‌متر در نظر گرفته شود.
• میلگردهای ژوئن باید توسط سنجاق در فاصله نیم‌متری از یکدیگر وصل شوند.
• دقت داشته باشید، مهار میلگرد بالایی در هسته مرکزی تیر انتهایی انجام بگیرد.
• میلگرد بالایی کلاف عرضی باید از قسمت زیرین میلگرد فوقانی تیرچه عبور کند.
• حداقل باید دو میلگرد کلاف میانی در زمان اجرای سقف تیرچه بلوک بکار گرفته شود.
•  قطر میلگردهای سنجاقی باید حداقل در بازه 8 الی 10 میلی‌متر در فواصل 50 سانتی‌متری قرار داشته باشد.
• به‌گفته نشریه 82 باید قطر میلگرد آجدار ژوئن حداقل 6 میلی‌متر و برای میلگردهای ساده 8 میلی‌متر درنظر گرفته شود.

مزایای استفاده از کلاف عرضی در سقف تیرچه بلوک

سقف یکی‌از قسمت‌هایی است که باید سبک و درعین‌حال، مقاوم باشد. برهمین‌اساس، امروزه از بلوک‌های یونولیتی به‌جای سقف‌های سنگین و سفالی قدیمی استفاده می‌کنند. بلوک‌های یونولیتی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که وزن کم و مقاومت بالایی دارند. البته این مقاومت به‌واسطه اجرای میلگرد ژوئن یا کلاف عرضی حاصل می‌شود. ضمنا، بلوک‌های یونولیتی باوجود داشتن ابعاد بزرگ‌تر نسبت‌به بلوک‌های سفالی، وزن کمتری دارند و نصب آن‌ها سریع‌تر انجام می‌گیرد.

همچنین، باربری و جابه‌جایی بلوک‌های یونولیتی راحت‌تر است و به‌زمان کمتری نیاز دارد که این موضوع، به افزایش سرعت کار، کمک شایانی می‌کند. صرفه‌جویی در هزینه‌ها نیز از دیگر مزایای به‌کارگیری کلاف عرضی با بلوک‌های یونولیتی در سقف تیرچه بلوک است. درگذشته، بخشی از بلوک‌های سفالی در زمان اجرا هدر می‌رفت که این موضوع، هزینه‌های بیشتری به‌سازنده تحمیل می‌کرد؛ اما این‌حالت در زمان اجرای میلگردهای ژوئن با بلوک‌های یونولیتی پیش نمی‌آید و حتی می‌توان بلوک‌ها را با فرم‌های نامتقارن به‌کار گرفت.

کلاف میانی در تیرچه پیش تنیده

بتن‌ریزی همزمان کلاف میانی با جان تیرچه و پوشش سقف به یکپارچه شدن آن‌ها کمک می‌کند. ممکن است برایتان سوال پیش آید که آیا کلاف میانی در تیرچه پیش تنیده استفاده می‌شود؟ باید بدانید، جان در تیرچه‌های از پیش تنیده قبلا بتن‌ریزی شده و طبیعتا، این یکپارچگی دیگر به‌وجود نمی‌آید. درمجموع، این میلگرد در سقف‌های تیرچه بلوک که درحال استفاده از تیرچه پیش تنیده هستند، کارایی ندارد. چنانچه سازنده مایل به‌اجرای این میلگرد کلاف باشد، بایستی درهنگام اجرای تیرچه پیش تنیده، اجزایی را در آن قرار دهد تا بعد از تعبیه تیرچه و بتن‌ریزی سقف، کارکرد یکپارچه‌ای با کلاف داشته باشد. درکل، موضوع یکپارچگی سازه اهمیت زیادی دارد و بهتر است کلاف میانی در تیرچه پیش تنیده مورداستفاده قرار نگیرد.

نکات مهم در اجرای کلاف عرضی

توجه‌به قوانین و مقررات استفاده از میلگرد در زمان اجرای آن بسیار مهم است؛ این موضوع دررابطه با میلگردهای ژوئن نیز صدق می‌کند. اگر قصد اجرای کلاف عرضی یا میلگرد ژوئن را دارید، بایستی به‌نکاتی که در ادامه آورده شده است، توجه کنید:

• میلگردهای مورداستفاده باید سالم باشند و آثار زنگ‌زدگی یا خمیدگی در آن‌ها وجود نداشته باشد.
• بتن‌های مصرفی باید عیار استانداردی داشته باشند و بامقدار مناسبی از آب ترکیب شوند.
• میلگردهای فولادی باید بادقت زیادی در داخل قالب قرار بگیرند و به‌خوبی متصل شوند.
• مراقبت از بتن تا رسیدن به‌مقاومت لازم اهمیت زیادی دارد.
• هوای درون حباب‌های بتن را با عملیات ویبره از بین ببرید.

نکات مهم در استفاده از میلگرد ژوئن و کلاف عرضی

میلگرد انواع مختلفی ازجمله آجدار، ساده و ژوئن دارد. میلگرد ژوئن که بانام کلاف عرضی نیز شناخته می‌شود دارای مشخصات ارزنده‌ای همچون وزن سبک، مقاومت بالا و همین‌طور، قابلیت خم‌شدن و چکش خواری است. دقت کنید که از مشخصات میلگرد a3، a2، a1 و تفاوت آن‌ها، قبل از به‌کارگیری‌شان باخبر باشید. باید بدایند که میلگرد کلاف عرضی یا ژوئن در سقف تیرچه بلوک به‌کار گرفته می‌شود. این میلگرد با قرارگیری در سقف به‌افزایش مقاومت آن کمک می‌کند و ارتعاشات را به‌حداقل می‌رساند. مراحل اجرای کلاف عرضی نیز شامل قالب‌بندی جهت تعیین ابعاد کلاف، تعبیه میلگردها در داخل قالب و اتصال آن‌ها با سنجاق، بتن‌ریزی و ویبره‌کردن جهت بیرون راندن هوای داخل بتن می‌شود.