تاثیر رکود مسکن و افزایش قیمت مواد اولیه در بازار آهن آلات
به گزارش آهن آنلاین در ماه‌های اخیر، صنعت فولاد و آهن آلات ایران با مشکلات متعددی مواجه شده است. اگر بخواهیم جدای از عواملی همچون افزایش تنش‌های سیاسی و نوسانات نرخ ارز به این مشکلات بپردازیم، رکود در بازار مسکن داخلی و افزایش قیمت مواد اولیه در بازار جهانی نیز تأثیرگذار بوده است. از یک سو، کاهش ساخت‌وساز و افت تقاضا در بازار داخلی، فروش و گردش مالی این صنعت را تحت تأثیر قرار داده و از سوی دیگر، افزایش قیمت مواد اولیه همچون سنگ آهن، قراضه و آلیاژهای فلزی، هزینه‌های تولید را به شدت افزایش داده است.
کاهش تقاضا در پی رکود مسکن؛ تهدیدی برای بازار آهن آلات ساختمانی
رکود در بازار مسکن ایران به طور مستقیم بر مصرف آهن‌آلات ساختمانی تأثیر گذاشته است. در سال‌های گذشته، رونق ساخت‌وساز به‌عنوان یکی از محرک‌های اصلی میلگرد، تیرآهن و پروفیل شناخته می‌شد. اما کاهش قدرت خرید مردم، افزایش قیمت مسکن و عدم حمایت دولت از پروژه‌های عمرانی، باعث شده تا ساخت‌وساز به طرز چشمگیری کاهش یابد. بر اساس آمارهای منتشرشده، در نیمه نخست سال جاری، تعداد پروانه‌های ساختمانی صادرشده در کشور به کمترین میزان خود در یک دهه اخیر رسیده است.
شرایط رکود به وضوح در نرخ انواع مقاطع فولادی همچون میلگرد سایه انداخته و علی‌رغم پیش‌بینی‌ها از رشد قیمتی به دنبال افزایش نرخ ارز و ورود به فصول سرد سال، خبری از تحرکات قیمتی در بازار آهن‌آلات نیست.به‌عنوان مثال، در اکثر مبادی فروش میلگرد آجدار، شرایطی کاملاً با ثبات را شاهد هستیم؛ میلگرد امیرکبیر، شاهرود، کاشان، کوثر اهواز و میلگرد کاوه تیکمه‌داش بدون تغییر قیمتی در تمامی سایزها شرایط خود را حفظ کرده‌اند. هرچند در برخی از مبادی فروش همچون میلگرد آناهیتا گیلان، کاهش ۰.۳ درصدی در قیمت تمامی سایزهای ۸ الی ۳۲ این شرکت مشاهده شده است.
این شرایط در سایر مقاطع فولادی نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال، در بازار تیرآهن نیز تنها در برخی از سایزها کاهش قیمت مشاهده شده است. قیمت هر کیلوگرم تیرآهن ۱۴ تحویل در کارخانه با ۱.۶ درصد کاهش به ۲۷ هزار و ۲۷۰ تومان رسیده است.
این کاهش ساخت‌وساز و فعالیت‌های عمرانی، تقاضای داخلی برای محصولات فولادی را کاهش داده و انبارها را از محصولات تولیدشده پر کرده است. کاهش تقاضا به نوبه خود منجر به کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی شده و تولیدکنندگان را برای مدیریت موجودی و تأمین نقدینگی با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. در چنین شرایطی، بسیاری از تولیدکنندگان برای کاهش خسارات و خروج از رکود، به سمت صادرات محصولات فولادی روی آورده‌اند. اما صادرات نیز با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل با چالش‌های خاص خود مواجه است
افزایش قیمت مواد اولیه در بازار جهانی؛ رشد هزینه‌های تولید و افت حاشیه سود
افزایش قیمت مواد اولیه در بازار جهانی، فشار دیگری است که بر صنعت فولاد ایران وارد شده است. از ابتدای سال ۲۰۲۴، قیمت سنگ آهن، زغال‌سنگ، قراضه فولادی و برخی آلیاژهای فلزی، به دلیل افزایش تقاضای جهانی و محدودیت‌های عرضه، رشد قابل‌توجهی داشته است. این افزایش قیمت‌ها باعث شده تا هزینه‌های تولیدکنندگان فولاد ایران نیز افزایش یابد و بسیاری از آن‌ها با کاهش حاشیه سود مواجه شوند.
یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت مواد اولیه، تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه و افزایش تقاضا از سوی کشورهایی مانند چین و هند است که ذخایر استراتژیک خود را افزایش داده‌اند. در عین حال، محدودیت‌های حمل‌ونقل و هزینه‌های بالای حمل دریایی، بر افزایش قیمت‌ها افزوده است. این شرایط تولیدکنندگان فولاد ایران را ناچار کرده تا هزینه‌های اضافی را به قیمت نهایی محصولات خود اضافه کنند، که در نتیجه آن، قیمت نهایی محصولات فولادی در بازار داخلی نیز افزایش یافته و مصرف‌کنندگان نهایی را با مشکل مواجه کرده است.
فشار هزینه‌ای بر تولید و کاهش تقاضا در بازار
کاهش تقاضای داخلی و افزایش قیمت مواد اولیه به نوعی فشار دوطرفه بر صنعت فولاد ایران وارد کرده است. از یک سو، تولیدکنندگان برای حفظ سهم بازار داخلی مجبور به کاهش قیمت‌ها شده‌اند، در حالی که از سوی دیگر، افزایش هزینه‌های تولید ناشی از رشد قیمت مواد اولیه، توان آن‌ها برای حفظ حاشیه سود مناسب را کاهش داده است. این شرایط باعث شده تا برخی از واحدهای تولیدی، تولیدات خود را کاهش داده و به تعطیلی موقت یا کاهش نیروی کار روی آورند.
همچنین، این وضعیت می‌تواند موجب کاهش سرمایه‌گذاری‌های جدید در این صنعت شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان، به دلیل عدم اطمینان از بازگشت سرمایه و ثبات در بازار، از توسعه واحدهای خود و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید خودداری می‌کنند. این مسأله، چشم‌انداز آینده صنعت فولاد و آهن‌آلات را با ابهامات جدی مواجه کرده است.
بازبینی در سیاست‌های حمایتی و افزایش بهره‌وری
برای کاهش اثرات منفی این فشارهای دوجانبه، بازنگری در سیاست‌های حمایتی دولت و تسهیل شرایط صادرات برای تولیدکنندگان ضروری به نظر می‌رسد. ایجاد مشوق‌های صادراتی، ارائه تسهیلات مالی به واحدهای تولیدی و کاهش تعرفه‌های گمرکی می‌تواند از جمله اقداماتی باشد که دولت برای حمایت از تولیدکنندگان فولاد انجام دهد. علاوه‌براین، تولیدکنندگان نیز باید به سمت افزایش بهره‌وری و استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش هزینه‌های تولید حرکت کنند تا بتوانند در این بازار رقابتی، با قدرت بیشتری به فعالیت خود ادامه دهند.
در نهایت، ترکیب رکود در بازار مسکن و افزایش قیمت مواد اولیه، شرایط دشواری را برای صنعت فولاد ایران ایجاد کرده است. حل این مشکلات نیازمند رویکردی چندجانبه است که در آن، حمایت‌های دولتی، افزایش بهره‌وری و توسعه بازارهای صادراتی همگی باید به‌صورت همزمان و هماهنگ انجام شوند. در غیر این صورت، تولیدکنندگان داخلی ممکن است با کاهش توان رقابتی و افت سودآوری، نتوانند از این دوره رکود و چالش‌های ناشی از آن به سلامت عبور کنند.
