میلگرد عرضی چیست؟

سازه بتنی از مقاومت نسبی در برابر نیروهای جانبی برخوردار است. البته بتن در برابر فشارهای مضاعف می‌تواند مقاومت کند؛ اما توانایی استقامت حین اعمال نیروهای کششی و خمشی را ندارد. مهندسان برای رفع این مشکل، از آرماتورهای فولادی استفاده می‌کنند. میلگرد عرضی (Transverse Rebar) یکی از آرماتورهای فولادی است که جهت تقویت بتن و سازه‌هایی ازاین‌قبیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضمن‌اینکه برخی از افراد میلگرد عرضی را با نام خاموت می‌شناسند که البته آن‌ها یکی نیستند و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در این مطلب، به معرفی جامع میلگرد عرضی پرداخته‌ایم و همین‌طور، تفاوت‌های آن با خاموت را ذکر کرده‌ایم.

میلگرد عرضی چیست؟

میلگرد عرضی یکی از انواع میلگردهای فولادی است که با فولاد کربن‌دار تولید می‌شود. این گروه از میلگردها دارای ضخامت بالایی از لحاظ عرضی هستند و مقاومت مثال‌زدنی در برابر فشارهای برشی و پیچشی دارند. میلگردهای عرضی باتوجه‌به خصوصیاتشان ‌مانند یک نگهدارنده در جهت عرضی کنار تیر، ستون و سازه‌های بتنی قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که از این مدل میلگردها جهت چسبندگی بهتر تیرها و ستون‌ها به ملات استفاده می‌شود. درواقع، وظیفه اصلی میلگردهای عرضی مقاوم‌سازی سازه است؛ به‌همین‌دلیل، شاهد استفاده گسترده از آن در صنعت ساخت‌وساز، به‌خصوص ساختمان‌سازی هستیم. با به‌کارگیری این میلگردها، دیگر نگران تخریب و ریزش میلگردهای تیرچه سقف، ستون و فونداسیون نخواهید بود.

انواع میلگرد عرضی

قیمت میلگرد عرضی باتوجه‌به شکل ظاهری، کاربرد، زاویه خم و فناوری تولید تعیین می‌شود. در قسمت زیر، با انواع میلگرد عرضی بر اساس موارد ذکرشده آشنا خواهید شد:

• براساس شکل ظاهری: شامل دو گروه میلگرد تنگ باز و میلگرد تنگ بسته می‌شود. میلگرد تن باز دارای دسته‌بندی مختص به‌خود است و به انواع تک شاخه، دو شاخه، چند شاخه و رکابی تقسیم می‌شود. میلگرد تنگ بسته نیز قابلیت پیچ و برش به‌صورت همزمان را دارد.
• براساس کاربرد در ستون: به دو گروه مارپیچ و خاموت پهلویی تقسیم می‌شود. دسته مارپیچ عبارت است از فراگرفتن کامل میلگرد طولی با انعطاف‌پذیری عالی و خاموت پهلویی هم شامل اشکال مربع و مستطیل در 2، 4 و 6 شاخه می‌شود.
• براساس زاویه خم: به دو دسته عرضی ساده و مهندسی تقسیم می‌شود. دسته عرضی ساده دارای خم قلاب صاف یا قائم است؛ اما گروه مهندسی خم قلاب 45 درجه دارد.
• براساس فناوری تولید: شامل 5 دسته سنتی، معمولی، مارپیچ، سلولار یا مدور و همین‌طور، ربات می‌شود که در ادامه بیشتر درباره آن‌ها توضیح خواهیم داد.

فناوری تولید میلگرد عرضی چیست؟

همان‌طور که اشاره شد، بسیاری از افراد میلگرد عرضی را با نام خاموت می‌شناسند. براین‌اساس، فناوری تولید میلگرد عرضی که به خاموت‌ها معروف هستند، شامل 5 گروه زیر می‌شود:

• خاموت معمولی: این نوع از میلگردهای عرضی توسط فشار دست نیروهای کاری تولید می‌شوند و اغلب در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• خاموت سنتی: این مدل از میلگردهای عرضی توسط اهرم و فشار دست تولید می‌شوند و فناوری تولید آن‌ها کاملا سنتی است. همچنین، ظاهری مربعی شکل دارند و یکی از میلگردهای پرمصرف در ایران هستند.
• خاموت مارپیچ: میلگردهای عرضی در این مدل توسط دستگاه‌های CNC تولید می‌شوند؛ از‌این‌رو، سایزهای متنوعی دارند و قابل‌استفاده برای مصارف مختلف هستند.
• خاموت سلولار: میلگردهای عرضی در این حالت با تکنولوژی pi-systems که پیشرفته‌ترین فناوری روز است به تولید انبوه می‌رسند. درضمن، مدل‌های سلولار به حلقه‌های بسته شباهت دارند و از مقاومت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند.
• خاموت ربات: در مدل ربات نیز دستگاه CNC استفاده می‌شود و فرق آن با مارپیچی، مربعی است که در یک جهت آن شکل می‌گیرد.

عملکرد میلگرد عرضی چیست؟

عملکرد میلگرد عرضی این‌گونه است که از خارج شدن آرماتورهای طولی به‌علت نیروهای برشی و کمانش جلوگیری می‌کند و همین‌طور، مانع از پخش ترک در سازه می‌شود. درواقع، آرماتورهای طولی و عرضی مکمل یکدیگر هستند و به هر دوی آن‌ها جهت تقویت سازه نیاز است. به‌بیان دیگر، با تعبیه میلگردهای عرضی در مقطعی که تحت‌فشار نیروهای بیرونی است می‌توان مانع از ریزش یا شکست آن شد. بنابراین، مقاطع باید با آرماتورهای طولی و عرضی مسلح شوند تا بتوانند در برابر تمام نیروهای برشی و خمشی و همین‌طور، ترک‌خوردگی مقاومت کنند. درحال‌حاضر، به‌کارگیری میلگردهای عرضی یکی از روش‌های مطمئن مقاوم‌سازی سازه‌های بتنی است.

نقش آرماتور عرضی در استحکام سازه

آرماتورهای طولی برای تقویت هرچه بهتر سازه‌ها نیاز به آرماتورهای عرضی دارند. به‌عبارتی، آرماتورهای طولی نمی‌توانند تمام نیروها و فشارهای خارجی را تحمل کنند و باید آرماتورهای عرضی در کنار آن‌ها نصب شوند. درواقع، نقش آرماتور عرضی در استحکام سازه کاملا کلیدی و تعیین‌کننده است و بدون وجود آن، سازه‌ها در مواجهه با نیروهای جانبی کششی و خمشی آسیب می‌بینند. به‌جرات می‌توان گفت که میلگردهای عرضی مهم‌ترین نقش را در مقاوم‌سازی سازه‌ها ایفا می‌کنند و دوام پروژه را به‌صورت چشمگیری افزایش می‌دهند. به‌این‌ترتیب، ساختمان‌هایی که دارای میلگردهای عرضی هستند، مقاومت و دوام بالایی دارند؛ براین‌اساس، بکارگیری آرماتورهای عرضی یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

کاربرد میلگرد عرضی

مهم‌ترین کاربرد میلگرد عرضی مربوط به صنعت ساخت‌وساز می‌شود. همان‌طور که گفته شد، این میلگرد توانایی تحمل فشارهای کششی، خمشی، برشی و پیچشی در قسمت‌های مختلف سازه را دارد و از آن می‌توان در تیرها، ستون‌ها و بخش فونداسیون استفاده کرد. ضمن اینکه وجود آرماتورهای عرضی در سازه منجر به مقاوم‌سازی آن در برابر زلزله می‌شود. به‌عبارتی، محافظت از سازه در برابر زلزله از مواردی است که بعد از نصب میلگردهای عرضی حاصل می‌شود. بنابراین، میلگردهای عرضی نظم‌دهنده و مقاوم‌بخش هستند و امکان استفاده از آن‌ها در سازه‌های مختلف وجود دارد. مهندسان و ساختمان‌سازان با خرید میلگرد عرضی و نصب آن در سازه‌های در دست خود می‌توانند بر ارزش کارشان بیفزایند.

مزایای استفاده از میلگرد عرضی

حال نوبت به بررسی مزایای استفاده از میلگرد عرضی رسیده است. این میلگرد، به‌عنوان یک تقویت‌کننده مورداستفاده قرار می‌گیرد. در ادامه با تمام مزایای آن آشنا خواهید شد:

• محافظت از نمای بتن
• ارتقای کارکرد لنگر خمشی ابتدایی
• جلوگیری از ترک‌خوردگی و ریزش سازه
• افزایش چشمگیر مقاومت سازه بتنی در برابر نیروهای تنشی، پیچشی و انقباض

خاموت چیست و چه تفاوتی با میلگرد عرضی دارد؟

در اینجا به تفاوت خاموت با میلگرد عرضی می‌پردازیم. خاموت یک نوع میلگرد عرضی است که اغلب در تیرها و ستون‌ها نصب می‌شود و میلگردهای طولی را پوشش می‌دهد. برای ساخت خاموت از میلگردهای آجدار استفاده می‌کنند. میلگردهای آجدار نیز تا حدی خاصیت شکنندگی دارند و بهترین نوع آن‌ها برای خاموت، گرید A2 است؛ میلگرد آجدار A2 انعطاف‌پذیری بهتری دارد. بنابراین، هرزمان اسم میلگرد عرضی آورده شد منظور خاموت نیست؛ خاموت یکی از انواع میلگرد عرضی است که مشخصات مختص به‌خود را دارد. توجه به این نکات و آشنایی با هرکدام از میلگردهای فولادی باعث می‌شود، انتخاب مناسب‌تری برای پروژه خود داشته باشید.

نکات مهم برای اجرای میلگرد عرضی یا خاموت

نکات مهمی در زمان اجرای میلگردهای عرضی وجود دارد که باید به یکایک آن‌ها توجه شود. بنابراین، چنانچه قصد استفاده از آرماتورهای عرضی در سازه‌های خود را دارید، به نکات ذکرشده در قسمت زیر دقت کنید:

• اتصال میلگردهای عرضی و طولی به سیم آرماتوربندی
• نصب میلگردهای عرضی در فاصله 20 سانتی‌متر از یکدیگر
• انجام عملیات خمکاری آرماتور در دمای کمتر از 5 درجه سانتی‌گراد
• استفاده از تجهیزات مکانیکی مخصوص جهت خم کردن میلگردهای عرضی در صورت نیاز

نقش میلگرد عرضی در بهبود مقاومت سازه‌های بتنی و روش‌های تولید آن

میلگرد عرضی به‌عنوان یکی از میلگردهای فولادی مورد استفاده در صنعت ساخت‌وساز، بایستی در کنار میلگردهای طولی نصب شود تا مقاومت سازه را به‌صورت کاملا اصولی بهبود بخشد. به‌عبارتی، ضعف سازه‌های بتنی در برابر نیروهای کششی و خمشی بعد از نصب میلگردهای عرضی رفع می‌شود. به‌علاوه از آرماتورهای عرضی اغلب در قسمت تیرها و ستون‌های سازه استفاده می‌کنند. برای تولید آن‌ها نیز روش‌های مختلفی مانند روش سنتی، معمولی، مارپیچی، سلولار و ربات به‌کار گرفته می‌شود که پیشرفته‌ترین آن‌ها، مدل سولار است. درهرحال، شما با خرید میلگرد عرضی باکیفیت می‌توانید سطح ایمنی و مقاومت سازه موردنظرتان را تا حد قابل‌توجهی افزایش دهید و مانع از ریزش یا ترک‌خوردگی آن بر اثر عوامل مخرب خارجی شوید.