اورلب میلگرد، انواع و نحوه محاسبه آن

اورلب میلگرد به قرار دادن دو سر میلگرد با طول مشخص، به منظور اتصال آن‌ها به یکدیگر و ایجاد یک میلگرد پیوسته با طول بیشتر گفته می‌شود. این عمل به دو روش تماسی و غیر تماسی انجام می‌گیرد. لذا همپوشانی میلگرد نوعی اتصال مکانیکی است که برای اتصال دو میلگرد به یکدیگر استفاده می‌شود که در این نوع اتصال، دو میله روی هم قرار گرفته و با سیم‌کش یا وسایل مکانیکی دیگر در جای خود ثابت می‌شوند. طول همپوشانی با استحکام و شکل‌پذیری مورد نیاز اتصال و اندازه میلگردها تعیین می‌شود. مزیت اصلی اسپلایس همپوشانی این است که نصب آن ساده و آسان است، اما دارای محدودیت هایی است، به عنوان مثال ممکن است استحکام اتصال کافی بین میله ها را ایجاد نکند، در ادامه این مطلب به معرفی بیشتر اورلب میلگرد، انواع و فرمول آن خواهیم پرداخت.

انواع اورلب میلگرد

همان‌طور که اشاره شد، اورلب میلگرد برای افزایش طول میلگردها انجام می‌شود. این افزایش طول به‌منظور قابل استفاده شدن آن‌ها در آرماتوربندی سازه‌های مرتفع بوده و به دو روش کلی انجام می‌گیرد این دو روش عبارت‌اند از:

• اورلب تماسی: در این روش جهت افزایش طول میلگردها بایستی آن‌ها را به یکدیگر متصل کرد.
• غیر تماسی: در این روش جهت افزایش طول میلگردها هیچگونه تماسی بین آن‌ها برقرار نخواهد شد.

لازم به ذکر است که هر کدام از این روش‌ها با هدفی یکسان که همان افزایش طول میلگرد است، انجام می‌گیرد و تنها در نحوه اجرا متفاوت هستند.

دو نوع اصلی همپوشانی میلگرد وجود دارد که در زیر هر دو مورد به طور کامل تشریح شده‌اند:

• همپوشانی استاندارد: دو میله روی هم قرار گرفته اند و با سیم کشی در جای خود ثابت می‌شوند. این نوع همپوشانی معمولاً در مناطقی استفاده می‌شود که بارهای وارده بر سازه نسبتاً کم است و نیازی به شکل پذیری زیاد اتصال نیست.
• همپوشانی گسترده: دو میله روی هم قرار گرفته اند و با سیم کشی در جای خود ثابت می‌شوند، اما طول همپوشانی بیشتر از همپوشانی استاندارد است. این نوع همپوشانی معمولاً در مناطقی استفاده می شود که بارهای وارده بر سازه بیشتر است، یا جایی که اتصال باید شکل پذیرتر باشد. 

علاوه بر این دو نوع اصلی، انواع دیگری از اتصالات همپوشانی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد، مانند همپوشانی میلگرد از پیش بسته شده، که نوعی اتصال همپوشانی است که در آن سیم کش قبل از قرار دادن میلگردها از قبل به میله ها بسته می شود. در قالب یا همپوشانی میلگرد با روکش اپوکسی، که نوعی اتصال همپوشانی است که در آن میلگردها قبل از همپوشانی با اپوکسی پوشانده می شوند تا استحکام باند بین میلگردها بهبود یابد. توجه به این نکته ضروری است که اتصالات همپوشانی همیشه بهترین انتخاب برای اتصال میلگردها نیستند، آنها معمولاً در پروژه‌های کوچک یا موقعیت‌های کم بار استفاده می‌شوند، اما در شرایطی که بارهای وارده بر سازه بیشتر است یا اتصال باید بیشتر باشد. به جای آن می توان از انواع دیگر اتصالات مکانیکی یا اتصالات جوشی استفاده کرد.

انواع اتصال اورلب میلگرد

برای اجرای هر کدام از روش‌های همپوشانی میلگرد نیاز به ابزار و تجهیزات متفاوتی خواهید داشت و به همین خاطر است که برای اجرای اورلب‌ها نیاز به افراد حرفه‌ای و متخصص خواهد بود. چرا که اجرای اشتباه این روش‌ها می‌تواند منجر به بروز حوادث خطرناک و ایجاد هزینه‌های سنگین شود. مهم‌ترین روش‌های اورلب تماسی شامل موارد زیر می‌شود:

اتصال با سیم

یکی از متداول‌ترین و آسان‌ترین روش‌های اورلب تماسی استفاده از سیم یا مفتول است. این اتصال به گونه‌ای انجام می‌گیرد که تا پیش از عملیات بتن ریزی امکان جداسازی و تغییر اتصال وجود خواهد داشت.

اتصال از طریق جوش

ممکن است در برخی از قسمت‌های ساختمان در طول کار، احتمال جابجایی شبکه میلگردها به‌وجود آید. به‌عنوان مثال در ستون‌ها، پل‌ها و دیوارهای حائل نیاز به جوش قوی‌تری باشد و به همین خاطر نمی‌توان به اتصال با سیم بسنده کرد. آیا ستون یک پل، با اتصال با سیم و مفتول استحکام لازم را پیدا می‌کند؟ قطعا چنین چیزی امکان‌پذیر نبوده و لازم است تا پس از حفاری و قبل از بتن ریزی، استیل کیج‌ها یا قفس‌های فولادی به صورت جداگانه در محل قرار مورد نظر قرار گیرند و به یکدیگر جوش زده شوند. بنابراین برای سازه‌هایی که نیاز به اتصالات محکمتری دارند، روش اورلب میلگرد با جوش، روش مناسب‌تری به شمار می‌رود.

جوشکاری انتهای میلگرد

زمانی که پروژه‌ی شما نیازمند تراکم بالای میلگرد باشد و از طرفی، اقتصادی بودن روش اتصال از اهمیت بالایی برخوردار است، روش جوشکاری انتهای میلگرد پیشنهاد می‌شود. این روش زمانی اجرا خواهد شد که نیاز باشد تا فاصله‌ میان میلگردها به حداقل میزان ممکن برسند. برای انجام این کار نیاز به ابزار خاصی است و نمی‌توان از روش‌های جوشکاری سنتی بهره گرفت. نوع کار این ابزار بدین صورت است که انتهای میلگرد اول را به کاتد و میلگرد دوم را به الکترود تبدیل می‌کند. این اتفاق موجب خواهد غ تا با اتصال دو انتهای میلگرد، بار الکتریکی میان آن دو تخلیه شده و فولادها ذوب گردند. این ذوب شدن سبب متصل شدن انتهای آن‌ها شده و میلگردی یک تکه را تشکیل خواهد داد.

اتصال میلگردها به یکدیگر به چه منظور انجام می شود؟

هدف از اتصال میلگردها (میلگردهای تقویت‌کننده) به یکدیگر ایجاد یک اتصال سازه ای بین فولاد تقویت‌کننده است که به توزیع بارها در سراسر سازه بتنی کمک می‌کند و فولاد تقویت‌کننده را در داخل بتن ثابت نگه می‌دارد. این کار با استفاده از سیم‌کشی، میله‌های خمیده یا انواع دیگر اتصالات مکانیکی انجام می‌شود. این امر برای اطمینان از اینکه میلگردها می‌توانند بتن را به طور موثر تقویت کنند و استحکام و پایداری لازم را برای سازه فراهم کنند مهم است. قیمت میلگرد در انتخاب نوع اتصال این محصول موثر است.

انواع اتصال میلگرد

انواع مختلفی از اتصالات میلگرد وجود دارد، از جمله:

• اتصال لبه: دو میله روی هم قرار می گیرند و با سیم کش یا سایر وسایل مکانیکی در جای خود ثابت می شوند. 
• اتصال مکانیکی: دو میله با استفاده از یک دستگاه اتصال مکانیکی مانند کوپلر یا آستین به هم متصل می شوند.
• اتصال جوش داده شده: دو میله با جوش دادن آنها به یکدیگر متصل می شوند.
• میله های قلاب دار: انتهای میله به شکل قلاب خم شده و در بتن فرو می رود.
• میلگردهای خمیده: میله ای با زاویه 90 درجه خم شده و در بتن جاسازی می شود.
• رکاب: حلقه‌های کوچک یا حلقه‌های میلگردهای تقویت‌کننده که برای محدود کردن و نگه‌داشتن آرماتور اصلی در یک عضو بتنی استفاده می‌شوند.

انتخاب نوع اتصال به نیازهای طراحی خاص سازه از جمله اندازه و فاصله میلگردها، استحکام و شکل‌پذیری اتصال و سهولت ساخت و بازرسی بستگی دارد.

انواع روش های اتصال اورلب میلگرد

چندین روش برای اتصال میلگردها با استفاده از اتصالات همپوشانی استفاده می شود، از جمله:

• اتصال سیم کراواتی: دو میله روی هم قرار گرفته اند و با سیم کراوات شکل در جای خود نگه داشته می‌شوند. این ابتدایی‌ترین و رایج‌ترین روشی است که برای اتصال همپوشانی استفاده می‌شود.
• اتصال میلگرد با روکش اپوکسی: دو میلگرد روی هم قرار گرفته و با پوشش اپوکسی در جای خود ثابت می شوند. پوشش اپوکسی استحکام پیوند بین میله ها را بهبود می بخشد و مقاومت در برابر خوردگی را افزایش می دهد.
• اتصال میلگرد از پیش گره خورده: دو میلگرد روی هم قرار گرفته اند و با سیم کشی از قبل بسته شده در جای خود نگه داشته می شوند. این روش برای مواقعی مفید است که اتصال باید سریع انجام شود.
• اتصال مکانیکی: دو میله روی هم قرار گرفته و با یک دستگاه اتصال مکانیکی در جای خود ثابت می شوند. این روش نسبت به روش‌های سنتی سیم کشی و پوشش اپوکسی کارآمدتر است، اما گران‌تر است.
• اتصال جوش داده شده: دو میله روی هم قرار گرفته و با جوش دادن آنها در جای خود ثابت می شوند. این روش نسبت به روش‌های سنتی سیم کشی و پوشش اپوکسی کارآمدتر است، اما گران‌تر است.

به طور کلی انتخاب روش اتصال به الزامات طراحی خاص سازه از جمله اندازه و فاصله میلگردها، استحکام و شکل پذیری اتصال و سهولت ساخت و بازرسی بستگی خواهد داشت. علاوه بر این، انتخاب روش اتصال باید بر اساس بودجه، ایمنی و کیفیت پروژه باشد.

اورلب میلگرد فونداسیون

هنگام ساخت فونداسیون، مهم است که اطمینان حاصل شود که میلگرد (میله‌های فولادی تقویت کننده) مورد استفاده برای تقویت بتن به درستی همپوشانی دارند. همپوشانی باید حداقل 40 برابر قطر میلگرد مورد استفاده باشد. به عنوان مثال، اگر میلگرد مورد استفاده شماره 5 (قطر 5/8 اینچ) باشد، همپوشانی باید حداقل 20 اینچ باشد. علاوه بر این، میلگرد باید با استفاده از سیم یا وسایل دیگر به هم گره بخورد تا از اتصال ایمن اطمینان حاصل شود. این به توزیع بار و جلوگیری از جابجایی یا جدا شدن میلگرد کمک می‌کند.

اورلب میلگرد ستون

هنگام ساخت ستون‌ها، مهم است که اطمینان حاصل شود که میلگرد (میله‌های فولادی تقویت‌کننده) مورد استفاده برای تقویت بتن به درستی همپوشانی دارند. همپوشانی باید حداقل 40 برابر قطر میلگرد مورد استفاده باشد. به عنوان مثال، اگر میلگرد مورد استفاده شماره 5 (قطر 5/8 اینچ) باشد، همپوشانی باید حداقل 20 اینچ باشد. علاوه بر این، میلگرد باید با استفاده از سیم یا وسایل دیگر به هم گره بخورد تا از اتصال ایمن اطمینان حاصل شود. این به توزیع بار و جلوگیری از جابجایی یا جدا شدن میلگرد کمک می‌کند. چیدمان میلگرد ستون ها باید توسط مهندس حرفه ای طراحی شود و در نقشه های ساختمانی نیز جزئیات آن مشخص شود. طرح میلگرد بر اساس باری که ستون حمل خواهد کرد، ارتفاع ستون و اندازه ستون تعیین می شود. میلگرد باید در یک الگوی منظم قرار گیرد و فاصله بین میلگرد باید ثابت باشد. همچنین میلگرد باید به درستی در بالا و پایین ستون مهار شود.

جدول اورلب میلگرد ستون

یکی دیگر از بخش‌های سازه که در آن اورلب میلگرد انجام می‌گیرد ستون‌ها خواهند بود. ستون‌ها به اندازه‌ای تاثیرگذار هستند که شاید بتوان آن‌ها را مهم‌ترین عضو هر سازه‌ای درنظر گرفت. چرا که ستون‌ها بار بخش‌های مختلف را به فونداسیون انتقال خواهند داد تا به زمین برسد. همین امر دلیل اهمیت اجرای دقیق اورلب میلگرد در ستون محسوب می‌شود.

ستون‌ها نیاز خواهند داشت تا با استفاده از همپوشانی، طول میلگردها را افزایش دهند. برای این کار بایستی به نحوه اورلب میلگرد ستون مسلط باشید تا این عملیات به شکل درست انجام پذیرد. برای محاسبه طول اورلب در هر بخشی از سازه باید استانداردهای آیین نامه بتن ایران، الگو قرار گیرند. چرا که با توجه به فرمول‌های محاسبه دقیق طول همپوشانی می‌توانید به آسانی طول استاندارد اورلب میلگرد ستون را محاسبه کنید. بدین ترتیب، با استفاده از فرمول‌های آیین‌‌نامه بتن ایران، محاسبه طول اورلب آرماتور در ستون کار سختی نیست و به راحتی می‌توانید طول هم‌پوشانی میلگردها را در ستون بیابید. به این دلیل که این طول تا حد زیادی به نوع میلگرد و فولاد به کار رفته در ساخت آن بستگی دارد، لذا نمی‌توان محاسبه آن را سهل انگارانه انجام داد. شایان ذکر است که این محاسبات بسته به شرایط، امکان تغییر دارند و باید توسط مهندسین طراح مورد محاسبه قرار گیرند.

طول همپوشانی میلگرد ستون

به کمک جدول ارائه شده در زیر، به راحتی می‌توانید طول همپوشانی میلگردهای وصل شونده در ستون‌ها را محاسبه نمایید. این طول تا حد زیادی به نوع میلگرد و همچنین فولادی که جهت ساخت آن استفاده می‌شود، بستگی خواهد داشت. علاوه‌بر آن،‌ رده و نوع بتن نیز می‌تواند بر طول همپوشانی میلگرد ستون موثر واقع شود. به همین خاطر با وجود جداول، فرمول‌های موجود در آیین‌نامه و فرمول‌های تقربی کارگاهی، جهت محاسبه طول اورلب میلگرد ستون به صورت دقیق زیر نظر مهندس و طراح الزامی خواهد بود. چراکه بسته به شرایط ممکن است اندازه‌ها نیازمند تغییر باشند.

 اورلب میلگرد تیر

در پروژه‌ها و سازه‌های بزرگ که افزون بر طول زیاد ستون و فونداسیون، طول تیر بزرگی هم دارند، برای همپوشانی آن‌ها نیاز به آرماتوربندی خواهد بود. فرمول‌ها و قوانین مربوط به اورلب میلگرد در تیر به صورت کامل در آیین نامه بتن ایران شرح داده شده است. طوری که با مطالعه‌ آن نسبت به موضوع آگاه شده و به پاسخ تمام سوالاتتان خواهید رسید. بنابراین بهترین مرجع برای رسیدن به طول اورلب میلگرد تیر همین آیین نامه است و با وجود آن از جستجو در منابع دیگر بی نیاز می‌شوید.

فرمول اورلب میلگرد چیست؟

برای محاسبه هر پارامتری نیاز به فرمولی مختص آن خواهد بود. فرمول‌ها به شما کمک می‌کنند تا با استفاده از پارامترها و رابطه‌های مختلف، مقدار پارامتر مجهول را بیابید. برای رسیدن به طول اورلب میلگرد نیز فرمول‌هایی منحصربه‌فرد طراحی و ارائه شده‌اند. این فرمول‌ها شامل فرمول آیین نامه‌ای و فرمول کارگاهی هستند و روش کار هر کدامشان با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه به بررسی این فرمول‌ها می‌پردازیم.

فرمول کارگاهی

فرمول کارگاهی نوعی فرمول تجربی به شمار می‌رود که توسط فعالان این حوزه ایجاد شده و استفاده از آن نیازی به محاسبات چندان زیادی نخواهد داشت. در این فرمول مهم‌ترین معیار، قطر میلگرد است و عوامل دیگر اهمیت چندان زیادی ندارند. تجربیات کارگاهی ثابت کرده‌اند که طول همپوشانی میلگرد باید بین 50 الی 80 برابر قطر آن باشد.

برای مثال تصور کنید برای ساخت یک سازه از میلگردی به قطر 3 سانتی‌متر استفاده می‌شود. اگر این عدد را در اعداد گفته شده یعنی 50 و 80 ضرب کنید، به اعدادی می‌رسید که حداقل و حداکثر طول همپوشانی آن هستند. یعنی برای این میلگرد، حداقل طول اورلب 150 و حداکثر طول آن 240 سانتی‌متر است. همان‌طور که متوجه شدید، این فرمول محاسبات و اندازه‌ی دقیق و ثابتی نخواهد داشت و سازندگان بین حداقل و حداکثر طول اورلب عددی را انتخاب می‌کنند. شاید این فرمول برای ساخت سازه نمره‌ی قبولی را کسب کرده باشد، اما باز هم فرمول دقیقی نبوده و بهتر است از فرمول‌های دقیق و تخصصی‌تری استفاده گردد.

فرمول آیین نامه‌ای

 به میزان طولی که دو میلگرد در کنار هم قرار داده می‌شوند، طول اورلب یا طول همپوشانی می‌گویند. در مبحث نهم آیین نامه به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است و فرمول اورلب برای میلگردهای پوششی، فشاری و … مشاهده می‌شود. اجرای این فرمول‌ها به طور معمول نیاز به محاسبات زیادی دارد و دقت زیادی را می‌طلبد. اما با مراجعه به مبحث نهم آیین نامه می‌توانید از نکات ریز و درشت فرمول‌ها به‌طور کامل آگاه شوید و آن‌ها را به درستی اجرا کنید. بنابراین برای به دست آوردن طول اورلب میلگرد طبق آیین نامه نیاز به مطالعه دقیق پارامترها خواهید داشت و نمی‌توانید آن را بدون تخصص و مطالعه اجرا نمایید.

ضوابط آیین نامه اورلب میلگرد

قوانین و مقررات برای همپوشانی میلگرد بسته به کشور و کد ساختمانی که رعایت می شود متفاوت است. با این حال، به طور کلی، دستورالعمل‌های زیر دنبال می‌شود:

• همپوشانی باید حداقل 40 برابر قطر میلگرد مورد استفاده باشد. به عنوان مثال، اگر میلگرد مورد استفاده شماره 5 (قطر 5/8 اینچ) باشد، همپوشانی باید حداقل 20 اینچ باشد.
• میلگردها باید با استفاده از سیم یا وسایل دیگر به یکدیگر متصل شوند تا از اتصال ایمن اطمینان حاصل شود.
• میلگرد باید در یک الگوی منظم قرار گیرد و فاصله بین میلگردها باید ثابت باشد.
•  مقطع باید به درستی در بالا و پایین فونداسیون یا ستون مهار شود.
• چیدمان میلگرد باید توسط یک مهندس حرفه ای طراحی شده و در نقشه های ساختمانی به تفصیل مشخص شود.
• چیدمان میلگرد بر اساس باری که فونداسیون یا ستون تحمل خواهد کرد، ارتفاع پی یا ستون و اندازه پی یا ستون تعیین می شود.

مهم است که با کد ساختمان محلی یا مهندس حرفه‌ای مشورت کنید تا مطمئن شوید که همپوشانی میلگرد با الزامات خاص پروژه مطابقت دارد.

نحوه محاسبه اورلب میلگرد

برای محاسبه همپوشانی میلگرد مورد نیاز می توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

همپوشانی مورد نیاز = 40 x قطر میلگرد

به عنوان مثال، اگر از میلگرد شماره 5 (قطر 5/8 اینچ) استفاده می کنید، همپوشانی مورد نیاز را به صورت زیر محاسبه می‌کنید:

همپوشانی مورد نیاز = 40* 5/8 اینچ = 20 اینچ

توجه به این نکته مهم است که این محاسبات بر اساس دستورالعمل های کلی است و قوانین و مقررات محلی ساختمان ممکن است الزامات خاصی داشته باشد که باید رعایت شود. همیشه ایده خوبی است که قبل از شروع یک پروژه ساختمانی با یک مهندس حرفه ای یا قوانین ساختمان محلی مشورت کنید. 

سخن پایانی

میلگرد باید با استفاده از سیم یا وسایل دیگر به هم گره بخورد تا از اتصال ایمن اطمینان حاصل شود. میلگرد باید در یک الگوی منظم قرار گیرد و فاصله بین میلگرد باید ثابت باشد. همچنین میلگرد باید به درستی در بالا و پایین فونداسیون یا ستون مهار شود. بنابراین باید از یک همپوشانی و اورلب مناسب برای این محصول فولادی، جهت کاربرد در فرآیند ساخت و ساز استفاده شود.