تفاوت میلگرد و آرماتور و کاربرد آن

اجرای صحیح عملیات بتن‌ریزی و سقف‌ریزی در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی نیازمند دانش لازم در زمینه مهندسی عمران سازه و فهمیدن تفاوت میلگرد و آرماتور است. ابتدا برای فهمیدن فرق میلگرد و آرماتور نیاز است با مفهوم کلی آرماتور و میلگرد آشنا شوید. 
برخی مواقع ممکن است افراد این دو مفهوم را در کنار هم استفاده کنند. در واقع می‌توان گفت آرماتور شکل تغییر یافته میلگرد، تحت عملیات حرارتی است. در این مقاله سعی شده است به تمامی موضوعات مربوط به میلگرد و آرماتور پرداخته شود تا به همه سوالات شما مخاطبان در این مورد پاسخ داده شود. 

تفاوت میلگرد و آرماتور چیست

به طور کلی می‌توان گفت میلگرد جز مصالح اولیه در ساختمان‌سازی به شمار می‌آید. در صورتی که آرماتورها از اتصال میلگردها طبق محاسبات نقشه به دست می‌آید و در مراحل بتن‌ریزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای درک بهتر فرق میلگرد و آرماتور، به تشریح این دو، کاربرد، ویژگی‌ و مزایای آن‌ها پرداخته شده است.

میلگرد چیست؟

میلگرد محصولی فولادی به شکل میله، مش و یا کابل است که در قطرهای متفاوتی به بازار عرضه می‌شود. مواقعی که هنوز از میلگرد در عملیات بتن‌ریزی استفاده نشده است و میلگردها به صورت جدا از یکدیگر قرار دارند؛ به آن‌ها به چشم مصالح ساختمانی نگاه می‌کنیم و میلگرد همان مفهوم خود را دارد. 

میزان استحکام میلگرد در مقاوم‌سازی‌ بتن نقش مهمی دارد. در واقع ترکیب بتن با میلگرد، باعث تقویت مقاومت کششی آن خواهد شد. وقتی که میلگرد در اثر خم و برش تغییر شکل می‌دهد و از طریق سیم‌های آرماتوربندی به یکدیگر بسته‌ می‌شود؛ دیگر به آن میلگرد گفته نمی‌شود و با نام آرماتور شناخته می‌شود. یک اصل مهم در تفاوت میلگرد و آرماتور تغییر شکل آن‌ها است.
همچنین جهت دریافت آخرین قیمت میلگرد که به صورت لحظه‌ای در آهن آنلاین به روز می‌شود، می‌تواند به بخش قیمت میلگرد مراجعه فرمایید.

تاریخچه پیدایش میلگرد 

نخستین بار آقای جوزف لوئیس در سال 1800 میلادی به نقش مهم میلگرد در مقاوم سازی بتن پی برد. وی به این نتیجه رسید که با افزودن میلگرد به بتن می‌توان مقاومت آن را در برابر نیروهای کششی و فشاری افزایش داد. به مرور زمان و با گسترش شرکت‌های ساختمانی، کاربرد میلگرد در پروژه‌های عمرانی بیشتر شد. 
با این حال هنوز روش استانداردی برای تولید میلگرد وجود نداشت. تا این‌که در سال 1878 یک روش استاندارد برای تولید میلگرد به وجود آمد. استفاده از میلگردها در فونداسیون تا جایی ادامه پیدا کرده است که امروزه به یک جز ضروری در مصالح ساختمانی تبدیل شده است.

ساخت میلگرد

میلگرد طی مراحل ریخته‌گری از مواد مذاب حاصل از شمش فولادی و عملیات نورد سرد یا گرم تولید می‌شود. به طور کلی مراحل ساخت میلگرد به سه طریق زیر امکان‌پذیر است.

• ● فولاد گرم نوردیده: در این روش فولاد مذاب تحت حرارت بحرانی برای تبلور مجدد قرار می‌گیرد سپس با عملیات نورد، به شکل موردنظر برش داده می‌شود.
  ● فولاد سرد نوردیده: میلگردهای گرم نوردیده، سرد شده را تحت عملیاتی مانند کشیدن و نورد کردن قرار می‌دهند. 
  ● فولاد گرم اصلاح شده یا ویژه: میلگردهای گرم نوردیده تحت عملیاتی نظیر گرمایش و آب دهی قرار می‌گیرند.

بنابراین ساخت میلگرد از مواد خام اولیه صورت می‌گيرد اما آرماتورها از میلگرد درست می‌شوند. بر این اساس تفاوت میلگرد و آرماتور به نحوه ساخت آن‌ها نیز مربوط می‌شود.

اولین موارد کاربرد میلگرد

در اواسط قرن نوزدهم میلادی برج‌های دوقولوی مارینا در شهر شیکاگو با استفاده از میلگرد و بتن آرمه ساخته شد. بعد از ساخت این سازه غول پیکر، استفاده از میلگردها و سازه بتنی در ساخت برج‌های آسمان خراش به یک نوع الگو تبدیل شد. همچنین در اواخر همان سده، به کاربرد میلگرد و بتن آرمه در پل‌سازی و جاده‌های بتنی پی برده شد. مهندسان سازه مشکلات ترک‌خوردگی را در این‌گونه پروژه‌ها توسط کاربرد میلگرد در بتن ریزی حل کردند. 

مشخصه های مکانیکی میلگرد

برای انتخاب میلگرد متناسب با نوع سازه، باید به یک سری مشخصات ماده اولیه تشکيل دهنده ترکیبات میلگرد و نوع ترکیب شیمیایی آن دقت شود.

مشخصه‌های مکانیکی میلگرد عبارت است از:

• ● پیوستگی یا طول مهاری 
  ● همسان‌گردی یا ایزوتوپی
  ● خواص الاستیکی
  ● ضریب انبساط حرارتی 
  ● میزان مقاومت در برابر ساییدگی 
  ● میزان حفظ مقاومت
  ● استحکام و مقاومت تسلیم

با توجه به موارد بالا می‌توان میلگرد مخصوص بتن‌ریزی را تعیین کرد.

انواع میلگرد

میزان نقش میلگرد در بتن‌ریزی بستگی به نوع آن دارد. برای تعیین نوع و ابعاد میلگرد باید استانداردهای آن رعایت شود. هر نوعی از میلگرد دارای کاربرد خاص و ویژه‌ای است. به طور کلی میلگردها از لحاظ شکل ظاهری به سه دسته ساده، آجدار و بدون آج تقسيم می‌شوند. هر کدام از انواع میلگرد خاصیت و ویژگی‌های مربوط به خود را دارد. 
میلگرد آجدار به دلیل مقاومت بالایی که در برابر انواع ضربه‌ها، خمیدگی و شکسته شدن دارد، بیشتر در بتن‌ریزی استفاده می‌شود. همچنین ترکیب بتن‌ها با میلگرد آجدار باعث افزایش استحکام آن می‌شود.
میلگردها بر اساس نوع کاربردشان می‌توانند از ترکیبات شیمیایی مختلفی تولید شوند. یک نوع تقسیم‌بندی دیگر میلگردها بر اساس مقاومت آن‌ها، شامل شش نوع است که عبارتند از: فولاد کربن، گالوانیزه، فایبرگلاس، فولاد ضد زنگ، اپوکسی پوشش داده شده و نوع اروپایی آن است. یکی دیگر از تفاوت میلگرد و آرماتور به نوع آن‌ها برمی‌گردد. 

اسپیسر میلگرد

اسپیسر میلگرد یک نوع نگه‌دارنده یا تکیه‌گاه برای میلگرد است. این تکیه‌گاه جهت جای‌گذاری صحیح آرماتورها و ثابت کردن موقعیت آن‌ها نسبت به قالب‌ها است. وظیفه اصلی همه نگه‌دارنده‌ها، حفظ موقعیت صحیح میلگرد در جهت قائم است.
یک فاکتور مهم در عملکرد صحیح نگه‌دارنده‌ها متناسب بودن وزن‌ و تعداد آن‌ها با میلگرد است. در صورتی که تعداد اسپیسرهای میلگرد کمتر از حد نصاب باشد، باعث خمیدگی میلگردها و عدم قرارگیری صحیح آن‌ها می‌شود. 

انواع اسپیسر میلگرد

اسپیسر میلگرد بر اساس کاربرد و جنس آن‌ها شامل سیم فولادی، لقمه‌های بتنی، پلاستيک، بتن الیافی، گالوانیزه و … است.

یک نکته مهم که در استفاده از اسپیسر میلگرد باید به آن‌ توجه کرد این‌که همواره جنس اسپیسر میلگرد باید با جنس پوشش بتن سازگاری داشته باشد. هنگامی که نگه‌دارنده‌ها از نوع آرماتور باشد، مواد پوششی مورد استفاده نیز باید با آرماتور اصلی همخوانی داشته باشد.

کاربرد اسپیسر میلگرد 

از اسپیسر میلگرد در جهت فضاسازی بین فضای بیرونی بتن و میلگرد استفاده می‌شود. این اسپیسر می‌تواند از جنس فلزی، بتنی یا پلاستیکی باشد. اسپیسرها با فراهم آوردن شرایط لازم برای بقای عمر سازه، باعث طولانی‌تر شدن عمر سازه بتنی می‌شود. کاربرد اسپیسرها با طراحی‌های خاصی که دارند؛ در عملیات ساختمانی نظیر فونداسیون‌ها، سقف‌ها، دیوارها و ستون ها و … است.

آرماتور چیست؟

آرماتور از میلگرد خام به‌دست می‌آید که تحت تاثیر عملیاتی مانند خمکاری و جوشکاری به شکل آرماتور در می‌آيد. آرماتور به‌دست‌ ‌آمده در این مرحله، آماده استفاده در بتن‌ریزی است که در المان سازه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در عملیات خمکاری و جوشکاری، میلگردهای با قطرهای متفاوت را به شکل‌های مختلف طبق نقشه‌های ساختمانی به یکدیگر جوش می‌دهند و در نهایت یک سازه اسکلتی ساخته می‌شود که به آن آرماتور گفته می‌شود. کار تهیه آرماتور را، آرماتوربندی می‌گویند.

می‌توان گفت به فولادی که در بتن آرمه یا بتن مسلح استفاده می‌شود آرماتور گفته می‌شود. در واقع میلگردهای بسته شده مورد استفاده در بتن‌ریزی همان آرماتور است. بر این اساس یکی از اصلی‌ترین فرق میلگرد و آرماتور در کاربرد آن‌ها است.

اسپیسر آرماتور 

برای این‌که بدانید اسپیسر آرماتور چیست؟ ابتدا باید با مفهوم اسپیسر آشنا شوید تا بتوانید به تعریف واضحی از اسپیسر آرماتور دست پیدا کنید.
اسپیسر در لغت به معنای فاصله گذار است. در واقع اسپیسر به نوعی کاور پلاستیکی یا پوشش اطلاق می‌گردد که مخصوص بتن‌ریزی است. اسپیسر، فضای خالی بین میلگرد و قالب را پر می‌کند.

دلایل استفاده از اسپیسر آرماتور

با گذشت زمان آرماتورهای مورد استفاده در سازه‌های بتنی در اثر رطوبت و اکسیژن هوا دچار خوردگی و سایش می‌شوند و این امر موجب تخریب سازه می‌گردد. همچنین گاهی اوقات، عدم دانش و مهارت کافی و نیز رعایت نکردن استانداردها و اصول مقررات ملی ساختمان موجب تخریب سازه‌های بتنی می‌شود. در این شرايط استفاده از اسپیسر یا کاورهای پلاستیکی بتن از خوردگی سازه جلوگیری می‌کند.
مصرف اسپیسر کاملا مقرون به صرفه است و هزینه گزافی را بر سازندگان تحمیل نمی‌کند. این اسپیسرها در مقایسه با ساخت قالب‌های بتنی و ملات مورد استفاده، از سرعت نصب بالایی برخوردار هستند. 

انواع اسپیسر آرماتور

اسپیسرها با توجه به نوع میلگرد، مکان مورد استفاده و میزان تحمل باری که دارند، دارای انواع مختلفی هستند. از جمله این اسپیسرها می‌توان به اسپیسرهای مثلثی یا کفی، اسپیسرهای گرد یا دیواری، اسپیسرهای دو شبکه، اسپیسرهای تیرچه بلوک، اسپیسرهای هاردچر و … اشاره کرد. 

کاربرد اسپیسر آرماتور 

از اسپیسرهای پلاستیکی بتن برای پوشش دادن میلگردها در سازه‌های مسلح مانند دال‌ها، دیوارها و پی‌ها استفاده می‌شود. همچنین در سایر احجام بتنی مسلح می‌توان از اسپیسرها استفاده کرد. در پروژه‌های بزرگ سدسازی، ساخت تونل و پل‌سازی جهت استحکامات پروژه بهتر است از اسپیسر آرماتور استفاده شود.

کاربرد آرماتور 

همان‌طور که قبلا هم اشاره شد، از آرماتور جهت مقاوم‌سازی‌ سقف‌ها، ستون‌ها، دیوارها و … استفاده می‌شود. آرماتورها در سقف‌های تیرچه بلوکی به دلیل وزن سبکی که دارند، مقاومت بالایی ایجاد کرده‌اند. در این‌گونه سقف‌ها جهت تقویت تیرچه‌ها، از آرماتور تقویتی و حرارتی استفاده می‌کنند. یکی از مزایای آرماتوربندی تیرچه بلوک، استفاده از هر نوع جوشکاری است. آرماتوربندی تیرچه بلوک باعث مقاوم سازی آن در برابر زلزله، سیل، باد و رطوبت، حرارت و صدا می‌شود. 
مراحل آرماتوربندی سقف‌های کرومیتی به این صورت است که بعد از نصب تیرچه‌ها در سقف، اقدام به بستن آرماتور توسط مش‌بندی در فضای خالی بین تیرچه‌ها می‌شود. در سقف‌های کوبیاکس، آرماتور در بالا و پایین دال قرار می‌گیرد و با استفاده از گوی‌هایی فضای بین آن‌ها پر می‌شود.
آرماتوربندی سقف‌های دال بتنی هم به صورت یک‌طرفه و هم دوطرفه قابل اجرا است. به این صورت که بعد از قالب‌بندی موقت سقف، توسط عرشه بتن‌ریزی انجام می‌گیرد سپس نوبت به آرماتوربندی می‌رسد. آرماتوربندی همچنین در سقف‌های روفیکس، گرین وافر، سقف دال و پیش تنیده انجام می‌شود. با توجه به مطالب فوق به این نتیجه رسیدیم که فرق میلگرد و آرماتور به نحوه اجرای آن‌ها نیز بستگی دارد.

فرآیند آرماتوربندی چیست؟

بعد از بتن‌ریزی و پی‌ریزی ساختمان، عملیات آرماتوربندی شروع می‌شود. مهم‌ترین اجزای یک ساختمان بتنی، ستون‌ها، تیرها، سقف‌ها و دیوارهای آن است. برای این‌که اجزای ساختمان از استحکامات لازم برخوردار باشد، از عملیات آرماتوربندی استفاده می‌شود.

معمولا عملیات آرماتوربندی، قبل از آماده سازی فضای داخلی فونداسیون با بلوک سیمانی صورت می‌گیرد. همچنین قبل از مقاوم کردن ساختمان و برش و خمکاری طاق‌ها، آرماتوربندي شروع می‌شود. تا اینجای مقاله امیدوارم به درک خوبی از تفاوت میلگرد و آرماتور رسیده باشید؛ آگاهی از قیمت میلگرد شاهین بناب، به علت مناسب بودن در بازار، می تواند باعث شود تا این محصول را برای آرماتوربندی استفاده کنید.

مراحل آرماتور بندی

بعد از برشکاری و خمکاری میلگرد و همچنین آماده شدن آرماتورها، نوبت به بستن آن‌ها توسط سیم‌های گالوانیزه با قطر حداکثر 1.5 میلی‌متر می‌رسد. امروزه با استفاده از انبرهای اتوماتیک، اتصال آرماتور راحت‌تر و سریع‌تر صورت می‌گیرد. برای اتصالات کوچک می‌توان از انبر یا نیروی دست استفاده کرد. اما برای اتصالات بزرگ‌تر باید از انبرهای اتوماتیک استفاده کرد. توسط این انبرها یک آرمیچر ساده به راحتی به گونیا تبدیل می‌شود. سرعت خمکاری باید متناسب با دمای محیط باشد تا عملیات خمکاری بدون مشکل انجام شود. 
در آرماتوربندی طبق نقشه، آرماتورهای نوع اول به ترتیب از پایه تا سطح فونداسیون روی هم قرار می‌گیرند. برای قرارگیری ریشه ستون‌ها، باید یک قوس در فونداسیون ایجاد کرد. این مورد مهم حتما باید توسط مهندس ناظر کنترل شود. 

نکات مهم آرماتور بندی

در عملیات آرماتوربندی با توجه به اهمیتی که در فونداسیون یک بنای بتنی دارد، یک سری نکات و قواعد مهم باید رعایت شود که به شرح زیر است.

• ● عاری بودن سطح آرماتور از هر گونه آلودگی مانند: روغن، قیر، رنگ، ملات و ...
  ● کنترل محل برقراری ستون با میخ‌هایی هم محور خود، توسط نقشه بردار خاص
  ● مشخص کردن اندازه‌گیری به صورت دستی یا ماشینی
  ● متصل کردن تقویت‌کننده‌ها به یکدیگر
  ● مونتاژ آرماتور طبق نقشه ساختمان
  ● متصل کردن آرماتور با سیم‌های آرماتور بندی

با استفاده از نکات بالا عملیات آرماتور بندی به طور صحیح انجام می‌گیرد. 

سخن پایانی

همان طور که در بالا اشاره شد، میلگرد فولادی یک نوع مصالح ساختمانی پر کاربرد در بتن ریزی، فونداسیون سازه‌های بتن آرمه، سقف‌های تیرچه بلوک و… به شمار می‌آید. هنگامی که میلگرد دچار تغییراتی می‌شود یعنی تحت عملیات برشکاری وخمکاری قرار می‌گیرد، از نوع میلگرد بودن خارج می‌شود. محصولی که از برش و خمش میلگرد به‌دست می‌آید آرماتور نامیده می‌شود. بنابراین یک تفاوت میلگرد و آرماتور در شکل نهایی محصول است. از آرماتور بعد از عملیات بتن‌ریزی، جهت بالا بردن استقامت ستون‌ها، تیرها و دیوارها استفاده می‌شود. یکی دیگر از فرق میلگرد و آرماتور در نوع کاربرد هر کدام است.
در این مقاله از آهن آنلاین جهت افزایش آگاهی شما کاربران عزیز به معرفی تفاوت میلگرد و آرماتور پرداختیم. امیدواریم مورد توجه شما واقع شده باشد.