تست کشش برای ۴ محصول صنعتی مهم

تست کشش (tensile test) یکی از متداول‌ترین آزمایش‌ها برای بررسی خواص مکانیکی هر ماده است. تست کشش معمولا ارزان، ساده و کاملا استاندارد هستند. با انجام آن می‌توان داده‌های اساسی درباره‌ استحکام مواد به دست آورد. آزمایش کشش اغلب به منظور کسب اطلاعات بیشتر درباره خواص مکانیکی استاتیکی یک ماده، از قبیل انعطاف‌پذیری (قابلیت مفتول شدن)، مقاومت کشش، حد تناسب، مدول الاستیسیته، حد الاستیک، حالت ارتجاعی، نقطه تسلیم، مقاومت تسلیم و مقاومت به شکنندگی می‌باشد.
خواص کششی اغلب در مشخصه‌های مواد، برای اطمینان از کیفیت قرار خواهد داشت. همچنین، این خواص در هنگام توسعه مواد و فرایندهای جدید اندازه‌گیری می‌شوند تا مواد و فرآیندهای مختلف مقایسه شوند. در نهایت، خواص کششی برای پیش‌بینی رفتار یک ماده تحت انواع نیرو استفاده می‌شود.
استحکام مواد اغلب نگرانی اصلی است، استحکام مدنظر ممکن است از لحاظ تنش لازم برای ایجاد تغییر قابل توجه پلاستیک یا حداکثر فشاری که ماده می‌تواند در مقابل آن مقاومت کند، محسوب شود. این اندازه‌گیری‌ها با دقت کافی (در قالب عوامل ایمنی)، در طراحی مهندسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین تمایل به انعطاف‌پذیری مواد، که چقدر می‌توان شکل آن را قبل از شکستگی تغییر داد، قابل محاسبه است.

نحوه انجام تست کشش به صورت استاتیک است، یعنی نمونه استاندارد تحت نیروی کششی تک بعدی که به طور پیوسته زیاد می‌شود، قرار می‌گیرد و طول آن افزایش می‌یابد تا در نهایت منجر به شکست و پارگی نمونه شود. نتایج این آزمون ابتدا به شکل نمودار نیرو-جابه‌جایی نمایش داده می‌شود که بعد خودمان آن را به نمودار تنش_کرنش مهندسی تبدیل می‌کنیم. ماحصل آزمایش کشش انتخاب مواد است و برای برنامه‌های کاربردی مهندسی استفاده می‌شود.

تست کشش میلگرد چگونه است؟

بتن به تنهایی نمی‌تواند در برابر ضربات و لرزش‌ها دوام بیاورد. حال اگر با سازه هایی مثل پل‌ها و ساختمان‌ها، که بیشترین تحرکات لرزشی، دینامیکی و ضربه‌ای را دارند، سروکار داشته باشیم، این مسئله اهمیت بیشتری نیز پیدا می‌کند. حضور میلگرد در کنار بتن باعث ایجاد مقاومت بیشتر می‌شود، بنابراین آزمایش کشش باید روی میلگرد موردنظر انجام و کیفیت آن بررسی شود. البته قیمت میلگرد نیز بر کیفیت آنها بی‌تاثیر نیست.
انجام آزمایش کشش بسیار مهم است، زیرا اگر استحکام کششی و تسلیم فولاد بالا نباشد، ساختمان یا پل دچار ریزش شده و فرو می‌ریزد. مهندسان و مجریان پروژه قبل از استفاده از هرگونه فولاد در سازه مانند میلگرد ، کابل و ورق و... آن‌ها را مورد آزمایش کشش قرار می‌دهند و در صورت داشتن استاندارد، طبق طراحی سازه از آن محصول استفاده می‌کنند. انجام درست این آزمایش به صورت خودکار نوعی پیشگیری از حوادث و فجایع ساختمان‌سازی است، به این خاطر که از صدمات و خرابی‌های احتمالی آن جلوگیری خواهد کرد.
به طور کلی با روش‌های آزمایشگاهی می‌توان رفتار نمونه مورد نظر را تحت شرایط کاری پیش‌بینی کرد. بعضی از روش‌های آزمایشگاهی مستلزم تست قطعه تا مرحله شکست کامل می‌باشند، از آن جهت آن ها را آزمایش‌های مخرب می‌نامند.
گفتنی است که آزمایش کشش به خوبی استاندارد شده است و می‌تواند در دستگاه مرتبط انجام گیرد. این دستگاه می‌تواند به صورت مکانیکی یا هیدرولیکی کار کند. قسمت کشش نمونه نشانگر بار وارد شده بر نمونه سنج است، معمولا آن را به نام کشش‌سنج می‌شناسند و برای اندازه گیری تغییر طول قسمتی از نمونه که در آن تغییر طول، معمولا یکنواخت است به کار می‌رود. آزمایش کشش میلگرد، بر اساس استحکام تسلیم، تنش تسلیم، استحکام کششی و افزایش طول بعد از شکست، انجام می‌شود. طبق استاندارد DIN1045، فاصله بین فک‌های دستگاه کشش برابر ۱۵dsمنظور می‌گردد که ds قطر اسمی میلگرد بتن است. اگر تنش تسلیم به سادگی مشخص نشود، از ۰/۲ درصد ثابت استفاده می‌شود.

نمایی از دستگاه تست کشش

برای آزمایش کشش و خم میلگرد از یکی از ماشین‌های تست فشار قوی استفاده کنید. ابتدا ماشین تست و ظرفیت بار مکانیکی را بر اساس حداکثر و حداقل اندازه نمونه و نمرات آن‌ها تعیین کنید. این اطلاعات بر روی اندازه دستگاه مورد نیاز شما تأثیر می‌گذارد. نمونه‌های بزرگ در بارهای بالاتر شکسته می‌شوند.

دستگاه تست الکترومکانیکی سری ۳۰۰ (پیشنهاد شده برای میلگرد شماره ۲ تا ۶) مدل‌های نصب شده در کف را ارائه می‌دهد که از ۱۰۰ تا ۵۰۰ کیلو نیوتن متر (۲۲ تا ۱۱۲ کیپ) است. دستگاه تست سری ۳۰۰ دارای یک کراس بورد واحد است که می‌تواند کل طول عمودی دستگاه را طی کند. دستگاه تست با داشتن حرکت عرضی به سمت بالا، آزمایش کشش را انجام می‌دهد و تست‌های فشرده سازی، مثل تست‌های خم، سطح بالایی به سمت پایین دارد.

نمونه‌های تست میلگرد را می‌توان از کویل‌های بزرگ مواد فله تهیه کرد. از آنجا که مواد سیم‌پیچ هستند، لازم است نمونه‌ها قبل از آزمایش صاف شوند. روند صاف کردن کامل نیست، در نتیجه نمونه‌ها کمی خم هستند. چسب‌های جانبی هیدرولیک با فک‌های صندلی کروی، ترازبندی نمونه را بهبود می‌بخشند، کاهش پتانسیل غلظت فشار زیاد باعث می‌شود نمونه‌های خم شده، شانس شکست زودرس نمونه را کاهش دهند. این امر همچنین با کاهش مقدار بار جانبی روی خودگیر، باعث کاهش آسیب احتمالی در گرفتن نمونه‌ها می‌شود. دسته‌های عملکرد جانبی هیدرولیک همچنین برای تست جفت‌های میلگرد مطابق با AC133 و سایر تست‌ها ایده آل هستند.

بسته به دامنه آزمایش کشش، ممکن است اندازه‌گیری میلگرد الزاماتی نیاز داشته باشد. اکستنسومترهای میلگرد می‌توانند با کشش میلگرد و کشش‌های رشته سیم (کابل) متفاوت باشند. به عنوان مثال، بسیاری از رده‌های بالا انواع میلگرد، نقطه عملکرد مشخصی ندارند. در این موارد معمولاً تعیین قدرت عملکرد از روش افست ضروری است. این امر نیاز به اندازه‌گیری فشار با استفاده از اکستن سنج و ترسیم یک منحنی فشار-کرنش دارد که با آن می‌توان ۰/۲ درصد توان عملکرد جبران را تعیین کرد.

تست کشش فولاد

اصطلاح فولاد یا پولاد برای آلیاژهای آهن که بین ۰/۰۲۵ تا حدود ۲ درصد کربن دارند به کار می‌رود. فولادهای آلیاژی غالبا با عناصر دیگری نیز همراه هستند. خواص فولاد به درصد کربن موجود در آن، عملیات حرارتی انجام شده بر روی آن و فلزهای آلیاژ دهنده موجود بستگی دارد.
برای انجام آزمایش کشش فولاد از دستگاه‌هایی خاص استفاده می‌کنند. دستگاه مورد نظر باید قابلیت‌های مناسب را برای نمونه در حال آزمایش داشته باشد. سه پارامتر اصلی وجود دارد: ظرفیت فشار، سرعت و دقت.
ظرفیت فشار به این حقیقت اشاره دارد که دستگاه باید قادر به تولید نیروی کافی برای شکست نمونه باشد. این نیرو باید به اندازه کافی سریع یا آرام باشد تا بتواند شرایط حقیقی را شبیه‌سازی کند. برای مثال یک دستگاه بزرگ که برای اندازه‌گیری کشش‌های طویل طراحی شده ممکن است با یک ماده‌‌ی شکننده که کشش‌های کوتاه قبل از شکستن را تجربه کرده به درستی کار نکند.

اندازه‌گیری کرنش معمولاً با یک کشش سنج انجام می‌شود، ولی کشش‌سنج اغلب در آزمون نمونه‌های کوچک یا هنگامی که نسبت پواسون مشخص باشد نیز استفاده می‌شود. دستگاه‌های جدیدتر نیروسنج دیجیتال و سیستم‌های اندازه‌گیری کشش، سنسورهای الکترونیکی متصل شده به کامپیوتر (دستگاه جمع‌آوری داده) و نرم‌افزاری برای ویرایش و خروجی داده را در خود جای داده‌اند و استفاده از کشش‌سنج را به حداقل رساندند.
این دستگاه‌ها به طورکلی دو نوع هستند:

• ماشین‌های الکترومکانیکی (الکترومغناطیسی) بر اساس یک موتور الکتریکی با سرعت متغیر؛ یک سیستم کاهش دنده؛ و یک، دو یا چهار پیچ که حرکت رو به بالا یا پایین را هدایت می‌کنند، ساخته شده‌اند. سرعت حرکت این ماشین را می‌توان با تغییر سرعت موتور عوض کرد.
• ماشین‌های هیدرولیکی بر اساس پیستون یک یا دوگانه عمل می‌کنند که حرکت رو به بالا یا پایین را انجام می‌دهد. با این حال، اکثر ماشین‌آلات هیدرولیک استاتیک یک پیستون یا یک تلمبه تک کاره دارند. در یک دستگاه دستی، اپراتور، سوراخ سوپاپ سوزنی تنظیم کننده فشار را برای کنترل میزان بارگذاری (نیرو) تنظیم می‌کند. در یک سیستم هیدرولیکی بسته، سوپاپ سوزنی با یک شیر الکتریکی برای کنترل دقیق جایگزین می‌شود. به‌طورکلی، دستگاه‌های الکترومکانیکی دارای سرعت و دامنه حرکت بیشتری نسبت به دستگاه‌های هیدرولیکی هستند. همچنین دستگاه‌های هیدرولیکی برای تولید نیروهای بیشتر هزینه بالاتری می‌برند.

نمایی از دستگاه تست کشش الکترومکانیکی

تست کشش پلیمر

برای انجام این آزمایش، ابتدا باید از ماده نمونه‌ای به شکل دمبل با ابعاد استاندارد تهیه شود، که اینکار باید طبق استاندارد و توسط قالب‌گیری تزریقی انجام شود. سپس این نمونه بین ۲ تا فک دستگاه گذاشته می‌شود، و دستگاه با سرعت استاندارد شروع به کشیدن نمونه و هم‌زمان کامپیوتر میزان نیرو و جابجایی را ثبت می‌کند.
با توجه به اینکه ابعاد نمونه، ابتدا به صورت دقیق با کولیس اندازه‌گیری می‌شود، در نتیجه با تقسیم نیرو بر سطح، تنش، و با تقسیم جابجایی بر طول اولیه، کرنش به‌دست می‌آید و می‌توان منحنی تنش-کرنش را رسم کرد. از روی منحنی تنش-کرنش رفتار ماده مشخص خواهد شد و مشخص می‌شود که نمونه مورد نظر شکننده است یا چقرمه.
از این منحنی اطلاعات مفید دیگری نیز می‌توان کسب کرد:

• نوع رفتار ماده اگر در منحنی تنش-کرنش نقطه تسلیم دیده شود، ماده رفتار چقرمه دارد، اما اگر دیده نشود رفتار ماده شکننده است.
• شیب خط در ناحیه خطی (کرنش‌های پایین) نشانگر مدول ماده است.
• سطح زیر منحنی تنش-کرنش، انرژی لازم برای شکست ماده است.

نمایی از تست کشش پلیمر

آزمایش کشش تک محوری

تست تنش تک محوری یکی از متداول‌ترین تست‌ها برای تعیین پارامترهای مهم مواد مانند مدول یانگ، قدرت عملکرد، مقاومت نهایی، کشیدگی در زمان شکست، نسبت پواسون و ضرایب آن است.
آزمایش کشش تک محوری بیشترین استفاده برای به دست آوردن مشخصات مکانیکی مواد ایزوتروپیک است. برخی از مواد از تست کششی دو محوری استفاده می‌کنند. تفاوت اصلی بین این ماشین‌های تست در نحوه اعمال بار بر روی مواد است.
تست تنش تک محوری معمولاً به صورت یکنواخت تا شکست با نرخ کرنش واحد انجام می‌شود. با این حال، دستگاه معمولاً آنها را با چندین فشار کرنش انجام می‌دهد و شامل چندین چرخه یا دوره برای گرفتن نوسان و توصیف رفتار پیچیده پلیمرها است.

آزمایش کشش لاستیک

بسیاری از متعلقات دستگاه آزمایش کشش می‌تواند در کیفیت و کارایی بالای آزمون مواد از جمله لاستیک نقش موثری داشته باشد زیرا دقت اندازه گیری را بالا می‌برد.
برای اینکه کیفیت لاستیک و ویژگی‌های مکانیکی آن مورد بررسی قرار گیرد از آزمایش کشش استفاده می‌شود. با استفاده از دستگاه آزمایش کشش ویژگی‌های مکانیکی لاستیک در دامن‌های شناور اثر سطحی به دست می‌آید.
استانداردی که برای انجام دادن تست کشش استفاده می‌شود ASTM است که در این استاندارد شرایط آزمایش کاملا مشخص شده است. در این آزمایش که توسط دستگاه آزمایش کشش صورت می‌گیرد و منحنی تنش و کرنش برای لاستیک توسط نرم افزار دستگاه رسم می‌شود، بنابراین با استفاده از این دستگاه، اطلاعات مورد نیاز مانند ضریب ارتجاعی مماسی و ضریب الاستیسیته برای مقدارهای مختلف به دست خواهد آمد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله برای شما از انواع آزمایش کشش و همچنین دستگاه‌ها و نحوه آزمایش مواد و محصولات صنعتی مختلف از جمله، میلگرد، فولاد و لاستیک صحبت کردیم، همانطور که در ابتدا هم گفتیم آزمایش کشش بسیار مهم و ضروری است و در بخش مهندسی برای انتخاب مواد در جایگاه درست اهمیت و کاربرد زیادی دارد.