ارزآوری معدنی %10 افزایش یافت اما چالش مقاصد صادراتی پابرجاست
به گزارش آهن آنلاین؛ انتشار تازه‌ترین گزارش ایمیدرو درباره عملکرد بخش معدن و صنایع معدنی، تصویر جدیدی از وضعیت صادرات ایران در حوزه فولاد و فلزات اساسی ارائه داده است. اگرچه این آمارها حکایت از رشد قابل‌توجه صادرات دارد، اما صاحب‌نظران معتقدند که ادامه این روند بدون بازارسازی جدید و ورود به مقاصد تازه صادراتی، حیات بلندمدت صنعت فولاد و بازار آهن آلات ایران را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. در شرایطی که نوسانات اقتصاد جهانی و رقابت منطقه‌ای شدت گرفته، اتکای بیش‌ازحد به بازارهای محدود می‌تواند آینده بزرگ‌ترین بخش صنعتی غیرنفتی کشور را با چالش مواجه کند. براساس داده‌های منتشرشده ازسوی دفتر مدیریت اقتصادی و روابط بین‌الملل ایمیدرو، ایران در بازه زمانی ۲۱ مارس تا ۲۲ سپتامبر سال جاری، بالغ‌بر ۳۸.۵۳ میلیون تن انواع محصولات معدنی و صنایع معدنی صادر کرده که ارزش آن به ۷.۱۰۷ میلیارد دلار رسیده است. این رقم نسبت به دوره مشابه سال گذشته افزایش ۲۴ درصدی در حجم و ۱۰ درصدی در ارزش را نشان می‌دهد. در میان این محصولات، بیشترین سهم مربوط به زنجیره فولاد، آلومینیوم و مس بوده که درمجموع ۲۳.۰۲ میلیون تن کالا به ارزش ۵.۴۶۵ میلیارد دلار به بازارهای جهانی ارسال کرده‌اند.
آسیب‌پذیری صادرات فولاد در برابر بی‌ثباتی سیاسی
رشد صادراتی برای تولیدکنندگان فولادی، در نگاه نخست، یک موفقیت به شمار می‌رود؛ اما کارشناسان معتقدند که افزایش حجم صادرات بدون تنوع‌بخشی جغرافیایی، یک ریسک جدی برای آینده بازار آهن آلات داخلی محسوب می‌شود. چراکه بسیاری از کشورهایی که هم‌اکنون مقصد اصلی صادرات فولاد ایران هستند، خود با بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هرگونه تغییر در مقررات تجاری آن‌ها می‌تواند اثر مستقیم بر صادرات ایران داشته باشد.
درحال‌حاضر، بخش عمده صادرات فولاد ایران به کشورهایی همچون عراق، افغانستان، امارات، چین و چند کشور عضو CIS انجام می‌شود. اگرچه این کشورها سال‌هاست مقصد اصلی میلگرد، تیرآهن، ورق فولادی و فولاد خام ایران بوده‌اند، اما چالش‌هایی مانند تغییر تعرفه‌ها، سیاست‌های حمایتی جدید، محدودیت‌های نقل‌و‌انتقال مالی و رقابت تولیدکنندگان ترکیه، هند و چین، باعث شده اتکا به این بازارها به‌مرور به یک نقطه‌ضعف تبدیل شود.
در برخی ماه‌های سال جاری، مشاهده شد که افزایش انگیزه صادراتی به‌دلیل تفاوت قیمت بین بازار داخلی و خارجی، باعث کاهش عرضه در بازار ایران و در پی آن، رشد قیمت برخی محصولات مانند میلگرد، تیرآهن و آهن اسفنجی شد. این موضوع نشان داد که ادامه اتکا به چند بازار خاص، نه‌تنها آینده صادرات را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند موجب بی‌ثباتی در بازار آهن‌آلات داخلی نیز شود.
پایداری فولاد بدون بازارهای جدید ممکن نیست
محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران، در نشست خبری مربوط به نوزدهمین نمایشگاه معدن ایران، با تأکید بر ضرورت بازطراحی مسیر صادراتی کشور گفت: صنعت معدن و فولاد کشور نیازمند یک نگاه راهبردی جدید است. بدون توسعه بازارهای هدف و ورود به مقاصد تازه، نمی‌توان انتظار داشت صادرات پایدار بماند. سیاست و اقتصاد باید در کنار هم قرار بگیرند تا مسیر رشد این صنعت هموار شود.
او با اشاره به اینکه ایران برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه و رشد سالانه ۱۳ درصدی در حوزه معدن، نیازمند ۵۵ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری جدید است، تأکید کرد که ادامه روند فعلی صادرات، بدون بازشدن درهای جدید تجارت بین‌الملل، نمی‌تواند زمینه جذب این سرمایه‌گذاری بزرگ را فراهم کند.
بازارهای جدید؛ فرصتی برای رشد صادرات و کنترل نوسانات بازار داخلی آهن آلات
کارشناسان معتقدند که ایران اکنون باید با رویکردی فعال، وارد بازارهایی شود که در سال‌های اخیر کمتر موردتوجه بوده‌اند. کشورهایی مانند:
- الجزایر، تونس و مصر در شمال آفریقا
- عربستان، قطر، عمان و کویت در خلیج‌فارس
- هند، اندونزی و بنگلادش در آسیا
- برزیل، ونزوئلا و شیلی در آمریکای لاتین
همگی ازجمله بازارهایی هستند که مصرف فولاد در آن‌ها به‌سرعت در حال افزایش است. پروژه‌های عمرانی بزرگ، توسعه زیرساخت‌ها و رشد صنایع خودروسازی و ساختمانی در این کشورها، فرصت قابل‌توجهی برای صادرات میلگرد، ورق فولادی، تیرآهن، شمش فولاد و حتی آهن اسفنجی ایجاد می‌کند. همچنین حضور فعال در بازارهای جدید می‌تواند به کاهش ریسک کاهش ناگهانی تقاضا در بازارهای سنتی کمک کند؛ موضوعی که مستقیماً بر تعادل عرضه و تقاضا در بازار داخلی آهن‌آلات اثر خواهد گذاشت.
نقش دیپلماسی اقتصادی در آینده صنعت فولاد ایران
صادرات فولاد امروز بیش از آنکه یک فعالیت صنعتی باشد، به دیپلماسی اقتصادی وابسته است. بسیاری از رقبای ایران با ایجاد خطوط اعتباری، تسهیل حمل دریایی، توسعه کریدورهای تجاری، ایجاد تعرفه‌های ترجیحی و حتی تأسیس شرکت‌های مشترک تولید فولاد در کشورهای مقصد، بازارهای پایدار و بلندمدتی برای خود ایجاد کرده‌اند. صنعت فولاد ایران نیز برای حفظ موقعیت خود در رقابت جهانی، به چنین ابزارهایی نیاز دارد. ایجاد دفاتر تجاری منطقه‌ای، توسعه ناوگان حمل‌ونقل تخصصی محصولات فولادی، انعقاد قراردادهای تهاتری و ورود به پروژه‌های مشترک عمرانی در کشورهای هدف، ازجمله اقداماتی است که می‌تواند موقعیت صادراتی کشور را تقویت کند.
نیاز فوری فولاد ایران به بازارهای جدید جهانی
افزایش صادرات فولاد ایران در نیمه نخست سال، یک موفقیت مهم برای صنعت محسوب می‌شود؛ اما این موفقیت تنها زمانی پایدار خواهد بود که ایران بتواند از بازارهای محدود فعلی فاصله گرفته و حضور خود را در بازارهای جدید جهانی گسترش دهد. آینده صنعت فولاد و بازار آهن آلات ایران بیش از هر زمان دیگری به تنوع‌بخشی صادراتی، تقویت دیپلماسی اقتصادی و ایجاد مسیرهای تازه تجاری وابسته است. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان از یک بازار باثبات داخلی و یک جایگاه قدرتمند جهانی در صنعت فولاد سخن گفت.
