فولاد در نقطه جوش: افت سود، رکود تقاضا و بحران صادرات
به گزارش آهن آنلاین ؛ بازار آهن آلات و فولاد کشور در هفته‌های اخیر وارد مرحله‌ای از رکود پنهان و انتظار شده است؛ رکودی که برخلاف ظاهر آرام بازار، در عمق خود نشانه‌هایی از تغییرات جدی را پنهان کرده است. کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان، رشد نرخ حامل‌های انرژی، افت تقاضای داخلی و ناترازی در سیاست‌گذاری صادراتی، حالا صنعت فولاد را در نقطه‌ای حساس قرار داده است. براساس داده‌های رسمی، حاشیه سود کارخانه‌‌های فولادی از ۲۹ به حدود ۹ درصد سقوط کرده و صادرات خام در حال پیشی گرفتن از صادرات محصولات نهایی است؛ روندی که می‌تواند توازن زنجیره آهن و فولاد کشور را بر هم بزند. در همین حال، نوسانات جزئی در قیمت انواع ورق و مقاطع، از یک‌سو ثبات نسبی بازار را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، احتمال شکل‌گیری یک موج تورمی تازه را تقویت می‌کند.
سقوط سود شرکت‌های فولادی در سایه ناترازی انرژی
یکی از جدی‌ترین چالش‌های امروز فولاد ایران، ناترازی در قیمت و تأمین انرژی است. افزایش هزینه گاز و برق در کنار سیاست‌های متغیر تخصیص انرژی، هزینه تولید را به‌طور محسوسی بالا برده است. درحالی‌که میانگین سود خالص فولادسازان طی سال گذشته حدود ۲۹ درصد بود، حالا به مرز ۹ درصد رسیده است. کاهش صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا و تمرکز بر صادرات شمش و کنسانتره، موجب خروج ارز کمتر و حاشیه سود پایین‌تر شده است.
در همین حال، تقاضای جهانی فولاد نیز تحت تأثیر رکود ساخت‌وساز و سیاست‌های انقباضی اقتصادهای بزرگ کاهش یافته است. این شرایط باعث شده تولیدکنندگان داخلی با بازار جهانی پرنوسانی روبه‌رو باشند که قیمت‌های آن به‌راحتی قابل پیش‌بینی نیست. نتیجه روشن است: حاشیه سود فولاد ایران در تنگنایی قرار گرفته که خروج از آن تنها با اصلاح ساختار قیمتی انرژی و سیاست صادراتی ممکن است.
بازتاب رکود در بازار داخلی آهن آلات
در بازار داخلی، نوسانات قیمت محصولات زنجیره فولاد، تصویر روشنی از وضعیت فعلی صنعت ارائه می‌دهد. امروز انواع ورق سیاه ST37 ST52 در برخی کارخانه‌ها با ثبات قیمت همراه بودند، اما تعدادی از واحدهای نورد در ضخامت‌های خاص افزایش ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ تومانی اعمال کردند. ورق گالوانیزه، روغنی و رنگی نیز در اکثر کارخانه‌ها بدون تغییر معامله شد و قیمت پروفیل با ثبات همراه بود. در سوی دیگر، نبشی و ناودانی در برخی کارخانه‌ها کاهش ۱۰۰ تا ۸۰۰ تومانی را تجربه کردند.
این نوسانات خفیف در بازاری که پیش‌تر با افت معاملات مواجه بود، نشانه‌ای از بازگشت تدریجی تقاضا در بخش‌های محدود است، اما نه در حدی که بتوان از رونق سخن گفت. به‌ویژه پروژه‌های عمرانی دولتی که هنوز از رکود مالی و کمبود بودجه رنج می‌برند، نتوانسته‌اند نقش محرک تقاضا را ایفا کنند. در نتیجه، بازار در سطحی از ثبات شکننده قرار دارد که هرگونه تغییر سیاستی یا نوسان ارزی می‌تواند تعادل فعلی را به‌هم بزند.
بازگشت به ظرفیت کامل تولید فولاد؛ فرصت فراموش‌شده
واقعیت این است که صنعت نورد فولاد ایران، با وجود چالش‌های فعلی، همچنان یکی از ظرفیت‌های کلیدی توسعه صنعتی کشور محسوب می‌شود. فعال‌سازی ظرفیت‌های خالی موجود، نه‌تنها رشد تولید را در پی خواهد داشت، بلکه می‌تواند به‌صورت مستقیم موجب افزایش ارزآوری، اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به صادرات مواد خام شود.
اما تحقق این هدف نیازمند تغییر نگاه در سیاست‌گذاری کلان است؛ نگاهی که به‌جای تمرکز بر صادرات شمش، از تولید و صادرات محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا حمایت کند. اگر چنین تغییری رخ دهد، ایران نه‌تنها می‌تواند جایگاه خود را در میان تولیدکنندگان بزرگ جهانی حفظ کند، بلکه قادر خواهد بود از رکود فعلی بازار جهانی نیز به نفع خود بهره ببرد.
چرخ فولاد ایران، امروز نه از کمبود مواد اولیه، بلکه از ناهماهنگی تصمیم‌ها کند می‌چرخد. در شرایطی که جهان با چالش‌های رکودی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، بازار داخلی ما گرفتار محدودیت‌های خودساخته است؛ از سیاست‌های صادراتی ناپایدار گرفته تا ضعف در حمایت از محصولات نهایی. اما اگر دولت مسیر خود را از صدور مواد خام به سمت حمایت از صنایع پایین‌دستی تغییر دهد، می‌توان با همین زیرساخت فعلی، ظرفیت‌های معطل‌مانده را دوباره فعال کرد ظرفیتی که نه سرمایه‌گذاری تازه می‌خواهد، نه زمان طولانی؛ بلکه تنها اراده‌ای برای بازتعریف مسیر فولاد ایران.
چشم‌انداز بازار آهن آلات؛ زمستان سخت یا فرصت بازآرایی؟
با نزدیک شدن به فصل زمستان، چالش‌های انرژی بار دیگر خود را نشان خواهند داد. احتمال محدودیت در تأمین گاز صنایع فولادی، کاهش تولید و نوسانات جدید قیمتی را در پی دارد. در چنین شرایطی، اگرچه بازار فعلاً از آرامش نسبی برخوردار است، اما بسیاری از فعالان معتقدند این آرامش پیش از طوفان است.
بازار داخلی فولاد ممکن است طی ماه‌های آینده شاهد افزایش تدریجی قیمت‌ها باشد؛ نه صرفاً به‌دلیل رشد تقاضا، بلکه به‌واسطه افزایش هزینه تولید و فشارهای ارزی. در مقابل، اگر دولت سیاست‌های حمایتی در زمینه انرژی و صادرات اتخاذ کند، می‌توان از این بحران به‌عنوان فرصتی برای بازآرایی مسیر صنعت استفاده کرد. آینده فولاد در گرو تصمیماتی است که همین امروز گرفته می‌شوند تصمیماتی که می‌توانند چرخ زنجیره فولاد را دوباره به حرکت درآورند یا برای مدتی دیگر در همان رکود خاموش نگه دارند.
