ورق کورتن چیست؛ آشنایی با مشخصات و کاربردها
ورق کورتن که با نام ورق فولادی مقاوم به‌هوا نیز شناخته می‌شود در زمره ورق‌های آلیاژی آتشخوار یا مخزنی قرار دارد. این ورق تحت دو گرید A و B تولید می‌شود که هرکدام مشخصات ویژه‌ای دارند و در حوزه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ترکیب کلی آن‌ها هم شامل مقداری کروم، نیکل و مس می‌شود. بعلاوه ورق‌های کورتن به‌خاطر مقاومت در شرایط جوی سخت به گزینه ایده‌آلی برای ساختمان‌سازی تبدیل شده‌اند. با این ورق‌ها می‌توان میزان عمر و دوام سازههای مختلف را افزایش داد. به‌این‌ترتیب، مقاومت بالا در برابر آبوهوا یکی از مشخصات بارز ورق‌های کورتن است که زمینه بکارگیری آن‌ها در صنعت ساخت‌وساز را فراهم می‌کند. درادامه این مطلب، با انواع ورق کورتن و مشخصات فنی و کاربردهای آن‌ها آشنا خواهید شد.
ورق کورتن چیست؟
ورق کورتن یا همان ورق فولادی مقاوم به هوا از انواع فولاد آلیاژی است که با هدف مقاومت دربرابر عوامل خورنده طراحی و تولید می‌شود. این ورق فولادی با قرارگیری در معرض آب و هوا طی چند ماه لایه‌ای زنگ‌زده سبک در آن شکل می‌گیرد. این لایه همچون یک محافظ عمل کرده و اجازه خوردگی مواد زیرین را نمی‌دهد. همچنین، تغییراتی در ظاهر کورتن با هوازدگی ایجاد می‌شود و رنگ نارنجی یا قهوه‌ای پیدا می‌کند. ضمنا، ورق کورتن برای شکل‌گیری لایه محافظ نیازمند چرخه خشک و مرطوب است. توجه داشته باشید، چنانچه فولاد کورتن در داخل آب قرار بگیرد یا در نواحی مرطوب دفن شود دیگر لایه محافظ ایجاد نخواهد شد. ازاین‌رو، مکان استفاده از ورق کورتن اهمیت زیادی در عملکرد آن دارد.
انواع ورق کورتن
ورق کورتن؛ یکی از انواع ورق فولادی خاص است که به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، در صنایع مختلف عمرانی و سازههای روباز کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین کورتن به‌مرور زمان لایه‌ای محافظ از زنگ طبیعی بر سطح خود ایجاد می‌کند که همان عامل اصلی دوام بالای آن است. ورق کورتن در دو نوع A و B تولید می‌شود که ظاهر یکسانی دارند؛ اما ازنظر مقاومت مکانیکی، ترکیب شیمیایی و موارد مصرف بایکدیگر متفاوت هستند. درادامه به معرفی انواع ورق کورتن پرداخته‌ایم:
- ورق Corten A
ترکیب ورق Corten A متشکل از کروم، نیکل، مس و فسفر است. فسفر منجربه بهبود مقاومت در برابر خوردگی در نواحی کم‌سولفور شده و جلوه سطح ورق را به‌حالت زنگ‌زده و طبیعی تبدیل می‌کند. این مشخصه باعث استفاده از ورق کورتن A در پروژه‌های معماری و طراحی نما شده است. از این ورق در آیتم‌های هنری و تزئینی هم استفاده می‌کنند. درضمن، جوشکاری ورق کورتن گرید A راحت است که البته دربرخی موارد به پیش‌گرم کردن نیاز داشته تا سطح آن بدون ترک باقی بماند. درکل، این ورق نسبت به ورق Corten B مقاومت مکانیکی کمتری دارد؛ به‌همین‌خاطر، برای پروژه‌های سنگین مناسب نیست.
- ورق Corten B
ورق Corten B ازنظر ترکیب مشابه گرید A است؛ ولی درصد فسفر کمتری دارد. این تفاوت باعث مقاومت مکانیکی بهتر مدل B شده است. باتوجه‌به این موضوع، ورق کورتن B برای پروژه‌های باربر اعم از اسکلت‌های صنعتی، سازههای دریایی و پل‌ها گزینه مناسبی محسوب می‌شود. حال‌اینکه ورق کورتن B یا A برای پروژه شما مناسب است، به‌شرایط آن بستگی دارد. اگر پروژه نیازمند مقاومت بالا در برابر فشارهای سنگین است، بایستی گرید B را انتخاب کنید. برای پروژه‌های مستلزم زیبایی نیز گرید A پیشنهاد می‌شود.
مشخصات فنی ورق کورتن
ورق کورتن با مشخصاتی نظیر ظاهر زیبا، مقاومت بالا به خوردگی و عمر طولانی شناخته می‌شود. این ورق مقاوم همچون سایر ورق‌های فولادی مشخصات فنی مختص‌به‌خود را دارد که قبل از خرید باید به آن‌ها توجه کرد. اصولا، برای خرید مقاطع فولادی و آهنی باید خصوصیات فنی آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد؛ برای مثال، باید جدول وزن ورق آهن را مشاهده کرد و دست به بهترین انتخاب زد. این موضوع در رابطه با ورق کورتن هم صدق می‌کند که مشخصات فنی آن را در ادامه ذکر کرده‌ایم:
- نام تجاری: Corten (ASTM A588)
- قابلیت خمکاری/شکل‌پذیری: ضعیف
- قابلیت ماشین‌کاری/سنگ‌زنی: متوسط
- ميزان مقاومت در برابر سایش: خوب
- ميزان مقاومت در برابر خوردگی: عالی
- پرداخت: آبی/خاکستری، تاحدودی دانه درشت
- قابلیت جوشکاری: عالی اما گاهی نیازمند مواد پرکننده مخصوص جهت جوش
مهم‌ترین کاربردهای ورق کورتن
به‌دلیل ترکیب خاص عناصر آلیاژی در ساخت ورق کورتن، این محصول نه‌تنها در برابر شرایط آب‌و‌هوایی مختلف مقاومت بالایی دارد، بلکه طول عمر سازه را نیز به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. همین ویژگی باعث شده تا در پروژه‌هایی که دوام و ماندگاری اهمیت زیادی دارد، استفاده از آن گزینه‌ای ایده‌آل باشد. در ادامه به بررسی کاربردهای ورق کورتن می‌پردازیم:
- ساخت وسایل نقلیه
- ساخت نما و معماری
- ساخت تجهیزات ساختمانی
- ساخت مجسمه‌های محوطه‌های باز
- ساخت سازههای فولادی نظیر پل‌ها
روش تولید ورق کورتن
ورق کورتن ازنظر ظرافت تقریبا شبیه ورق لاتون است و با ترکیبی از آلیاژها تولید می‌شود. درواقع، برای ایجاد کورتن باید تعدادی از فولادها و آلیاژها را با هم ترکیب کرد. این ترکیب منجربه شکل‌گیری زنگ‌زدگی شده و پوشش محافظ را در ساختار آن ایجاد می‌کند. ضمن‌اینکه ضخامت ورق کورتن اغلب ¼ اینچ است که باوجود نازک بودنش جزو مواد مقاوم و پایدار موجود محسوب می‌شود. البته لازم‌به‌ذکر است، ورق‌های کورتن به تنهایی ورق مقاومی نیستند و عملکردشان در شرایط جوی سخت به استقامت آن‌ها می‌افزاید. درکل، در زمان تولید انواع ورق کورتن باید به ترکیب آن‌ها دقت کرد تا محافظ طبیعی در زمان مناسبی اضافه شود.
نکات کلیدی هنگام استفاده از ورق کورتن
پیش از استفاده از انواع ورق در پروژه‌های صنعتی یا ساختمانی، آشنایی با شیوه نصب و شرایط نگهداری آن اهمیت زیادی دارد، زیرا رعایت این موارد مستقیماً بر دوام و کیفیت سازه تأثیر می‌گذارد. برای بکارگیری ورق کورتن نیز باید چند نکته مهم را مدنظر خود قرار داد تا خروجی کار در سطح استانداردهای روز باشد که در ادامه این نکات را شرح داده‌ایم:
- جلوگیری از جمع شدن آب: آب ایستاده در سطح ورق مثل نقاطی با زهکشی سست اجازه شکل‌گیری درست پتینا را نمی‌دهد. برای اطمینان از ایجاد پوشش محافظ یکنواخت باید آب را بهخوبی هدایت کرد و مانع از تجمع آب روی ورق شد.
- قرارگیری ورق در چرخه رطوبت و خشکی: ورق جهت شکل‌گیری یکنواخت پتینا باید در معرض رطوبت و سپس، خشک شدن باشد. این چرخه به‌ایجاد پوشش محافظ در بازه زمانی مناسب کمک می‌کند. با عدم رعایت چرخه هم‌روند شکل‌گیری لایه ناقص شده و ممکن است دچار خوردگی شود.
- عدم قرارگیری در نواحی با رطوبت دائم: برخی اماکن دارای رطوبت دائمی هستند که در این شرایط، ورق کورتن قادر به ساخت پتینای محافظ نیست. درواقع، ورق نباید مداوم در زیر آب یا در تماس مستقیم با آب باشد. دراین‌حالت، احتمال آسیب‌دیدگی ورق بسیار زیاد است و هرگز
- عدم قرارگیری در هوای شور یا آلوده به مواد شیمیایی: ورق‌های کورتن نباید در معرض هوای شور یا آلوده به مواد شیمیایی قرار بگیرند؛ چراکه در این شرایط، لایه پتینا بهخوبی ایجاد نمی‌شود. اصولا، نواحی نزدیک دریا یا اماکن صنعتی چنین شرایطی دارند و احتمال خوردگی ورق‌ها در محیط آن‌ها بسیار زیاد است.
عوامل موثر بر قیمت ورق کورتن کدامند؟
از عوامل مؤثر بر قیمت ورق کورتن می‌توان به مدل و ترکیب آلیاژی آن اشاره کرد. درصد آلیاژهای مصرفی همچون کروم، نیکل و مس تأثیر بسزایی بر محدوده قیمتی آن می‌گذارند. علاوه‌براین، ورق‌های کورتن در ضخامت‌های متفاوتی تولید و عرضه می‌شوند که قیمت آن‌ها با یکدیگر فرق دارد. اصولاً، ورق‌های کورتن ضخیم‌تر با قیمت بالاتری به‌فروش می‌رسند. در بسیاری از موارد، روند تغییرات قیمت ورق سیاه نیز به‌طور غیرمستقیم بر قیمت ورق کورتن اثر می‌گذارد؛ زیرا هر دو از خانواده فولادهای ساختمانی بوده و نوسانات بازار آهن و فولاد بر آن‌ها تأثیر مشابهی دارد. از سایر عوامل تأثیرگذار می‌توان به هزینه تولید و مراحل تکمیلی اشاره کرد. برای تولید ورق کورتن باید فناوری‌ها و پروسه‌های خاصی به‌کار گرفته شود که استفاده از آن‌ها هزینه‌بر است. درمجموع، قیمت ورق کورتن به‌صورت روزانه در اختیار خریداران قرار می‌گیرد.
