پایان سلطه چین؛ ترکیه و هند دو بازیگر جدید در نقشه فولاد جهان
به گزارش آهن آنلاین؛ بازار جهانی فولاد در آستانه سال ۲۰۲۶، در نقطه‌ای ایستاده که هم‌زمان بوی ثبات و دگرگونی از آن به مشام می‌رسد. از یک‌سو تقاضای جهانی پس از سال‌ها نوسان، در حال ورود به مرحله‌ای از آرامش نسبی است، و از سوی دیگر، تحولات ژئوپلیتیکی، رقابت انرژی، و فشارهای زیست‌محیطی آینده این صنعت را به‌کلی دگرگون کرده‌اند. چین دیگر تنها فرمانروای بازار نیست، هند با جهشی خیره‌کننده در صادرات، به‌عنوان موتور رشد جدید ظاهر شده و ترکیه با سیاست‌های انرژی جسورانه، خود را به مسیر استراتژیک منابع گاز و فولاد اروپا نزدیک کرده است. در همین حال، حرکت جهانی به‌سوی فولاد کم‌کربن و تغییر در الگوهای تولید، موازنه سنتی قدرت را بر هم زده است.
بازار جهانی فولاد؛ میان ثبات و شکنندگی
پس از دو سال پرنوسان، بازار جهانی آهن آلات و فولاد در سال ۲۰۲۵ نشانه‌هایی از ثبات را تجربه کرده است. برآوردها نشان می‌دهد تقاضای جهانی فولاد تا پایان ۲۰۲۵ تقریباً در سطح فعلی باقی می‌ماند و در ۲۰۲۶ با رشد ملایم ۱.۳ درصدی به ۱.۷۷۳ میلیارد تن می‌رسد. اما این ثبات ظاهری بیش از آنکه حاصل قدرت بازار باشد، نتیجه‌ی تکیه دولت‌ها بر پروژه‌های زیرساختی و حمایت مالی است. در چین، بحران مسکن و کاهش تقاضای داخلی، رشد مصرف را منفی کرده و سیاست‌گذاران اقتصادی را در موقعیتی تدافعی قرار داده است. در مقابل، کشورهایی چون هند، اندونزی و ویتنام در حال ایفای نقش موتورهای جدید تقاضا هستند؛ موتورهایی که آینده بازار را از شرق آسیا به جنوب و جنوب‌شرقی جهان منتقل می‌کنند.
در کشورهای توسعه‌یافته نیز گرچه بازیابی بازار هنوز کند است، اما روند بازسازی زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و حمایت‌های صنعتی از تولیدکنندگان داخلی، امید تازه‌ای برای تثبیت بازار به همراه آورده است. به این ترتیب، سال ۲۰۲۵ را می‌توان سال «نفس‌گیری» صنعت فولاد دانست و ۲۰۲۶ را سال آغاز تدریجی رشد، هرچند با سرعتی کمتر از گذشته.
چین در سایه رکود، هند در مسیر صعود
تحولات اخیر در دو قدرت آسیایی، نقطه عطفی برای بازار جهانی فولاد رقم زده است. چین که تا چندی پیش بیش از نیمی از تقاضای فولاد جهان را در اختیار داشت، اکنون با افت معاملات آتی، افزایش موجودی کارخانه‌ها و رکود در بخش املاک مواجه است. در اکتبر ۲۰۲۵، موجودی فولاد در کارخانه‌های چین به بیش از ۱۵.۸ میلیون تن رسید که نسبت به ماه قبل ۸ درصد افزایش داشت و بیانگر کاهش جدی مصرف داخلی است. بررسی بازار نشان می‌دهد که قیمت تیرآهن، سنگ آهن و زغال‌سنگ نیز کاهش یافته و بازار فولاد چین بیش از هر زمان دیگر در انتظار سیاست‌های حمایتی تازه قرار دارد.
در سوی دیگر، هند با شتابی چشمگیر در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان بازیگر نوظهور فولاد جهان است. صادرات فولاد این کشور در سپتامبر ۲۰۲۵ به ۱.۰۷ میلیون تن رسید؛ رقمی که نسبت به سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. هند با بهره‌گیری از سیاست‌های تجاری منعطف، رشد تقاضای جهانی و فرصت‌های ناشی از تغییرات زیست‌محیطی اروپا، توانسته است خود را به شریک قابل‌اعتماد بازارهای غربی تبدیل کند. اگر روند فعلی ادامه یابد، دهلی‌نو می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ سهم قابل‌توجهی از بازار جهانی فولاد را از چین برباید.
انرژی و فولاد؛ رقابتی که مسیرها را تعیین می‌کند
بازار فولاد جهانی دیگر صرفاً به تولید و تقاضا محدود نیست؛ رقابت انرژی نیز بخش مهمی از معادله را شکل می‌دهد. در سال ۲۰۲۵، ترکیه با امضای قراردادهای بلندمدت LNG با آمریکا و استرالیا، از واردکننده‌ای وابسته به بازیگری راهبردی در بازار انرژی تبدیل شده است. این کشور با ایجاد زیرساخت‌های انتقال و ذخیره گاز، به‌ویژه در مسیر صادرات به اروپا، نه‌تنها در حوزه انرژی بلکه در تأمین سوخت صنایع فولادی نیز دست بالا را یافته است.
در مقابل، ایران با وجود دومین ذخایر بزرگ گاز جهان، به دلیل تحریم‌ها و ضعف در سرمایه‌گذاری، از این رقابت عقب مانده است. این موضوع نه‌تنها فرصت حضور در بازار گاز اروپا را از بین برده، بلکه موقعیت ایران را در زنجیره ارزش فولاد جهانی نیز محدود کرده است. در شرایطی که ترکیه خود را به دروازه انرژی اروپا تبدیل می‌کند، ایران نیازمند تصمیم‌گیری سریع و استراتژیک برای حفظ جایگاه خود در بازار فولاد منطقه است. آینده فولاد در خاورمیانه دیگر فقط به سنگ‌آهن یا ظرفیت تولید وابسته نیست، بلکه به «قدرت تأمین انرژی پایدار» گره خورده است.
مسیر سبز فولاد؛ آینده در دستان تولیدکنندگان کم‌کربن
هم‌زمان با تحولات بازار و انرژی، روند کربن‌زدایی به سرعت در حال بازتعریف مزیت رقابتی در صنعت فولاد است. کشورهایی مانند چین، هند و روسیه که هنوز متکی به زغال‌سنگ و کوره‌های بلند هستند، در هر تن فولاد حدود ۲.۴ تن دی‌اکسیدکربن منتشر می‌کنند. اما در نقطه مقابل، کشورهایی چون ایران، عربستان و برخی کشورهای شمال آفریقا که از گاز طبیعی برای تولید آهن اسفنجی و فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی استفاده می‌کنند، تنها حدود ۰.۵ تن دی‌اکسیدکربن به ازای هر تن فولاد تولید می‌نمایند.
این تفاوت، نه فقط از منظر زیست‌محیطی بلکه از جنبه اقتصادی نیز اهمیت دارد؛ چراکه با اجرای «سازوکار تنظیم مرزی کربن» در اتحادیه اروپا، تولیدکنندگان پرکربن باید مالیات بیشتری بپردازند. در نتیجه، کشورهایی با تولید کم‌کربن، به‌ویژه صادرکنندگان خاورمیانه، می‌توانند مزیت نسبی قابل‌توجهی به‌دست آورند. از این‌رو، مسیر آینده صنعت فولاد در گروی سرعت کشورها در گذار به تولید سبز، جذب سرمایه‌گذاری فناورانه و هوشمندسازی زنجیره تولید خواهد بود.
بازار جهانی فولاد در آستانه ۲۰۲۶ بیش از هر زمان دیگری چند‌مرکزی شده است. چین دیگر تنها قدرت تعیین‌کننده نیست؛ هند در حال صعود است، ترکیه به محور انرژی منطقه تبدیل می‌شود، و کشورهایی با تولید کم‌کربن فرصت نقش‌آفرینی جهانی می‌یابند. در این گذار، آنچه اهمیت دارد نه فقط ظرفیت تولید، بلکه انعطاف سیاستی، نوآوری فناورانه و توان انطباق با قواعد جدید جهانی است. آینده صنعت فولاد در دستان کشورهایی است که بتوانند میان انرژی، محیط‌زیست و اقتصاد توازن برقرار کنند؛ آینده‌ای که از هم‌اکنون شکل گرفته است.
