ورق جای میلگرد را گرفت؛ تغییر مسیر صادرات فولاد ایران در سال ۲۰۲۵
به گزارش آهن آنلاین، در حالی که بسیاری از صنایع صادرات‌محور ایران در سال‌های اخیر زیر فشار تحریم‌ها، محدودیت‌های بانکی و نوسانات ارزی با چالش بقا روبه‌رو بوده‌اند، صنعت فولاد کشور مسیری متفاوت را طی کرده است؛ مسیری رو به رشد، مبتنی بر اتکا به توان داخلی و بازتعریف استراتژی صادراتی. گزارش‌های جدید نشان می‌دهد ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ نه‌تنها توانسته ارزش صادرات زنجیره فولاد خود را به حدود ۴ میلیارد دلار برساند، بلکه ترکیب این صادرات نیز دستخوش تغییرات معناداری شده است. تغییری که نشانه‌ای از بلوغ صنعتی و حرکت به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر محسوب می‌شود.
تحلیل آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که در این بازه، صادرات ورق فولادی جهشی سه‌برابری را تجربه کرده و در مقابل، صادرات میلگرد که سال گذشته سهمی غالب در سبد صادراتی داشت، با افت محسوسی مواجه شده است. این جابه‌جایی می‌تواند نشانه آغاز فصلی تازه در سیاست صادراتی فولاد ایران باشد؛ فصلی که در آن ورق فولادی جای میلگرد را در صف نخست صادرات گرفته است.
رشد کلی صادرات فولاد؛ عبور از مرز ۴ میلیارد دلار
بر پایه داده‌های موجود، ارزش صادرات زنجیره آهن و فولاد ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ با رشد ۲۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، از مرز ۴ میلیارد دلار عبور کرده است. این رشد در شرایطی رقم خورده که صنایع فلزی ایران همچنان با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های غرب و دشواری دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی روبه‌رو هستند. با این حال، توسعه زنجیره تولید، استفاده از فناوری‌های بومی‌سازی‌شده و برنامه‌ریزی هدفمند برای نفوذ در بازارهای جدید موجب شده صنعت فولاد کشور مسیر رشد صادراتی خود را حفظ کند و حتی آن را شتاب دهد.
تغییر ترکیب صادرات آهن آلات؛ از میلگرد تا ورق
بررسی آمارها نشان می‌دهد در نیمه نخست ۲۰۲۵، صادرات محصولات زنجیره آهن نسبت به سال گذشته ۳۴ درصد افزایش یافته و صادرات کل زنجیره فولاد نیز ۴۵ درصد رشد داشته است. با این حال، ترکیب اقلام صادراتی تغییر محسوسی داشته است. صادرات میلگرد که در سال ۲۰۲۴ بیش از ۸۵ درصد از کل صادرات محصولات طویل فولادی را تشکیل می‌داد، ۲۲ درصد کاهش یافته، در حالی که ورق فولادی با رشد سه‌برابری به ارزشی بیش از ۳۲۰ میلیون دلار رسیده است. این تحول، بازتابی از تغییر رویکرد در تولید و فروش فولاد و به‌ویژه قیمت ورق سیاه در ایران است؛ حرکتی از صادرات محصولات طویل و ساختمانی به سمت محصولات تخت صنعتی که در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و تجهیزات زیرساختی مصرف می‌شوند. حوزه‌هایی که ارزش افزوده بالاتر و بازار جهانی گسترده‌تری دارند.
نقش فولاد مبارکه در استراتژی جدید صادراتی
بخش مهمی از این دگرگونی به عملکرد گروه فولاد مبارکه اصفهان و شرکت‌های زیرمجموعه آن بازمی‌گردد. این گروه صنعتی با بازنگری در سیاست‌های صادراتی خود، تمرکز را بر ورق‌های گرم، سرد و پوشش‌دار قرار داده و از ظرفیت شرکت‌هایی مانند ورق خودرو چهارمحال و بختیاری برای توسعه بازارهای هدف استفاده کرده است. نتیجه این رویکرد، افزایش قابل‌توجه حضور ایران در بازارهای آسیایی، شمال آفریقا و حتی اروپا در بخش ورق‌های صنعتی بوده است؛ بازاری که تا چند سال پیش عمدتاً در انحصار تولیدکنندگان ترکیه و چین قرار داشت.
چرخش صادراتی و پیامدهای آن برای بازار داخلی آهن آلات
تغییر ترکیب صادرات فولاد از میلگرد به ورق، پیامدهای متعددی برای بازار داخلی نیز به همراه دارد. کاهش صادرات میلگرد می‌تواند به افزایش عرضه در داخل کشور و تثبیت نسبی قیمت میلگرد در بخش ساخت‌وساز منجر شود، در حالی که افزایش صادرات ورق ممکن است فشار تقاضا را بر صنایع مصرف‌کننده داخلی مانند خودروسازان و تولیدکنندگان لوازم خانگی افزایش دهد. به‌همین‌دلیل، کارشناسان بر ضرورت مدیریت هم‌زمان بازار داخلی و خارجی تأکید دارند تا توازن بین صادرات سودآور و تأمین نیاز داخل حفظ شود.
فولاد ایران در مسیر ارزش افزوده
تحولات اخیر را می‌توان در چارچوب سیاست کلان کاهش خام‌فروشی و توسعه زنجیره ارزش فولاد ارزیابی کرد. وزارت صمت و انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران طی دو سال گذشته بر افزایش سهم محصولات با ارزش افزوده بالا در صادرات تأکید کرده‌اند. تمرکز بر تولید ورق‌های صنعتی و محصولات ویژه، گامی در همین مسیر است که می‌تواند ضمن ارتقای جایگاه جهانی فولاد ایران، سهم بیشتری از ارزآوری غیرنفتی را به این صنعت اختصاص دهد.
چشم‌انداز پیش‌روی آهن‌آلات
با وجود تداوم محدودیت‌های مالی و حمل‌ونقل ناشی از تحریم‌ها، چشم‌انداز صادرات فولاد ایران در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ مثبت ارزیابی می‌شود. ظرفیت‌های توسعه‌یافته در حوزه تولید ورق، بهبود کیفیت محصولات صادراتی و گسترش شبکه بازاریابی بین‌المللی می‌تواند روند رو به رشد فعلی را تثبیت کند. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند در صورت استمرار این روند، تا پایان سال سهم محصولات تخت فولادی از کل صادرات فولاد ایران به حدود ۴۰ درصد برسد؛ رقمی که نشان از تغییر الگوی تاریخی صادرات فولاد کشور دارد.
صنعت فولاد ایران در سال ۲۰۲۵ وارد مرحله‌ای تازه از بلوغ و بازآرایی صادراتی شده است. کاهش وابستگی به میلگرد و تمرکز بر صادرات ورق فولادی نه‌تنها به معنای افزایش ارزش صادراتی است، بلکه نشان می‌دهد ایران در مسیر تبدیل‌شدن به تولیدکننده صنعتی و فناورمحور در زنجیره جهانی فولاد گام برمی‌دارد. در این مسیر، اگر ثبات ارزی، سیاست‌های حمایتی صادرات و توسعه فناوری به‌صورت هماهنگ ادامه یابد، ورق فولادی می‌تواند نماد جدید قدرت صادراتی ایران در دهه پیش‌رو باشد.
