فولاد در سایه ناترازی؛ زمستانی دیگر با بیم توقف تولید
به گزارش آهن آنلاین ؛ در هفته‌های اخیر، فضای خبری کشور مملو از اظهارنظرهایی بوده که در ظاهر نوید زمستانی آرام برای صنایع را می‌دهند. دولت و نمایندگان مجلس از وضعیت مطلوب ذخایر گاز و برق سخن می‌گویند و تأکید دارند که با صرفه‌جویی عمومی، هیچ نگرانی از قطعی برق و گاز در ماه‌های سرد وجود ندارد. اما در سوی دیگر، فعالان صنعتی و کارشناسان انرژی همچنان نگران‌اند. از نگاه آنان، ناترازی ساختاری در تأمین انرژی کشور نه‌تنها برطرف نشده، بلکه هر سال عمیق‌تر شده است؛ مسئله‌ای که هم هزینه تولید را بالا برده و هم برنامه‌ریزی بلندمدت صنایع، به‌ویژه در زنجیره آهن و فولاد را برای چرخه تولید کارخانه‌های فولادی مختل کرده است.
وعده‌های دولت؛ ثبات انرژی در آستانه زمستان؟
اظهارات رسمی از جلسات دولتی و پارلمانی، تصویری نسبتاً آرام از وضعیت انرژی ترسیم می‌کند. گزارش‌های شرکت ملی گاز و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد که ذخایر سوخت نیروگاه‌ها در وضعیت مطلوبی قرار دارد و طبق گفته سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس، در صورت صرفه‌جویی مردمی، احتمال قطعی برق در زمستان بسیار پایین است.
در همین راستا، رئیس‌جمهور نیز در جلسه بررسی وضعیت تأمین انرژی صنایع، بر مدیریت منطقه‌ای و عادلانه توزیع برق و گاز تأکید کرد و از استانداران خواست نیازهای هر استان را به‌صورت تفکیکی احصا کنند تا توزیع منابع به شکل هدفمندتری انجام گیرد. دولت همچنین از طرح‌هایی چون نصب پنل‌های خورشیدی در شهرک‌های صنعتی، بهینه‌سازی مصرف انرژی و نوسازی وسایل گرمایشی به‌عنوان راهکارهای کاهش ناترازی یاد کرده است.
این پیام‌ها در ظاهر نشان از رویکردی مدیریت‌محور و مبتنی بر عدالت منطقه‌ای دارد؛ با این حال، بخش خصوصی و فعالان صنعت فولاد معتقدند فاصله میان سیاست‌های اعلامی و واقعیت عملکرد هنوز بسیار زیاد است.
از وعده تا واقعیت؛ صنعتگران فولاد چه می‌گویند؟
در مقابل روایت رسمی دولت، بسیاری از فعالان صنعت آهن و فولاد تصویر متفاوتی از واقعیت می‌سازند. آن‌ها معتقدند ناترازی در حوزه انرژی، یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش بهای تمام‌شده تولید است و همین مسئله، اشتغال و امنیت شغلی در بخش‌های پایین‌دستی را با تهدید جدی مواجه کرده است. به گفته کارشناسان، در شرایط کنونی هزینه تولید به‌دلیل کمبود برق و گاز در برخی مقاطع تا چند برابر افزایش یافته و این موضوع نه‌تنها رقابت‌پذیری صنایع داخلی را کاهش داده، بلکه ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را نیز بالا برده است.
از نگاه تحلیلگران بازار، مسئله کمبود انرژی در کشور موضوعی مقطعی نیست؛ بلکه حاصل سال‌ها غفلت از توسعه زیرساخت‌های تولید و توزیع گاز و برق است. آن‌ها تأکید دارند تا زمانی که اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری واقعی در ظرفیت‌های تولیدی صورت نگیرد، سخن گفتن از ثبات در زنجیره فولاد و آهن‌آلات بیشتر به یک شعار شبیه است تا واقعیت.
تجربه سال‌های گذشته نیز این بی‌اعتمادی را تقویت کرده است؛ چراکه تقریباً هر زمستان، صنایع بزرگ فولادی و معدنی با محدودیت مصرف گاز روبه‌رو شده‌اند و بسیاری از خطوط تولید ناچار به کاهش ظرفیت یا توقف موقت فعالیت خود شده‌اند. در نتیجه، وعده‌های تکراری درباره تأمین پایدار انرژی، هنوز برای بخش خصوصی باورپذیر نیست.
ناترازی پنهان در دل ارقام؛ سرمایه‌گذاران فولادی بی‌اعتماد شدند
در سال‌های اخیر، بسیاری از شرکت‌های فولادی با هدف مقابله با کمبود انرژی به احداث نیروگاه‌های خودتأمین روی آورده‌اند؛ اقدامی که می‌توانست بار شبکه سراسری را کاهش دهد. اما همان‌گونه که وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، گفته است، وزارت نیرو در مواردی اقدام به برداشت برق از این نیروگاه‌ها کرده و بخشی از برق تولیدی صنایع را به شبکه ملی منتقل نموده است؛ اقدامی که از نظر فعالان این حوزه غیرقانونی و ضد تولید ارزیابی می‌شود.
در واقع، این رفتار متناقض دولتی، اعتماد سرمایه‌گذاران را خدشه‌دار کرده است. صنایع فولادی که میلیاردها تومان در احداث نیروگاه‌های اختصاصی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، حالا با این دغدغه مواجه‌اند که آیا برق تولیدی خودشان را هم می‌توانند استفاده کنند یا خیر. چنین نااطمینانی‌ای عملاً انگیزه سرمایه‌گذاری جدید را از بین می‌برد و مانع توسعه ظرفیت‌های پایدار انرژی در کشور می‌شود.
آینده قیمت آهن آلات؛ میان امید و تردید
با وجود تأکید دولت بر مدیریت مصرف و کنترل ناترازی، شاخص‌های کلان انرژی در کشور همچنان شکننده‌اند. رشد سریع مصرف بنزین و گازوئیل، در حالی‌که تولید داخلی هم‌پای آن افزایش نیافته، کشور را ناگزیر به واردات سوخت کرده است؛ موضوعی که سال جاری حدود ۸ میلیارد دلار هزینه در پی خواهد داشت. این ناترازی انرژی نه‌تنها بودجه دولت را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه ظرفیت صنایع انرژی‌بر همچون فولاد را برای تولید مستمر محدود می‌کند.
باتوجه‌به شرایط فعلی، می‌توان دو سناریو برای بازار آهن‌آلات متصور شد. اگر دولت بتواند وعده‌های خود در زمینه توزیع عادلانه انرژی و تأمین برق و گاز صنایع را محقق کند، احتمالاً در کوتاه‌مدت شاهد ثبات نسبی در تولید و در نتیجه، تعدیل جزئی قیمت آهن آلات خواهیم بود. اما در سناریوی دوم، که از نگاه بسیاری از کارشناسان واقع‌بینانه‌تر به نظر می‌رسد، استمرار ناترازی انرژی و تکرار تجربه سال‌های گذشته می‌تواند موجب افت تولید، کاهش عرضه و در نهایت، رشد تدریجی قیمت‌ها در زنجیره فولاد شود.
در مجموع، چشم‌انداز پیش‌روی بازار آهن‌آلات، ترکیبی از امید محتاطانه و تردید عمیق است. سیاست‌های جدید دولت در حوزه انرژی اگرچه روی کاغذ امیدوارکننده‌اند، اما فاصله میان طرح و اجرا همچنان بزرگ است. تا زمانی که صنعت از اطمینان نسبت به ثبات انرژی برخوردار نباشد، بعید است بازار آهن و فولاد رنگ آرامش پایدار را ببیند.
