نبرد فولادسازان شرق و غرب در بازارهای جهانی
به گزارش آهن آنلاین؛ در ماه‌های اخیر، صنعت فولاد جهان درگیر نوسانات تازه‌ای شده که از تغییرات بازار چین تا بحران انرژی اروپا را دربرمی‌گیرد. در حالی‌که غول‌های فولادی شرق آسیا با کاهش تقاضا و افت قیمت‌های صادراتی مواجه‌اند، کشورهای اروپایی همچنان در حال تطبیق با تبعات جنگ اوکراین و افزایش هزینه‌های انرژی هستند. در این میان، ترکیه و کشورهای همسایه ایران نیز به دنبال گسترش ظرفیت‌های تولید و صادرات فولاد خود هستند تا جای خالی برخی بازارهای از دست‌رفته را پر کنند.اما برای ایران، ماجرا پیچیده‌تر است؛ چرا که علاوه بر فشارهای جهانی، نگرانی از تأمین گاز در فصل‌های سرد سال نیز سایه سنگینی بر صنایع فولادی کشور انداخته است.
چین در دوراهی کاهش تولید و تقاضای داخلی فولاد
چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، این روزها درگیر کندی رشد اقتصادی و افت فعالیت‌های ساخت‌وساز است. دولت پکن با هدف کاهش آلودگی و کنترل مازاد تولید، بار دیگر سقف‌هایی برای خروجی کارخانه‌های فولاد تعیین کرده است. این سیاست باعث کاهش نسبی عرضه در بازار جهانی شده، اما از سوی دیگر رکود در بخش مسکن، تقاضای داخلی چین را تضعیف کرده است. کاهش صادرات فولاد چین در ماه‌های اخیر، هم‌زمان با افت قیمت بیلت و شمش در منطقه آسیا، نشانه‌ای از این تغییر توازن است. برای بازار ایران، این وضعیت دو پیام دارد: نخست، افت تقاضای چین می‌تواند فشار نزولی بر قیمت آهن و سایر مقاطع در سطح جهانی وارد کند؛ و دوم، احتمال دارد برخی صادرکنندگان آسیایی، از جمله هند و ویتنام، برای حفظ سهم بازار خود، مسیر صادراتی به خاورمیانه را تقویت کنند موضوعی که می‌تواند رقابت را برای فولاد ایران در منطقه دشوارتر کند.
اروپا؛ میان چکش انرژی و سندان رکود آهن آلات
در اروپا، پس‌لرزه‌های بحران اوکراین هنوز ادامه دارد. افزایش بهای گاز و برق، بسیاری از کارخانه‌های فولاد را به کاهش ظرفیت واداشته و حتی برخی خطوط تولید موقتاً تعطیل شده‌اند. اتحادیه اروپا تلاش دارد با برنامه‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک، هزینه تولید را کنترل کند، اما روند بازگشت ثبات بسیار کند است.
در چنین شرایطی، قیمت تمام‌شده فولاد در اروپا همچنان بالاست و این موضوع موجب شده واردات فولاد از کشورهایی مانند ترکیه و هند جذاب‌تر شود. از سوی دیگر، فشار رکود صنعتی در آلمان و فرانسه باعث افت مصرف فولاد در صنایع خودروسازی و ساخت‌وساز شده است. برای بازار ایران، این تحولات می‌تواند فرصتی باشد تا صادرات فولاد نیمه‌تمام به برخی کشورهای هم‌مرز با اروپا افزایش یابد، به‌ویژه اگر ایران بتواند با حفظ قیمت رقابتی و کیفیت استاندارد، از خلأ عرضه در بازارهای پیرامونی بهره‌برداری کند.
ترکیه و کشورهای همسایه در تکاپوی جذب بازارهای جدید فولاد
در خاورمیانه و پیرامون ایران، ترکیه بیش از دیگران به‌دنبال افزایش نفوذ خود در بازار فولاد است. با افزایش نرخ ارز داخلی و رشد هزینه واردات انرژی، دولت ترکیه سعی دارد صادرات فولاد را تقویت کند تا تراز تجاری خود را متعادل نگه دارد. این روند، همراه با توسعه زیرساخت‌های بندری و تسهیل مسیرهای حمل‌ونقل به کشورهای عربی، موجب شده فولاد ترکیه در بازارهای منطقه‌ای به رقیبی جدی برای ایران بدل شود.
از سوی دیگر، در آسیای مرکزی و قفقاز نیز پروژه‌های جدید فولادی در حال شکل‌گیری است؛ کشورهایی مانند ازبکستان و قزاقستان به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاران چینی و روسی برای احداث واحدهای تولید بیلت و میلگرد هستند. حضور این تولیدکنندگان نوظهور در بازار منطقه می‌تواند ساختار قیمت میلگرد و سایر آهن‌آلات و همچنین مسیر صادرات فولاد ایران را تحت تأثیر قرار دهد، به‌ویژه در شرایطی که رقابت برای جذب مشتریان در عراق، سوریه و افغانستان روزبه‌روز فشرده‌تر می‌شود.
ایران؛ میان تهدید کمبود انرژی و فرصت صادراتی
در داخل کشور، اگرچه صنعت فولاد ایران از منظر ظرفیت تولید در جایگاه دهم جهان ایستاده، اما چالش‌های انرژی بار دیگر به دغدغه اصلی کارخانه‌های فولادی تبدیل شده است. با نزدیک شدن فصل سرد و احتمال محدودیت در تأمین گاز، برخی کارخانه‌ها از هم‌اکنون به دنبال برنامه‌ریزی برای کاهش ظرفیت یا استفاده از سوخت جایگزین هستند. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که هرگونه اختلال در تأمین انرژی، می‌تواند بر تولید شمش و عرضه داخلی تأثیر بگذارد و به‌صورت غیرمستقیم قیمت آهن‌آلات در بازار را افزایش دهد.
با این حال، فرصت‌های صادراتی در کشورهای منطقه و افت تولید در برخی نقاط جهان، پنجره‌ای تازه برای فولاد ایران گشوده است. اگر سیاست‌های تأمین انرژی و لجستیک کشور بتواند از این شرایط بهره گیرد، احتمال رشد صادرات و تثبیت جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای وجود دارد. به‌ویژه که نرخ جهانی فولاد در صورت کاهش عرضه از چین یا اروپا، می‌تواند بار دیگر مسیر صعودی کوتاه‌مدتی را تجربه کند و به نفع صادرکنندگان ایرانی تمام شود.
بازار جهانی فولاد در نقطه‌ای حساس ایستاده است؛ نه در مسیر رشد پایدار، نه در سراشیبی سقوط، بلکه در مرحله‌ای از بازتعریف موازنه بین عرضه، انرژی و تقاضا. برای ایران، رصد دقیق تحولات بین‌المللی و هم‌زمان مدیریت بحران‌های داخلی همچون ناترازی انرژی، می‌تواند تفاوت میان رکود و رشد را رقم بزند. آنچه روشن است، این‌که فولاد جهانی در سکوت ظاهری خود، در حال آماده‌سازی برای موج جدیدی از تغییرات است موجی که اگر هوشمندانه هدایت شود، می‌تواند فرصت تازه‌ای برای بازار آهن‌آلات ایران باشد.
