دلایل پنهان نوسانات قیمت میلگرد؛ جنگ ارزی یا کمبود عرضه

به گزارش آهن آنلاین - نوسانات اخیر قیمت میلگرد در بازار داخلی، پرسشی اساسی را پیش روی فعالان صنعت فولاد گذاشته است: آیا این تغییرات محصول جنگ ارزی و بی‌ثباتی نرخ دلار است یا کمبود واقعی عرضه و محدودیت‌های تولید؟ تحلیل روندهای اخیر نشان می‌دهد که پاسخ، ترکیبی از هر دو عامل است. افزایش پیوسته نرخ دلار، محدودیت‌های گازی صنایع و فشار سیاست‌های دستوری، محیطی پیچیده برای تصمیم‌گیری تولیدکنندگان و خریداران ایجاد کرده است. ازسوی‌دیگر، کاهش انگیزه صادرات رسمی به‌دلیل سیاست‌های ارزی چندگانه، عملاً عرضه داخلی را تحت تأثیر قرار داده و به نوعی تنگنای مصنوعی در بازار ایجاد کرده است. در ادامه به بررسی داده‌های بازار، سیاست‌های دولتی و رفتار عرضه و تقاضا می‌پردازیم تا تصویری جامع از دلایل پنهان نوسانات قیمت میلگرد ارائه و چشم‌اندازی تحلیلی از مسیر پیش‌روی بازار در ماه‌های آینده ترسیم کنیم.

دلار یا شمش؛ چه عاملی محرک اصلی نوسانات است؟

روند صعودی دلار در هفته‌های اخیر، یکی از اصلی‌ترین محرک‌های قیمت میلگرد بوده است. براساس داده‌های هفته منتهی به ۱۰ مهر ۱۴۰۴، نرخ دلار از ۱۱۰ هزار تومان در ابتدای هفته، به سقف ۱۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان رسید و نهایتاً با کمی اصلاح در ۱۱۶ هزار تومان تثبیت شد. این افزایش سریع، هزینه‌های تأمین مواد اولیه و شمش را برای کارخانه‌ها بالا برده و به‌صورت مستقیم بر قیمت محصولات نهایی مانند میلگرد اثر گذاشته است.

کارشناسان بازار معتقدند که در شرایطی که تولیدکنندگان نیمه‌صادراتی با سیاست‌های ارزی چندگانه مواجه هستند، بخشی از نوسانات قیمت ناشی از عدم اطمینان نسبت به بازگشت ارز و سازوکارهای تسعیر آن است. درواقع، افزایش نرخ دلار، نه‌تنها هزینه تولید را بالا می‌برد، بلکه انگیزه فروش در بورس کالا و عرضه محصولات نهایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کمبود عرضه؛ محدودیت تولید یا سیاست‌های دستوری؟

در کنار فشار ارزی، محدودیت‌های تولیدی به‌ویژه در نیمه دوم تابستان نیز تأثیرگذار بوده است. کاهش دسترسی به گاز، مازاد تقاضا برای شمش و کاهش موجودی انبارها، شرایطی ایجاد کرده که عرضه واقعی در بازار با تأخیر یا کاهش مواجه شود. بررسی هفته‌های گذشته نشان می‌دهد که برخی کارخانه‌ها با هدف کنترل زیان، عرضه خود را محدود کرده و تنها فروش نقدی را انتخاب کرده‌اند؛ درحالی‌که برخی دیگر با پذیرش ریسک، به رقابت در بورس و فروش اعتباری روی آورده‌اند.

این محدودیت عرضه، همراه با کاهش صادرات رسمی و افزایش قاچاق محصولات با نرخ‌های بالاتر ارز آزاد، فشار مضاعفی بر بازار ایجاد کرده است. به‌عبارت‌دیگر، کمبود عرضه نه لزوماً به‌دلیل کاهش تولید، بلکه ناشی از ترکیب سیاست‌های ارزی نامتوازن و محدودیت دسترسی به منابع انرژی است. این ترکیب، بازار میلگرد را در وضعیت تنفس و تعدیل انتظارات قرار داده است.

تقاضا و رفتار مصرف‌کننده؛ انتظار در برابر خرید هیجانی میلگرد

درسمت تقاضا، روند معاملات نشان می‌دهد که خریداران عمده با احتیاط عمل می‌کنند. قیمت میلگرد، پس از چند هفته صعود پیوسته، وارد مسیر اصلاحی آرام شد و حجم خریدها کاهش یافت. این عقب‌نشینی هم‌زمان با کاهش قیمت و سطح معاملات مواد اولیه مانند کنسانتره، گندله و سنگ‌آهن، نمایانگر کاهش انتظارات تورمی و نگرانی از ادامه رشد قیمت‌هاست. در نمودار زیر روند تغییر قیمت میلگرد ۱۶ میانه را در مهرماه مشاهده می‌نمایید.

همزمان، پروژه‌های عمرانی و صنایع پایین‌دستی با نوسانات ارز و تأثیر محدودیت تولید مواجه‌اند، که باعث شده تقاضای واقعی با تأخیر شکل گیرد. فعالان بازار می‌دانند که رفتار هیجانی خرید در شرایط عدم شفافیت ارزی و محدودیت عرضه، می‌تواند منجر به افزایش ناگهانی قیمت و نوسان شدید شود؛ بنابراین، خریداران محتاطانه‌تر عمل می‌کنند تا میانگین هزینه خود را حفظ کنند.

شفافیت و سیاست‌های ارزی؛ راه‌حل کاهش نوسان‌های قیمت روز میلگرد

نامه‌های اخیر انجمن تولیدکنندگان فولاد به مقامات ارشد نشان می‌دهد که راه‌حل اصلی برای کاهش نوسانات قیمت میلگرد، شفاف‌سازی و یکپارچه‌سازی سیاست‌های ارزی است. نرخ‌های متفاوت تسعیر ارز برای حلقه‌های مختلف زنجیره، انگیزه صادرات رسمی را کاهش داده و بخشی از محصولات به بازار غیررسمی و قاچاق منتقل می‌شوند. این روند، علاوه‌بر کاهش عرضه در بورس کالا، موجب ایجاد فشار قیمتی مصنوعی شده است.

بازگرداندن مدیریت ارز حاصل از صادرات به یک سازوکار واحد و هماهنگ، می‌تواند ضمن جبران زیان تولیدکنندگان، انگیزه صادرات قانونی را بازگرداند و فشار بر بازار داخلی را کاهش دهد. همچنین، تنظیم عرضه و تقاضا در بورس کالا و هماهنگی بین سیاست‌های دستوری و بازار آزاد، مسیر ثبات قیمت میلگرد را هموار خواهد کرد.

نوسانات اخیر قیمت میلگرد، حاصل هم‌زمان چند عامل است: افزایش نرخ دلار، محدودیت‌های تولید و عرضه، سیاست‌های ارزی چندگانه و رفتار محتاطانه خریداران. این ترکیب باعث شده بازار میلگرد وارد فاز تنفس و اصلاح شود، درحالی‌که چشم‌انداز پاییز با تغییرات نرخ انرژی و ادامه تحریم‌ها همچنان پرابهام است. تنها با هماهنگی سیاست‌های ارزی و شفافیت در مدیریت عرضه، می‌توان انتظار داشت که بازار میلگرد به‌سمت تعادل و ثبات نسبی حرکت کند و از فشار هیجانی و نوسان‌های غیرضروری رهایی یابد.