هشدار دوباره انجمن صنفی؛ صادرات فولاد بدون اصلاح ارزی در خطر است!
به گزارش آهن آنلاین؛ صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری درگیر چالش‌های ارزی، تحریم‌های بین‌المللی و سیاست‌های داخلی شده است؛ چالش‌هایی که سرنوشت صادرات و حتی بقا و توسعه بازار داخلی این صنعت مادر را تحت تأثیر قرار داده‌اند. از یک سو، نمایندگان مجلس و برخی فعالان اقتصادی نسبت به زیان‌دهی صادرات به دلیل سیاست‌های ارزی هشدار می‌دهند و این مسیر را تهدیدی برای کل زنجیره تولید می‌دانند. از سوی دیگر، انجمن‌های صنفی و برخی مدیران صنعتی بر مقاومت و انعطاف‌پذیری بازار آهن آلات و فولاد ایران در برابر فشارها تأکید دارند و معتقدند که این صنعت توانسته با راهکارهای جایگزین همچنان در صحنه جهانی حضور داشته باشد.
صادرات فولاد ایران در تقاطع سیاست‌های ارزی
یکی از جدی‌ترین چالش‌های صنعت فولاد، سیاست‌های ارزی بانک مرکزی است که بارها مورد انتقاد شدید کمیسیون صنایع مجلس قرار گرفته است. فعالان اقتصادی معتقدند که تفاوت نرخ ارز آزاد و توافقی باعث زیان مستقیم صادرکنندگان شده و انگیزه حضور در بازارهای جهانی را کاهش داده است. بازگشت اجباری ارز حاصل از صادرات به نرخ‌های دستوری، سبب شده تا تولیدکنندگان فولاد با وجود تأمین مواد اولیه به قیمت بالا، هنگام بازگشت ارز با زیان سنگین روبه‌رو شوند. این مسئله نه‌تنها صادرات را کاهش داده بلکه زمینه‌ساز رکود در بخش تولید نیز شده است و حتی باعث شده برخی تولیدکنندگان ناچار به کاهش ظرفیت یا توقف مقطعی خطوط تولید شوند. به گفته کارشناسان، اگر این روند ادامه یابد، واحدهای فولادی به‌تدریج توان رقابت خود را از دست داده و زنجیره صنایع وابسته نیز به خطر خواهد افتاد؛ موضوعی که در نهایت می‌تواند کل بازار آهن آلات داخلی را نیز دچار تلاطم و افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز کند.
مقاومت بازار آهن آلات در برابر فشارهای خارجی
در مقابل این نگاه انتقادی، برخی چهره‌های صنفی از جمله دبیر انجمن نوردکاران فولاد ایران بر این باورند که صنعت فولاد ایران در برابر تحریم‌ها و فشارهای خارجی مقاومت کرده و همچنان توانسته سهم خود را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی حفظ کند. به‌رغم فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید محدودیت‌های بانکی، فولاد ایران مسیرهای جایگزین برای صادرات یافته و با تجربه سال‌های گذشته، توانسته است فشارها را مدیریت کند. این نگاه مبتنی بر واقعیتی است که نشان می‌دهد صادرات فولاد ایران هرچند با افت مقطعی روبه‌رو بوده، اما در بلندمدت توانسته به سطح پیشین بازگردد. بنابراین، برخلاف هشدارهای مبنی بر ورشکستگی، بخش‌هایی از صنعت همچنان خود را بازیابی کرده و با تکیه بر انعطاف‌پذیری ذاتی، در حال تثبیت موقعیت خود هستند.
هزینه‌های پنهان زیان‌دهی تولیدکنندگان فولادی
با این حال، انکار بحران‌های داخلی کار ساده‌ای نیست. گزارش‌های رسمی از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی نشان می‌دهد که کاهش صادرات، افزایش هزینه‌های انرژی، نوسان نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی متناقض، توان مالی بسیاری از کارخانه‌ها را فرسوده کرده است. امروز بخش خصوصی از زیان‌های پیاپی خبر می‌دهد و حتی برخی واحدها از کاهش شدید ظرفیت تولید سخن می‌گویند. این شرایط به دومینویی می‌ماند که از کارخانه‌های فولادی آغاز شده و به صنایع وابسته سرایت می‌کند. اگر دولت نتواند با سیاست‌های حمایتی به‌موقع وارد عمل شود، خطر تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری گسترده دور از انتظار نخواهد بود. از سوی دیگر، چنین وضعیتی می‌تواند موجب کاهش عرضه داخلی و افزایش قیمت در بازار آهن آلات شود، موضوعی که اثرات مستقیم بر پروژه‌های عمرانی و صنعتی خواهد داشت.
چشم‌انداز بازار فولاد؛ میان امید و نگرانی
آینده صنعت فولاد ایران در نقطه‌ای میان امید و نگرانی قرار دارد. برآوردها نشان می‌دهد که در صورت ثبات نسبی شرایط بین‌المللی، درآمدهای صادراتی فولاد می‌تواند در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ رشد ۲۰ تا ۴۵ درصدی را تجربه کند. اما تحقق این پیش‌بینی‌ها در گرو اصلاح سیاست‌های داخلی، به‌ویژه در حوزه ارزی و بانکی است. بازار آهن آلات نیز به شدت از این تحولات تأثیر می‌پذیرد؛ به‌طوری که تغییرات نرخ ارز و شرایط صادراتی به سرعت خود را در قیمت میلگرد، تیرآهن و ورق نشان می‌دهد. ثبات نسبی روزهای اخیر در قیمت برخی محصولات فولادی، نشانه‌ای از انتظار بازار برای تعیین تکلیف سیاست‌های اقتصادی است. بنابراین، اگر دولت بتواند با ایجاد هماهنگی در سیاست‌های ارزی و کاهش فشارهای مالی بر تولیدکنندگان، زمینه رقابت‌پذیری دوباره فولاد ایران را فراهم کند، این صنعت همچنان می‌تواند جایگاه خود را در اقتصاد ملی و بازارهای جهانی حفظ نماید.
