رقابت فولادی عربستان و ترکیه در برابر سایه سنگین چین
به گزارش آهن آنلاین؛ بازار جهانی آهن آلات و صنعت فولاد در مقطع کنونی، ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌های جدی را تجربه می‌کند. از یک‌سو، کشورهایی همچون عربستان و ترکیه با سرمایه‌گذاری‌های سنگین و رویکردهای نوین به دنبال تثبیت جایگاه خود در منطقه و جهان هستند؛ از سوی دیگر، اقتصاد چین به‌عنوان بازیگر اصلی این صنعت با رکود مسکن و مازاد تولید، سیگنال‌های منفی به بازار مخابره می‌کند. در همین حال، نوسانات سنگ‌آهن و قراضه، تحرکات محدود قیمتی در میلگرد و اثرگذاری نرخ ارز در ایران، تصویری پیچیده و چندلایه از آینده این بازار ترسیم کرده است.
جاه‌طلبی عربستان سعودی در سایه فولاد سبز
عربستان سعودی در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰، فولاد را به یکی از پایه‌های اصلی تحول اقتصادی خود بدل کرده است. سرمایه‌گذاری در واحدهای احیای مستقیم آهن و کوره‌های قوس الکتریکی مدرن، همراه با همکاری غول‌های آسیایی چون Baowu چین و POSCO کره، ریاض را به سمت تولید فولادهای خاص و کم‌کربن سوق داده است. این مسیر نشان می‌دهد سعودی‌ها قصد دارند وابستگی تاریخی به نفت را کاهش دهند و از طریق توسعه زنجیره ارزش فولاد، وارد رقابت جهانی شوند. هرچند مشکلاتی مانند وابستگی به واردات قراضه و کمبود نیروی متخصص، موانع جدی به شمار می‌رود، اما تکیه بر انرژی ارزان و موقعیت ژئوپلیتیک سه‌قاره‌ای، به عربستان امکان داده است که نقشی فراتر از یک تولیدکننده ساده ایفا کند. اگر این پروژه‌ها به ثمر برسند، ریاض نه‌تنها قطب فولاد خاورمیانه خواهد شد، بلکه می‌تواند به یکی از رهبران صنعت فولاد سبز در سطح جهان تبدیل شود.
ترکیه؛ عبور از کمیت به کیفیت تولید فولاد خام
ترکیه که در سال ۲۰۲۱ با تولید ۴۰.۴ میلیون تن فولاد خام به جایگاه هشتم جهانی رسید، حالا با تغییر پارادایم روبه‌روست. دوره رشد کمی به پایان رسیده و تمرکز اصلی بر کیفیت، متنوع‌سازی محصولات و کاهش ردپای کربن قرار گرفته است. سهم بالای کوره‌های قوس الکتریکی، ترکیه را به یکی از پیشروان بالقوه در مسیر فولاد سبز بدل کرده است. پروژه‌هایی مانند آزمایش تزریق هیدروژن در کوره بلند اردمیر یا توسعه واحدهای DRI، نشان می‌دهد که تولیدکنندگان ترک برای هماهنگی با مقررات سخت‌گیرانه اروپا (CBAM) دست به نوآوری‌های فناورانه زده‌اند. در کنار این موضوع، سرمایه‌گذاری در ورق‌های تخت و محصولات پوشش‌دار باعث شده ترکیه وابستگی کمتری به واردات داشته باشد و جایگاه صادراتی خود را حفظ کند. با وجود این، فشار رقابت آسیایی‌ها و وابستگی شدید به واردات قراضه همچنان چالش‌های جدی این صنعت است.
چین و سایه سنگین رکود بر بازار جهانی
بازار جهانی فولاد در هفته‌های اخیر بیشتر با ثبات نسبی اما روندی نزولی همراه بوده است. کاهش قیمت سنگ‌آهن، قراضه و شمش نشانه‌ای از ضعف تقاضا به‌ویژه در چین است؛ کشوری که بحران مسکن و مازاد تولید آن، تأثیر مستقیم بر کل بازار جهانی دارد. سیاست تخریب خانه‌های نیمه‌کاره در چین نه‌تنها پایان عصر طلایی ساخت‌وساز را نشان می‌دهد، بلکه به تشدید مازاد عرضه نیز دامن زده است. در نتیجه، صادرات فولاد از چین افزایش یافته و رقابت در بازارهای بین‌المللی شدت گرفته است. هرچند افزایش خفیف قیمت سنگ آهن وارداتی به چین طی هفته گذشته امیدی جزئی ایجاد کرده، اما سیگنال‌های متناقض اقتصادی و ضعف بخش املاک، مانع شکل‌گیری روندی صعودی در کوتاه‌مدت می‌شود. این وضعیت باعث شده چشم‌انداز بازار فولاد جهانی همچنان مبهم و شکننده باقی بماند.
ایران و منطقه؛ اثر نرخ ارز بر آهن آلات
در حالی‌که بازارهای جهانی میلگرد عمدتاً با ثبات یا رشد محدود مواجه بوده‌اند، ایران تحت تأثیر مستقیم نرخ ارز و افزایش قیمت شمش فولادی، جهش محسوسی را در قیمت میلگرد تجربه کرده است. این در شرایطی است که در جنوب شرق آسیا، تقویت پروژه‌های زیرساختی به رشد جزئی قیمت‌ها کمک کرده و در اروپا ثبات نسبی ادامه دارد. اما در ایران، افزایش بهای دلار آزاد و کاهش موجودی انبارها فشار مضاعفی بر قیمت‌ها وارد کرده است. چنین شرایطی می‌تواند اثرات جدی بر پروژه‌های عمرانی و بخش ساخت‌وساز برجای بگذارد، مگر آنکه دولت سیاست‌های کنترلی در حوزه ارزی و صادراتی اعمال کند. از سوی دیگر، تحولات مثبت منطقه‌ای همچون پروژه‌های بزرگ عربستان یا سرمایه‌گذاری‌های ترکیه می‌توانند بر مسیر صادراتی ایران نیز تأثیرگذار باشند، به‌ویژه اگر بازار داخلی با محدودیت‌های تقاضا مواجه شود.
ترکیب شرایط جهانی و منطقه‌ای نشان می‌دهد صنعت فولاد در نقطه عطفی قرار دارد. جاه‌طلبی‌های عربستان برای تبدیل فولاد به نماد صنعتی، حرکت ترکیه به سوی کیفیت و فولاد سبز، بحران عمیق چین و اثرات نرخ ارز در ایران، تصویری چندلایه از آینده این بازار به دست می‌دهد. در چنین فضایی، آنچه تعیین‌کننده خواهد بود، توانایی کشورها در جذب فناوری‌های نوین، مدیریت منابع و پاسخ به تقاضای جهانی برای محصولات با کیفیت و کم‌کربن است. بازار آهن آلات نه‌تنها تحت تأثیر عرضه و تقاضا، بلکه درگیر عوامل ژئوپلیتیک، سیاست‌های زیست‌محیطی و روندهای اقتصاد کلان شده است؛ روندی که بدون شک آینده این صنعت را به یکی از مهم‌ترین میدان‌های رقابت جهانی بدل خواهد کرد.
