مقررات جدید بهین یاب، رقابت در تالار بورس کالا را افزایش می دهد
به گزارش آهن آنلاین، براساس ابلاغیه جدید بورس کالا و وزارت صمت، مقرر شده است که تا اطلاع ثانوی، مشتریان دارای مجوز می‌توانند آهن اسفنجی را از طریق سامانه بهین‌یاب بدون سقف سهمیه خریداری کنند، اما برای سایر محصولات بالادست زنجیره فولاد؛ یعنی سنگ آهن، کنسانتره و گندله، فقط تولیدکنندگان با پروانه بهره‌برداری معتبر مجاز به خرید هستند. در مورد شمش و آهن اسفنجی نیز شرایط خاصی تعیین شده است به‌طوری که تولیدکننده‌ها می‌توانند مستقیما در عرضه اصلی و از طریق بهین‌یاب خرید کنند، اما بازرگانان تنها در مچینگ و با تایید بورس امکان خرید دارند. این مقررات با هدف تنظیم بازار فولاد و شفافیت در تامین مواد اولیه به تصویب رسیده‌اند.این قانون در بازار فیزیکی تالار اصلی بورس کالا تاثیراتی دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
- افزایش عرضه و رقابت
تولیدکنندگان دارای مجوز که بتوانند بیشتر و بدون محدودیت ماده اولیه (آهن اسفنجی، شمش) خریداری کنند، میل دارند تولید آن‌ها را افزایش دهند؛ این یعنی عرضه محصولات فولادی در بازار فیزیکی بیشتر خواهد شد.
- کشف قیمت واقعی‌تر
وقتی خریدها شفاف‌تر و تعداد عرضه‌کننده‌ها و خریداران بیشتر شود، فاصله بین قیمت پایه و قیمت واقعی بازار کاهش می‌یابد. معاملات بیشتری با رقابت واقعی صورت گیرد، قیمت‌ها به سمت تعادل می‌روند. مفاهیمی که در تحلیل‌های بورس کالا دیده شده‌اند مبنی بر اینکه عرضه در بورس قیمت را به قیمت واقعی نزدیک‌تر می‌کند.
- کاهش وابستگی به مچینگ
اگر عرضه محصولات اولیه راحت‌تر شود و سهمیه‌ها محدودیت کمتری داشته باشند، خریداران واقعا نیازمند مجبور نیستند که به مچینگ (عرضه مازاد با قیمت پایه) بسنده کنند. مچینگ معمولا با قیمت پایه و بدون رقابت شدید انجام می‌شود.
همچنین این قانون در بازار آزاد نیز تاثراتی را به همراه دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش فاصله قیمت آزاد و قیمت بورس کالا
وقتی عرضه در بورس کالا افزایش یابد، فشار قیمت در بازار آزاد کاهش می‌یابد چون خریداران آزاد امکان انتخاب بورس را دارند. این باعث می‌شود قیمت بازار آزاد کمتر رشد کند یا نوسانات شدید کاهش یابد.
- کاهش رانت‌ها و واسطه‌گری
محدود کردن سهمیه‌ها و دادن آزادی خرید به دارندگان مجوز می‌تواند از دلال‌بازی و بازار سیاه کاسته، توزیع منصفانه‌تر مواد اولیه را تقویت کند.
- بهبود پیش‌بینی پذیری برای تولیدکنندگان پایین‌دست
صنایع پایین‌دستی فولاد که ماده اولیه می‌خواهند مثل ورق یا پروفیل، اگر بتوانند راحت‌تر آهن اسفنجی و شمش تهیه کنند، برنامه‌ریزی تولید بهتر خواهند داشت و هزینه‌های تامین کمتر و با ثبات‌تر خواهد بود. اگر این آزادی همراه با نظارت دقیق و ضمانت اجرا نباشد، ممکن است عرضه‌کنندگان بزرگ سهمیه را از بورس خارج کنند یا کالاها را در بازار آزاد با قیمت بالاتر بفروشند.
آزادسازی خرید، کلید تعادل در بازار فولاد
هزینه‌های جانبی مانند حمل و نقل، برق و گاز، نرخ ارز، تاثیر زیادی بر قیمت تمام‌شده دارند؛ حتی اگر خرید محصول اولیه آزاد شود، اگر این هزینه‌ها بالا باشد، قیمت فیزیکی ممکن است آن چنان پایین نیاید. به طور خلاصه، این اقدام آزادسازی خرید آهن اسفنجی و شمش برای دارندگان مجوز می‌تواند تعادل را در زنجیره فولاد تقویت کند، فاصله قیمتی بین بورس و بازار آزاد را کم کند، و رقابت را افزایش دهد. اما برای رسیدن به این نتایج، شفافیت، نظارت، و زیرساخت مناسب لازم است.
عوامل موثر در رکود زنجیره فولاد
در گزارش وضعیت فعلی بازار فولاد ایران، تاثیرات متقابل نرخ ارز، سیاست‌های کلان و محدودیت انرژی برجسته شده‌اند که وضعیت تولید و قیمت‌ها را دستخوش تنش کرده‌اند. سه عامل اصلی فضای سیاست، نوسان نرخ ارز و تعطیلات همراه با قطعی‌های برق و گاز در کنار هم باعث شده‌اند که بازار فولاد با رکود، افزایش هزینه و تثبیت قیمتی مواجه شود.
اولا، نوسانات سیاست ارزی باعث شده‌اند هزینه تامین مواد اولیه و انرژی وارداتی و داخلی نامطمئن شود. تولیدکنندگان نمی‌توانند برآورد دقیق از هزینه‌ها داشته باشند و برای حفظ سود مجبور هستند قیمت‌های فروش را پایین نیاورند. در شرایطی که معاملات شمش در بورس کالا با موفقیت انجام می‌شوند، پایه قیمتی مقاطع فولادی تحت فشار کاهش قرار نمی‌گیرد، حتی اگر تقاضا پایین باشد.
ثانیا، محدودیت برق یکی از چالش‌های جدی تولید انواع ورق است. تولید ورق به برق پایدار نیاز دارد؛ قطع مکرر برق، کاهش تولید را به همراه داشته و عرضه ورق را محدود کرده است. این امر باعث شده تا بازار ورق نتواند از رکود عبور کند، و قیمت‌ها برای دوره پیش رو در حالت ثبات یا خفیف افزایشی پیش‌بینی شوند، مگر آنکه اختلال در تامین انرژی شدت گیرد.
ثالثا، تعطیلات و دوره‌هایی که تولید و فعالیت بازار فروکش می‌کند نیز تاثیر روانی و عملی دارند؛ عرضه و تقاضا پایین می‌آیند، معاملات کمتر می‌شوند و این روند باعث رکود بیشتر می‌شود.
چشم انداز بازار فولاد ایران: رکود یا فرصت های جدید
نتیجه این است که بازار فولاد ایران در حال حاضر در مرحله‌ای است که قیمت‌ها نه قادر به کاهش چشمگیر هستند، نه امکان افزایش قابل توجه وجود دارد مگر با تغییر در یکی از مولفه‌ها همچون اگر نرخ ارز ثابت‌تر شود، تامین انرژی بهبود یابد و عرضه ورق با برق مستمر شکل گیرد، بازار ممکن است تقویت شود. اما در غیر این صورت رکود باقی می‌ماند و هزینه‌ها فشار زیادی بر تولیدکنندگان وارد خواهد کرد، بخصوص پایین‌دست‌ها که حاشیه سود کمتری دارند.
