تحلیل ماهانه بازار آهن آلات؛ مردادماه 1404

به گزارش آهن آنلاین - درحالی‌که اقتصاد ایران در آستانه نیمه دوم سال ۱۴۰۴ با مجموعه‌ای از چالش‌های داخلی و خارجی روبه‌رو است، بازار آهن‌آلات و فولاد کشور نیز طی هفته‌های اخیر تحت تأثیر این تحولات، مسیری پرنوسان را تجربه کرده است. از یکسو، استمرار محدودیت‌های تأمین انرژی برای واحدهای تولیدی، به‌ویژه قطعی‌های مقطعی برق در استان‌های صنعتی، توان عملیاتی بسیاری از شرکت های فولادی را کاهش داده و زمینه افت عرضه در بازار داخلی را فراهم کرده است.

ازسوی‌دیگر، باوجود کاهش نسبی نرخ جهانی سنگ‌آهن و فولاد در بازارهای بین‌المللی، تولیدکنندگان داخلی به‌دلیل افزایش هزینه‌های جانبی و رشد نرخ ارز نیمایی، درشرایطی قرار گرفته‌اند که امکان تعدیل قیمت‌ها به‌صورت متناسب برای آن‌ها فراهم نیست.

در سطح کلان، فضای سیاسی کشور در مردادماه با گمانه‌زنی‌ها درباره ترکیب کابینه جدید و جهت‌گیری سیاست‌های اقتصادی دولت همراه بوده است. تردید فعالان اقتصادی نسبت به رویکرد آتی دولت در حوزه کنترل تورم از طریق سیاست‌های مالی و پولی، موجب نوعی انتظار و احتیاط در سمت تقاضا شده است. 

تنش‌های تجاری جهانی و افت صادرات ایران

درهمین‌حال، گزارش‌های تازه از تشدید تنش‌های تجاری میان چین و ایالات متحده و افت شاخص‌های بازار فیوچرز در بورس شانگهای، بر قیمت‌های جهانی فولاد اثر گذاشته و موجب شده خریداران داخلی نیز در تصمیم‌گیری برای خریدهای عمده، محتاطانه‌تر عمل کنند؛ به‌ویژه آن که میزان صادرات فولاد ایران در ماه گذشته با افت حدود ۱۲ درصدی نسبت به متوسط فصل گذشته همراه بوده که همین موضوع فشار مضاعفی را بر تامین نقدینگی تولیدکنندگان وارد کرده است.

امید به بهبود تولید آهن آلات در پاییز

کارشناسان معتقدند که با نزدیک شدن به فصل پاییز و کاهش نسبی مصرف برق در کشور، احتمال بهبود نسبی ظرفیت تولید در واحدهای فولادی وجود دارد؛ بااین‌حال، مولفه اصلی برای بازگشت رونق به بازار، اطمینان‌بخشی از سمت سیاست‌گذار درخصوص ثبات نرخ ارز و سرعت‌بخشی به پروژه‌های عمرانی دولتی است.

 درحال‌حاضر بسیاری از خریداران خرد و عمده در انتظار روشن‌تر شدن دور جدید پیمان‌سپاری ارزی و دستورالعمل‌های مربوط به بازگشت ارز صادراتی هستند؛ موضوعی که در هفته‌های اخیر به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های فعالان این صنعت بدل شده است.

بازار آهن آلات در وضعیت "انتظار همراه با احتیاط"

به‌طورکلی، بازار آهن‌آلات ایران در روزهای پایانی مردادماه ۱۴۰۴ در وضعیت «انتظار همراه با احتیاط» قرار دارد. اگرچه در بعضی از رینگ‌های معاملاتی شاهد حجم مناسبی از خرید در بعضی از محصولات بودیم؛ اما عدم قطعیت‌های سیاسی و اقتصادی همچنان سایه خود را بر ذهن فعالان بازار حفظ کرده و مانع از شکل‌گیری موج جدید تقاضا شده است. 

دراین‌شرایط، هرگونه سیگنال مثبت ازسوی دولت در خصوص تثبیت و مدیریت بازار ارز، همراه با کاهش قطع برق در صنایع، می‌تواند زمینه یک دوره کوتاه رونق نسبی در بازار فولاد در اوایل پاییز را فراهم کند؛ درغیر این‌صورت، احتمال تداوم رکود خفیف و نوسان محدود قیمت‌ها در محدوده فعلی بسیار بالاست.

بررسی روند عرضه و تقاضای میلگرد در معاملات بورس کالا

در بخش محصولات طویل، میلگرد طی چهار هفته اخیر رفتار متفاوتی از خود نشان داده و عملاً وارد یک فاز نوسانی شده است. درحالی‌که سه هفته ابتدایی مردادماه با روند نزولی عرضه‌ همراه بود، در هفته پایانی، روند معکوس شد و حدود ۱۸۸ هزار تن میلگرد در رینگ معاملاتی بورس کالا عرضه شد؛ این درحالی است که عرضه در هفته اول ۳۳۵ هزار تن و در دو هفته بعد به ۱۴۸ و ۱۴۶ هزار تن کاهش یافته بود. 

به‌صورت تجمیعی، تا پایان ۲۹ مردادماه در مجموع ۸۱۸ هزار تن میلگرد در گریدها و توسط شرکت‌های مختلف عرضه شد که از این میزان ۲۱۴ هزار تن مورد معامله قرار گرفت؛ به‌عبارتی تنها ۲۶ درصد از کل عرضه‌ها به فروش رسید که نشان‌دهنده تداوم فضای احتیاط در سمت تقاضاست.

بااین‌حال، نکته قابل‌توجه آن است که ارزش معاملات میلگرد در هفته پایانی مردادماه با رشد قابل توجه ۳۳ درصدی نسبت به هفته قبل همراه شده و رقم ۱,۹۲۹ میلیارد تومان را به ثبت رسانده است. این رشد ارزش درحالی رخ داده که همچنان میزان تقاضا پایین‌تر از سطح عرضه قرار دارد و به‌نوعی نشان می‌دهد بخشی از مصرف‌کنندگان درشرایط کاهش قیمت جهانی و ثبات نسبی نرخ ارز، اقدام به خرید با هدف تکمیل موجودی کرده‌اند.

در مجموع، درآمد تجمیعی حاصل از معاملات میلگرد از ابتدای ماه تا پایان هفته چهارم به ۷ هزار و ۳۱۹ میلیارد تومان رسیده که از منظر نقدینگی تزریق‌شده به بازار، رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود.

از نظر مقایسه هفتگی نیز، هفته پایانی مردادماه پس از هفته نخست، دومین هفته پرمعامله برای میلگرد به‌شمار می‌آید؛ چرا‌که در این بازه زمانی ۵۶ هزار و ۱۴۷ تن از این محصول مورد معامله قرار گرفته است. به باور بسیاری از فعالان، اگر روند کاهش محدودیت‌های برق و تثبیت نسبی در نرخ ارز ادامه پیدا کند، احتمال دارد که بازار میلگرد در هفته‌های ابتدایی شهریورماه شاهد افزایش تدریجی حجم معاملات باشد، هرچند هنوز فاصله قابل‌توجهی تا بازگشت تقاضای واقعی و پایدار وجود دارد.

رکود سرسخت در رینگ تیرآهن

برخلاف میلگرد که در هفته پایانی مردادماه بخشی از ریزش‌های خود را جبران کرد، بازار تیرآهن همچنان تحت فشار قرار دارد و نشانه‌ای از بازیابی تقاضا در این محصول مشاهده نمی‌شود. براساس اطلاعات منتشرشده ازسوی سامانه بورس کالای ایران در مردادماه ۱۴۰۴، روند عرضه و تقاضا و حتی ارزش معاملات تیرآهن طی هفته‌های اخیر به‌صورت متوالی کاهش یافته و نشان می‌دهد این محصول در فاز رکودی عمیق‌تری نسبت به دیگر محصولات طویل قرار گرفته است.

در ۱۰ روز نخست مردادماه در مجموع ۴۲ هزار تن تیرآهن توسط شرکت‌های تولیدی در رینگ معاملات عرضه شد، اما این رقم در هفته پایانی به ۲۰ هزار تن کاهش یافت که از ریزش ۵۱ درصدی نسبت به ابتدای ماه حکایت دارد. 

همچنین در نگاه تجمیعی، مقدار عرضه انجام‌شده در مردادماه ۱۳۰ هزار و ۹۳۲ تن بوده که از این مقدار تنها ۶۲ هزار تن به فروش رسیده است؛ به‌عبارت‌دیگر حدود ۴۷ درصد از عرضه‌ها به معامله نهایی منجر شده است. اگر چه این نسبت فروش تیرآهن نسبت به میلگرد (۲۶ درصد) عملکرد بهتری محسوب می‌شود، اما روند نزولی و پیوسته حجم معاملات نشان‌دهنده کاهش جدی تقاضا در این بازار است.

به اعتقاد برخی فعالان بازار، یکی از دلایل حفظ نسبی نرخ فروش تیرآهن نسبت به میلگرد، ترکیب محدودتر عرضه‌کنندگان و سهم غالب ذوب آهن اصفهان در این بازار است؛ مسئله‌ای که باعث شده عرضه و فروش این محصول، باوجود کاهش تقاضا، تاحدی تعادل خود را حفظ کند.

درهمین‌حال، وضعیت در بخش مالی نیز چندان مطلوب نیست: میزان درآمدی که شرکت‌ها از محل فروش تیرآهن در مردادماه شناسایی کرده‌اند حدود ۱۷۱ میلیارد تومان بوده که پایین‌ترین سطح درآمدزایی ثبت‌شده در سال جاری است. این درحالی است که در هفته دوم مردادماه، ارزش معاملات تیرآهن به ۸۷۷ میلیارد تومان نیز رسیده بود. در محاسبه تجمیعی نیز، درآمد کلی بازار تیرآهن طی مردادماه به ۲ هزار و ۶۱۶ میلیارد تومان رسیده که باوجود حجم نسبتا محدود عرضه، نشان می‌دهد افت تقاضا راهی به ارزش معاملات باز گذاشته و احتمال تداوم روند نزولی در ابتدای شهریورماه نیز وجود دارد.

ورق فولادی؛ شاخص تعادل و نقدینگی بازار آهن‌ آلات در مردادماه ۱۴۰۴

بازار ورق فولادی در مردادماه ۱۴۰۴ عملکردی برجسته از خود نشان داد و توانست به‌عنوان نقطه قوت بازار آهن‌آلات در این ماه ظاهر شود. این محصول که شامل ورق سرد، ورق گرم، گالوانیزه و ورق خودرو است، در هفته پایانی مردادماه توانست رکورد بالاترین حجم عرضه ماهانه را به ثبت برساند. براساس گزارش بورس کالای ایران در هفته منتهی به ۲۹ مرداد ۱۴۰۴، ۳۹۰ هزار تن ورق به عرضه گذاشته شد که ۸۴ درصد آن معادل ۳۲۸ هزار تن به فروش رسید. این عملکرد نشان می‌دهد بازار ورق نه تنها توانسته پاسخ مناسبی به تقاضای صنعتی بدهد، بلکه با درصد بالای فروش، نسبت عرضه به تقاضا در این محصول به خوبی مدیریت شده است.

نگاهی به عملکرد تجمیعی ماهانه نیز بیانگر روند مثبت بازار ورق سیاه است. مجموع عرضه ورق در مردادماه ۷۹۴ هزار تن بود که ۶۱ درصد آن به فروش رسید. این نسبت فروش بالاتر از محصولات طویل مانند میلگرد (۲۶ درصد) و تیرآهن (۴۷ درصد) است و نشان‌دهنده تعادل نسبی میان عرضه و تقاضا در بازار ورق است. 

کارشناسان معتقدند که این وضعیت به‌دلیل تمرکز تولید و عرضه شرکت‌های بزرگ، تثبیت نسبی نرخ فروش و نیاز صنایع مصرف‌کننده نهایی مانند خودروسازی و لوازم خانگی شکل گرفته است. از منظر مالی، هفته پایانی مردادماه توانست سهم قابل‌توجهی از درآمد ماهانه ورق را به خود اختصاص دهد. ارزش معاملات هفتگی ورق به ۱۲ هزار میلیارد تومان رسید که معادل ۶۲ درصد از کل درآمد ماهانه این محصول است. 

درآمد تجمیعی ماهانه ورق فولادی نیز ۱۹ هزار میلیارد تومان ثبت شد که بیانگر تزریق نقدینگی قابل توجه به زنجیره فولاد کشور و تأثیر مستقیم این محصول بر تعادل مالی بازار است. تحلیل صنعتی نشان می‌دهد که بازار ورق فولادی در مردادماه به‌عنوان شاخص سلامت و نقدینگی بازار آهن‌آلات عمل کرده است. 

توانایی پاسخگویی به تقاضای صنایع مصرف‌کننده، درصد بالای فروش و درآمدزایی قابل توجه، آن را از محصولات طویل متمایز می‌کند. درحالی‌که میلگرد و تیرآهن در نیمه دوم مردادماه با چالش‌های تقاضا و محدودیت نقدینگی مواجه بودند، ورق توانست جریان نقدینگی را حفظ کرده و بازار را در مسیر تعادل نگه دارد.

وضعیت و چالش‌های صنعت فولاد ایران در مرداد 1404

در صنعت فولاد ایران، ظرفیت تولید عملیاتی به بیش از ۵۰ میلیون تن در سال رسیده است، درحالی‌که ظرفیت بالقوه سالانه طبق تولید ماهانه ۳.۴ میلیون تنی حدود ۴۰ میلیون تن برآورد می‌شود. مشکل اصلی، نبود مدیریت واحد و یکپارچه برای این حجم تولید است.

پراکندگی واحدهای کوچک فولادسازی و سرمایه‌گذاری‌های سنگین در پروژه‌هایی با بازده اقتصادی محدود، هزینه تمام‌شده را افزایش داده است. احداث نیروگاه‌های کوچک پراکنده و تخصیص غیر بهینه منابع انرژی و گاز نیز نمونه‌ای از این چالش‌هاست. صدور مجوزهای جدید بدون تأمین زیرساخت‌های لازم، از دیگر محدودیت‌ها محسوب می‌شود.

قوانین صادرات فولاد در ایران سخت‌تر از شرایط عادی جهانی است؛ الزام عرضه محصولات در بورس کالا پیش از صادرات و هزینه‌های بالای حمل مواد اولیه باعث کاهش انگیزه تولیدکنندگان شده است. دو نرخی بودن ارز صادراتی و اختلاف نرخ رسمی و آزاد، زمینه سوءاستفاده و فروش زیر قیمت را فراهم کرده و به کاهش صادرات رسمی و اعمال تعرفه‌های سنگین برای کالای ایرانی، از جمله تعرفه ۱۲۰ دلاری عراق برای میلگرد، منجر شده است.

برای تحقق ظرفیت ۶۳ میلیون تنی طی دهه آینده، توسعه زیرساخت‌های انرژی، شامل ۲۰ تا ۳۰ هزار مگاوات برق و تأمین گاز کافی، ضروری است. بهبود کیفیت محصولات و کاهش هزینه‌ها می‌تواند بازار داخلی و صادراتی را فعال نگه دارد، به شرط اصلاح ساختار مدیریت و قوانین تجارت خارجی.