واشنگتن از فولاد، شمشیر سیاسی ساخت
به گزارش آهن آنلاین، دولت ایالات متحده آمریکا با اقدامی کم‌سابقه در حوزه سیاست‌گذاری تجاری، روز جمعه با افزودن ۴۰۷ کد جدید به فهرست کالاهای مشمول تعرفه، عملاً فصل تازه‌ای از جنگ تجاری با رقبای اصلی خود را آغاز کرد. آن‌طور که در اطلاعیه وزارت بازرگانی آمریکا آمده، این تصمیم از ۱۸ آگوست اجرایی می‌شود و نه تنها شامل مواد خام فولادی و آلومینیومی می‌شود، بلکه کالاهای نهایی و نیمه‌تمامی که حاوی این دو فلز هستند را نیز هدف قرار می‌دهد.
در سال‌های اخیر برخی صادرکنندگان عمده فولاد و آلومینیوم با تغییر ترکیب محصولات یا صادرات به‌صورت نیمه‌تمام تلاش داشتند بخش قابل توجهی از تعرفه‌های آمریکا را دور بزنند. اما در این مرحله جدید، دولت ترامپ با طراحی دقیق کدهای تعرفهای، عملاً تمام این مسیرها را مسدود کرده است. به‌بیان ساده‌تر، اکنون نه‌فقط میلگرد و شمش، بلکه حتی قطعات صنعتی یا تجهیزات که بخش کوچکی از آنها از فولاد یا آلومینیوم تشکیل شده‌اند نیز در تیررس تعرفه قرار می‌گیرند.
پیغام مستقیم به پکن؛ مذاکره بدون امتیازدهی ممنوع
بسیاری از تحلیلگران اقتصادی این اقدام را بیش از آنکه ابزاری صرف برای حمایت از صنایع داخلی بدانند، نوعی پیام سیاسی به چین و برخی دیگر از طرف‌های تجاری آمریکا قلمداد می‌کنند. در هفته‌های اخیر مذاکرات واشنگتن و پکن بر سر مالکیت فکری و انتقال فناوری به بن‌بست رسیده و به نظر می‌رسد کاخ سفید با این اقدام، مسیر مذاکرات را به سمت «امتیازدهی واقعی یا ادامه فشار» هدایت می‌کند.
فشار دوطرفه بر تولیدکنندگان داخلی و خارجی
هرچند در نگاه اول، افزایش تعرفه‌ها می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری تولیدکنندگان داخلی فولاد و آلومینیوم کمک کند، اما باید توجه داشت که بخش قابل توجهی از نیاز این صنایع از طریق واردات مواد اولیه یا نیمه‌ساخته تأمین می‌شود. از این‌رو، شرکت‌های پایین‌دستی در حوزه خودروسازی و ساخت‌وساز آمریکا ممکن است در ماه‌های آینده با افزایش هزینه تولید مواجه شوند؛ فشاری که دیر یا زود به مصرف‌کننده نهایی منتقل خواهد شد.
سیگنال منفی به بازارهای جهانی
در ساعات اولیه پس از انتشار اطلاعیه، بازارهای جهانی بلافاصله واکنش نشان دادند. معاملات آتی فولاد در بورس شانگهای حدود ۱.۲ درصد افت کرد و برخی معامله‌گران آسیایی اعلام کردند که در حال بازنگری برنامه‌های صادراتی خود به آمریکا هستند. جالب آنکه بازار آلومینیوم نیز تا پیش از بسته‌شدن معاملات روز جمعه، روندی نزولی را ثبت کرد که می‌تواند نشانه‌ای از ترس سرمایه‌گذاران نسبت به گسترش تنش‌ها باشد.
زاویه داخلی و بررسی فرصت بالقوه برای صادرات فولاد ایران در شرایط جدید بازار جهانی
با توجه به محدودیت‌های جدید آمریکا، ایران می‌تواند از خلأ ناشی از کاهش صادرات رقبای آسیایی و اروپایی به بازارهای بین‌المللی بهره‌برداری کند. صنایع فولاد ایران با توجه به ظرفیت تولید قابل توجه و نزدیکی به بازارهای خاورمیانه و جنوب شرق آسیا، در موقعیتی قرار دارند که بخشی از تقاضای جاافتاده ناشی از تعرفه‌های آمریکا و افزایش هزینه تولید رقبا را پوشش دهند. به‌ویژه کالاهای نیمه‌تمام و انواع ورق فولادی، که سهم قابل توجهی در تجارت جهانی دارند، می‌توانند محور اصلی این فرصت صادراتی باشند.
با این حال، موفقیت ایران در این مسیر نیازمند تسریع در لجستیک صادرات، تضمین کیفیت و ثبات قیمت‌ها است تا بتواند جایگزینی قابل اتکا برای مشتریان آسیب‌دیده از جنگ تعرفه‌ها باشد. همچنین، مذاکره با بازارهای هدف برای تسهیل شرایط ورود و کاهش موانع تعرفهای غیرمستقیم، از جمله اقداماتی است که می‌تواند اثرگذاری فرصت‌ها را افزایش دهد.
فولاد از یک ماده خام به سلاح ژئوپلیتیک تبدیل شد
تا همین چند سال پیش، فولاد و آلومینیوم صرفاً مواد اولیه پرمصرف در صنایع زیرساختی محسوب می‌شدند. اما اکنون واشنگتن با استفاده از این دو فلز به‌عنوان ابزار فشار، آنها را در صف اول پرونده‌های ژئوپلیتیک و اقتصادی قرار داده است. تمرکز جدید بر کالاهای ترکیبی، در واقع سطح درگیری را از مواد خام به عمق زنجیره تولید منتقل کرده و کشورهای مونتاژکننده را نیز وارد بازی کرده است؛ بازی‌ای که برنده و بازنده آن، در میان‌مدت مشخص خواهد شد.
فاز ترکیبی جنگ تجاری با ماندگاری بلندمدت
آنچه تصمیم اخیر دولت آمریکا را از اقدامات پیشین متمایز می‌کند، نه صرفاً میزان تعرفه، بلکه ترکیبی‌سازی هدف‌ها است؛ یعنی حمله هم‌زمان به مواد خام، کالاهای نیمه‌ساخته و حتی کالاهای نهایی حاوی فولاد و آلومینیوم. این یعنی جنگ تجاری وارد مرحله‌ای شده که نه‌تنها تولیدکنندگان اولیه، بلکه کل زنجیره جهانی از استخراج و تولید تا مونتاژ و صادرات را درگیر می‌کند.
بنابراین باید انتظار داشت که پیامدهای این اقدام به‌صورت سلسله‌وار طی ماه‌ها و حتی سال‌های پیش‌رو در بازار جهانی فولاد و آلومینیوم دیده شود. برای بازیگران این بازار، تابستان ۲۰۲۵ نه فقط یک فصل، بلکه نقطه شروع یک نظم جدید تلقی خواهد شد؛ نظمی که در آن انعطاف‌پذیری، بازنگری در زنجیره‌ها و چابکی در تصمیم‌گیری می‌تواند تنها راه بقا باشد.
