رشد 15 درصدی صادرات بیلت ایران در 4 ماهه نخست سال 1404
به گزارش آهن آنلاین، صنعت فولاد ایران، همواره در کانون توجه و تحلیل قرار داشته است. در شرایطی که بحران انرژی و ناترازی تولید، چالش‌های بی‌سابقه‌ای را پیش روی تولیدکنندگان داخلی قرار داده، انتشار آمار جدید صادرات از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تصویری دوگانه و پیچیده را از وضعیت این صنعت ترسیم می‌کند. بررسی این گزارش ۴ ماهه نشان می‌دهد که علی‌رغم رشد ۱۳ درصدی در حجم کلی صادرات، این آمار با یک هشدار جدی همراه است که می‌تواند آینده آهن آلات و قیمت آهن آلات در کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد.
رشد کلی صادرات آهن؛ روایتی ناقص از واقعیت
بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد، حجم صادرات زنجیره آهن و فولاد کشور در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۴ با ۱۳ درصد رشد، به ۴۶۹ هزار تن رسیده است. این در حالی است که ارزش صادرات نیز با ۷ درصد افزایش، از مرز ۲.۳ میلیارد دلار عبور کرده است. رشد چشمگیر ۱۵ درصدی در صادرات بیلت و بلوم و افزایش ۶۱ درصدی صادرات اسلب، به خصوص در بخش فولاد میانی، می‌تواند نویدبخش باشد. همچنین، صادرات انواع ورق با جهش ۱۷۲ درصدی، عمدتاً به دلیل عملکرد قوی شرکت‌های گروه فولاد مبارکه، نشان از توانمندی‌های صادراتی کشور در محصولات با ارزش افزوده بالاتر دارد.
اما این رشد کلی، تمام واقعیت نیست. با بررسی دقیق‌تر آمار، دو نکته نگران‌کننده به وضوح مشاهده می‌شود:
نکته اول و شاید مهم‌ترین بخش این گزارش، تداوم روند نزولی در صادرات مقاطع طویل فولادی است. صادرات میلگرد، که طبق اطلاعات کتاب سال فولاد ایران سهم عمده‌ای از صادرات مقاطع طویل را به خود اختصاص می‌دهد، با کاهش ۳۵ درصدی روبرو بوده است. این افت شدید، زنگ خطر را برای تولیدکنندگان و فعالان بازار آهن آلات به صدا درآورده است. کاهش صادرات میلگرد می‌تواند نشانه‌ای از کاهش تقاضا در بازارهای هدف یا عدم توانایی تولیدکنندگان داخلی در رقابت باشد، که هر دو سناریو برای صنعت فولاد ایران نگران‌کننده است.
نکته دوم، رشد چشمگیر صادرات مواد اولیه است. آمارها نشان می‌دهند که حجم صادرات کنسانتره سنگ آهن با افزایش ۷۸ درصدی، به یکی از بالاترین سطوح خود رسیده است. این موضوع به شدت مورد انتقاد فولادسازان قرار گرفته است. افزایش صادرات مواد خام، در واقع نوعی خام‌فروشی محسوب می‌شود که نه تنها ارزش افزوده کمتری ایجاد می‌کند، بلکه ذخایر استراتژیک کشور را نیز به سرعت کاهش می‌دهد. در حالی که فولادسازان داخلی به دلیل محدودیت‌های انرژی با کاهش تولید روبرو هستند، افزایش صادرات مواد اولیه می‌تواند در آینده منجر به کمبود مواد اولیه در داخل کشور شود.
تأثیر بحران انرژی بر آمار صادرات فولاد ایران
تحلیل این آمار بدون در نظر گرفتن وضعیت بحرانی انرژی در ایران، ناقص است. قطعاً بخش قابل‌توجهی از این آمارها، تحت تأثیر ناترازی برق در تابستان و گاز در زمستان قرار گرفته است.
- کاهش تولید داخلی و افزایش خام‌فروشی: محدودیت‌های انرژی، تولیدکنندگان را مجبور به کاهش ظرفیت تولید می‌کند. در چنین شرایطی، برخی از واحدهای معدنی و تولیدکنندگان مواد خام، به جای اینکه محصولات خود را در اختیار کارخانه‌های داخلی قرار دهند که با مشکل تولید روبرو هستند، به سمت بازارهای خارجی و صادرات هدایت می‌شوند. این امر، چرخه معیوب خام‌فروشی را تشدید می‌کند.
- تغییر ترکیب صادراتی: بحران انرژی، بر ترکیب صادراتی نیز تأثیر می‌گذارد. به نظر می‌رسد کاهش شدید صادرات میلگرد (به عنوان یک محصول نهایی) و در مقابل افزایش صادرات بیلت و بلوم (محصولات میانی)، نشانه‌ای از کاهش توان تولید در مراحل پایانی زنجیره ارزش است. این مسئله می‌تواند به دلیل محدودیت‌های انرژی و هزینه‌های بالای تولید رخ داده باشد.
چشم انداز آینده و قیمت آهن آلات
رشد صادرات مواد اولیه در کنار افت شدید صادرات محصولات نهایی مانند میلگرد، برای آینده صنعت فولاد کشور یک زنگ خطر جدی محسوب می‌شود. در صورت تداوم این روند، نه تنها از ارزش افزوده تولید فولاد در داخل کشور کاسته می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به افزایش قیمت آهن آلات در بازار داخلی به دلیل کمبود عرضه شود.
برای عبور از این چالش‌ها، نیاز به یک بازنگری جدی در سیاست‌های صنعتی و انرژی کشور است. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و نهادهای دولتی باید با همکاری یکدیگر، راهکارهای بلندمدتی برای حل بحران انرژی بیابند و با مدیریت هوشمندانه صادرات، از خام‌فروشی جلوگیری کنند تا پایداری و رشد صنعت فولاد در کشور تضمین شود.
