گندله ایرانی در بازار هند از مسیر عمان؛ برگ برنده یا هشدار
به گزارش آهن آنلاین، در روزهایی که صنعت فولاد ایران با فشار تحریم‌ها، بحران انرژی و رکود بازار داخلی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، مسیری تازه در تجارت گندله به چشم می‌خورد. هند در ماه‌های اخیر حجم قابل توجهی از گندله سنگ آهن وارد کرده که به‌طور رسمی از مبدأ عمان ثبت شده است، اما این محموله‌ها در اصل تولید ایران بوده‌اند. این کشف وقتی مهم‌تر می‌شود که بدانیم عمان خود تولیدکننده عمده گندله نیست و تنها به عنوان یک ایستگاه ترانزیتی برای دور زدن محدودیت‌های ناشی از تحریم عمل کرده است.
ضربه واردات گندله به تولیدکنندگان هندی
بر اساس آمار رسمی وزارت بازرگانی هند، این کشور در پنج ماه نخست سال ۲۰۲۵ حدود ۸۰۰ هزار تن گندله سنگ آهن وارد کرده؛ رقمی که در سال‌های قبل تقریباً صفر بود. انجمن تولیدکنندگان گندله هند (PMAI) هشدار داده که ورود این حجم گندله ارزان‌قیمت، کارخانه‌های داخلی را با کاهش بهره‌برداری مواجه کرده و ظرفیت تولید از ۸۰ درصد به حدود ۶۹ درصد سقوط کرده است. فعالان هندی می‌گویند که این گندله‌ها با قیمتی پایین‌تر از نرخ‌های داخلی عرضه شده‌اند و بازار آن‌ها را به هم ریخته‌اند.
صادرات ایران؛ نیاز مالی یا وابستگی به خام‌فروشی؟
برای ایران، فروش گندله به هند در شرایط محدودیت‌های تجاری یک موفقیت محسوب می‌شود. مسیر عمان نه تنها ریسک معاملات را کاهش داده، بلکه از نظر هزینه حمل‌ونقل نیز مقرون‌به‌صرفه است. این صادرات می‌تواند بخشی از کمبود نقدینگی شرکت‌های فولادی را جبران کند و ارزآوری مهمی به همراه داشته باشد. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه چنین روندی، بدون توسعه صادرات محصولات نهایی فولادی، ایران را بیش از پیش به خام‌فروشی وابسته می‌کند و سهم آن را در بازارهای با ارزش افزوده بالا کاهش می‌دهد.
بحران انرژی و رکود داخلی؛ حلقه مفقوده سیاست‌های صنعتی
در همین حال، بازار آهن داخلی تحت فشار شدید قرار دارد. رکود ساخت‌وساز، نبود پروژه‌های عمرانی بزرگ و قطعی‌های مکرر برق و گاز باعث شده تولید فولاد کشور کاهش یابد و قیمت آهن آلات نوسان شدیدی را تجربه کند. گزارش‌های مالی فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد ایران نشان می‌دهد که نسبت جاری این شرکت از ۲.۱۱ به ۱.۸۶ و نسبت آنی از ۱.۱۴ به ۱.۰۴ کاهش یافته است. همچنین جریان نقد عملیاتی سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل بیش از ۳۲ درصد افت کرده که معادل ۲۶ همت است؛ رقمی که نشانه کاهش توان نقدینگی در کل زنجیره فولاد کشور است.
آینده صنعت فولاد ایران؛ فرصت‌ها و تهدیدها
صادرات گندله به هند شاید در کوتاه‌مدت به تراز مالی صنعت فولاد ایران کمک کند، اما اگر بحران انرژی حل نشود و رکود بازار داخلی ادامه یابد، این موفقیت‌ها مقطعی خواهد بود. در سطح جهانی، رقبایی مثل هند، ترکیه و عربستان با سرمایه‌گذاری در فولاد سبز و فناوری‌های نوین، سهم بیشتری از بازارهای سودآور را تصاحب می‌کنند. در این میان، ایران اگر سیاست‌های خود را از خام‌فروشی به سمت تولید محصولات نهایی و با ارزش افزوده بالا تغییر ندهد، ممکن است جایگاه خود را در بازار جهانی فولاد از دست بدهد.
در نهایت، ماجرای گندله ایرانی در هند از مسیر عمان، هم نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری تولیدکنندگان داخلی در شرایط تحریم است و هم زنگ هشداری برای بازنگری در راهبردهای تولید و صادرات؛ زنگ هشداری که اگر نادیده گرفته شود، آینده فولاد ایران را با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو خواهد کرد.
