نقش عرضه و تقاضا در نوسانات قیمت آهن و محصولات فولادی

یکی از مهم‌ترین علت‌های فراز و نشیب‌های روزانه و ساعتی نمودار قیمت محصولات، عرضه و تقاضا در بازار است. در روزهای پررونق بازار که تقاضای زیادی برای انواع مقاطع فولادی وجود دارد، اغلب نمودار قیمت روند صعودی پیدا می‌کند و در روزهای رکود که عرضه کارخانه‌ها بیشتر از نیاز بازار است، نمودار قیمت شیب نزولی پیدا می‌کند. در این مقاله ارتباط بین عرضه و تقاضا و قیمت آهن آلات را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چطور به کمک بررسی این معیار و تحلیل نمودارهای قیمت می‌توانید نرخ‌ محصولات در روزهای آینده بازار را پیش‌بینی کنید.

عرضه و تقاضا در بازار آهن به چه معنی است؟

عرضه در بازار به معنی حجم مقاطع فولادی و پروفیل‌هایی است که کارخانه‌ها به بازار عرضه می‌کنند. مقدار عرضه محصولات به میزان تولید کارخانه‌ها و میزان صادرات بستگی دارد. در مواقعی که قیمت مقاطع فولادی در خارج از کشور بیشتر باشد، کارخانه‌ها ترجیح می‌دهند محصولاتشان را صادر کنند؛ در نتیجه بازار داخل دچار تورم می‌شود و قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند.

تقاضا در بازار به معنی میزان خرید مقاطع فولادی توسط مشتری‌هاست. وقتی تقاضا به اندازه عرضه کارخانه‌ها باشد، قیمت‌ها در تعادل باقی می‌ماند. اما اگر تقاضا در بازار کم‌تر از عرضه باشد، بازار دچار رکود می‌شود و قیمت‌ها روند نزولی پیدا می‌کنند. معمولا وقتی بازار ساخت‌وساز فعال نیست یا در روزهایی که قیمت دلار نوسان‌های جدی دارد، تقاضا در بازار به حداقل می‌رسد و قیمت مقاطع فولادی چون میلگرد فراز و نشیب‌های شدیدی را تجربه می‌کند.

عوامل موثر بر عرضه آهن آلات در بازار ایران

میزان عرضه آهن آلات و قیمت پایه‌ای که کارخانه‌ها برای تولیدات خود تعیین می‌کنند، سنگ‌بنای نرخ آهن آلات در بازار است. به همین دلیل مشتریان باید میزان عرضه کارخانه‌ها و شرایط موثر بر عملکرد آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند. در ادامه مهم‌ترین عوامل موثر بر عرضه آهن آلات در بازار ایران را توضیح می‌دهیم:

• محدودیت تولید کارخانه‌ها: کارخانه‌ها با توجه به شرایط، بعضی از خطوط تولید خود را فعال نمی‌کنند یا شرایطی مثل قطعی برق، روی ساعت فعالیت خطوط تولید تأثیر می‌گذارد. محدودیت‌های این‌چنینی حجم تولید را کم‌ می‌کند و عرضه کاهش می‌یابد.
• شرایط صادرات: اگر قیمت مقاطع فولادی در بازار بین‌الملل بیشتر از داخل باشد، معمولا اکثر تولیدات کارخانه‌ها صادر می‌شود و قیمت‌ها در داخل کشور افزایش پیدا می‌کند. از طرف دیگر، ممکن است قوانین صادراتی، تحریم‌ها و شرایط ویژه‌ای مثل تنش‌های بین کشورها باعث بسته‌ شدن مرزها و ممنوعیت صادرات مقاطع فولادی شود. در این صورت همه محصولات کارخانه‌ها در بازار داخل عرضه می‌شود. اگر تقاضا برای این محصولات وجود نداشته باشد، رکود اتفاق می‌افتد.
• تاثیر قیمت انرژی و مواد اولیه (سنگ آهن و قراضه): تولیدکننده‌ها تعیین‌کننده قیمت پایه مقاطع فولادی هستند، اما نمی‌توانند قیمت دلخواه برای محصولات در نظر بگیرند. اگر هزینه‌ نهاده‌های تولید بالا رود و قیمت تمام‌شده نزدیک به قیمت عرضه در بازار باشد، ممکن است کارخانه‌ها تولیدات خود را محدود کنند و عرضه کاهش یابد.
• تغییرات نرخ ارز: نوسان‌های نرخ ارز نیز بخاطر تأثیر روی قیمت محصولات صادراتی و نهاده‌های تولید با عرضه ارتباط دارد. در مواقعی که نرخ ارز صعودی است و شرایط صادرات وجود دارد، عرضه داخلی کم می‌شود. اما در روزهای نزولی قیمت دلار، تولیدکننده‌ها ترجیح می‌دهند محصولات را در بازار داخل بفروشند و عرضه افزایش پیدا می‌کند.

عوامل موثر بر تقاضا در بازار فولاد

تقاضا از طرف مردم و مشتریان است. مشتری‌ها بر اساس پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌هایی که درباره بازار فولاد و قیمت مقاطع فولادی انجام می‌دهند، تصمیم به خرید می‌گیرند. بنابراین عوامل موثر بر تقاضا به احساسات بازار و نظر مشتری‌ها بستگی دارد. در ادامه مهم‌ترین عواملی که باعث تغییر در میزان تقاضا در بازار آهن آلات می‌شود را بررسی می‌کنیم:

• رونق یا رکود بازار ساخت و ساز: اولین پیش‌نیاز وجود تقاضا در بازار این است که آهن آلات مصرف شوند و بازار ساخت‌وساز مهم‌ترین مصرف‌کننده مقاطع فولادی در ایران است. رونق یا رکود این بازار به‌صورت مستقیم روی میزان تقاضا برای پروفیل‌ها و مقاطع تخت و طویل فولادی تأثیر دارد. اگر بازار ملک رونق داشته باشد و سازه‌های ساخته‌شده به‌راحتی فروش روند، سازه‌های جدید در دست ساخت قرار می‌گیرند و تقاضا برای مقاطع فولادی بیشتر می‌شود.
• پروژه‌های عمرانی دولتی: پروژه‌های عمرانی دولتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار ساخت‌وساز هستند که حجم زیادی مصالح ساختمانی و مقاطع فولادی مصرف می‌کنند. تأمین مصالح مورد نیاز برای این پروژه‌ها به تنهایی می‌تواند میزان تقاضا در بازار را افزایش دهد.
• تقاضای فصلی: به‌طور کلی میزان تقاضا در بازار فولاد به‌صورت فصلی و در بازه‌های زمانی مختلف تغییر می‌کند. مثلا معمولا در ماه‌های کم‌بارش سال، پروژه‌های ساخت‌وساز رونق بیشتری پیدا می‌کنند و تقاضا بالا می‌رود. تقاضای فصلی همچنین به منطقه نیز بستگی دارد و ممکن است شهر با شهر متفاوت باشد.
• تاثیر روانی بازار و انتظارات تورمی: این معیار نیز با تغییرات فصلی ارتباط دارد؛ مثلا ممکن است جوّ روانی در بازار ایجاد شود که قرار است قیمت میلگرد در ماه‌های آینده چند برابر شود. در نتیجه همه مصرف‌کنندگان میلگرد به یکباره تصمیم می‌گیرند مقاطع مورد نیازشان را با قیمت مناسب‌تر بخرند و انبار کنند. این مسئله تقاضا را در بازار بالا می‌برد و قیمت را نیز افزایش می‌دهد. این روندهای روانی و انتظارات مشتریان گاهی اوقات باعث ایجاد نوسان‌های غیرقابل پیش‌بینی در بازار آهن آلات می‌شود.

چطور عرضه و تقاضا باعث نوسانات قیمت می شود؟

عرضه و تقاضا به‌راحتی قیمت‌های بازار آهن‌آلات را دچار نوسان می‌کنند. وقتی تقاضا در بازار زیاد است، بنگاه‌های آهن و تولیدکننده‌ها حاشیه سود را بالا می‌برند و مقاطع را با قیمت بالاتر می‌فروشند. مشتری‌ها نیز به دلیل نیاز، این قیمت بالاتر را پرداخت می‌کنند و نمودار قیمت‌ها صعودی می‌شود. روندهای صعودی معمولا تا زمانی که تقاضا برای مقاطع در بازار وجود دارد، به همان شکل باقی می‌مانند. در مقابل، وقتی عرضه زیاد است و تقاضای چندانی برای محصولات عرضه‌شده وجود ندارد، تولیدکننده‌ها برای ترغیب مشتریان به‌ خرید، قیمت‌ها را کاهش می‌دهند. در روزهای رکود بازار که تقاضا پایین است، معمولا قیمت یا ثابت باقی می‌ماند یا شیب نزولی ملایمی پیدا می‌کند.

نمونه ایی از نوسانات قیمت مقاطع فولادی پرکاربرد

اواخر بهار و اوایل تابستان 1404 یکی از نمونه‌های واضح برای تأثیر عرضه و تقاضا بر مقاطع فولادی است. در این بازه تنش‌های بین ایران و اسراییل به‌صورت جدی روی بازار آهن‌آلات تأثیر گذاشتند و رکود جدی در این بازار ایجاد کردند. بعد از آتش‌بس، بازار رونق نسبی گرفت و قیمت‌ها نوسان‌های بین 1 تا 3 درصد را تجربه کردند، اما شرایط ناپایدار و نامطمئن هنوز باعث تردید مصرف‌کنندگان است و هنوز تقاضا به اندازه سابق نرسیده. یکی از شفاف‌ترین نمودارهایی که تأثیر شرایط کنونی بر عرضه و تقاضا را به ما نشان می‌دهد، قیمت میلگرد است. قیمت میلگرد بعد از اعلام آتش‌بس روند صعودی پیدا کرد و برای مدت کوتاهی در رونق بازار و افزایش تقاضا، با نرخ حدودی 35 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه شد. اما بعد از مدتی تقاضا در بازار دوباره کم شد و نمودار قیمت میلگرد روند نزولی به‌خود گرفت. تقاضای پایین و عرضه بالا در بازار برای چند هفته ادامه پیدا کرد و باعث شد میلگرد طی یک‌ماه، کاهش قیمت 2 تا 3 هزار تومانی به ازای هر کیلوگرم را تجربه کند.

بررسی نقش بورس کالا در تقویت یا تضعیف رابطه عرضه و تقاضا

بورس کالا بازاری رسمی و شفاف برای تعیین قیمت کالاهای مختلف از جمله آهن آلات است. اگر این بازار عملکرد درستی داشته باشد، تأثیر بسزایی در مدیریت ارتباط عرضه و تقاضا با قیمت‌ها دارد و می‌تواند از نوسان‌های غیرواقعی و ایجاد حباب در بازار پیشگیری کند. فعالیت درست بورس کالا، قیمت‌ها را شفاف می‌کند، دست واسطه‌های نامعتبر را از بازار کوتاه می‌کند و ارتباطی بر پایه رقابت سالم بین خریدار و تولیدکننده ایجاد می‌کند.

البته در بورس کالای ایران گاهی چالش‌هایی وجود دارد که نه تنها ارتباط بین عرضه و تقاضا و قیمت‌ها را مدیریت نمی‌کند، بلکه به قیمت‌های غیرواقعی موجود در بازار دامن می‌زند. مثلا اگر در بورس کالا قیمت‌گذاری دستوری انجام شود که تولیدکننده‌ها از آن رضایت ندارند، ترجیح می‌دهند محصولاتشان را در جایی خارج از این بازار عرضه کنند. یا اگر قیمت دستوری بیش از حد بالا باشد، خریداران از بازار خارج می‌شوند.

همچنین در بورس کالا گاهی قانون‌گذاری‌هایی وجود دارد که دسترسی خریداران واقعی به تولیدات کارخانه‌ها را محدود می‌کند. این محدودیت باعث می‌شود واسطه‌ها به محصولات از طریق بورس کالا دسترسی پیدا کنند و سپس آن‌ها را با قیمت بیشتر در بازار آزاد بفروشند. این به معنای برهم خوردن تعادل و ایجاد عرضه و تقاضای غیرواقعی در بازار آهن و فولاد است.

بررسی لحظه ای قیمت آهن آلات چرا مهم است؟

گاهی اوقات تغییرات عرضه و تقاضا در بازار به‌صورت لحظه‌ای روی قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد و حتی چند ساعت غفلت از بازار باعث ضرر می‌شود. به همین دلیل مشتری‌ها باید در جریان قیمت لحظه‌ای مقاطع مورد نظرشان قرار داشته باشند تا بتوانند بهترین زمان خرید را پیدا کنند. توجه داشته باشید که بررسی لحظه‌ای نمودارها برای محصولات پرکاربرد در بازار که تغییرات عرضه و تقاضای آن‌ها بیشتر است، اهمیت بالاتری دارد. به‌عنوان مثال قیمت تیرآهن به دلیل مصرف بیشتری که در پروژه‌های مختلف دارد، نسبت به قیمت لوله داربستی نوسان‌های بیشتری را تجربه می‌کند. بنابراین مصرف‌کنندگان تیرآهن باید حداقل هر چند ساعت یک‌بار نمودارها قیمت را مورد بررسی قرار دهند و در جریان نوسان‌های لحظه‌ای باشند.

تحلیل رفتار بازار و تصمیم گیری هوشمندانه

قیمت‌های بازار آهن آلات تحت تأثیر مستقیم عرضه و تقاضا است و عرضه و تقاضا نیز با معیارها بسیار مختلفی دچار تغییر می‌شوند. گاهی اوقات حتی توییت یک شخصیت مهم ممکن است روی میزان عرضه و تقاضای بازار آهن تأثیر داشته باشد! به همین دلیل مشتریان باید با تحلیل رفتار بازار و تصمیم‌گیری هوشمندانه بهترین زمان و قیمت را برای تأمین محصولات مورد نظرشان پیدا کنند. برای تحلیل رفتار بازار باید به‌صورت مداوم قیمت‌ها، میزان عرضه کارخانه‌ها و حجم معاملاتی که در بازار انجام می‌شود را رصد کنید و بر این اساس رفتار آینده اهالی بازار را پیش‌بینی کنید. با تحلیل رفتار بازار متوجه می‌شوید آیا بازار در رکود یا تورم است یا در حالت تعادل قرار دارد. بنابراین از خرید عجولانه و احساسی پیشگیری می‌کنید و با خرید به‌موقع و منطقی می‌توانید تاحد زیادی در هزینه‌های پروژه صرفه‌جویی کنید.