فرار رو به جلوی فولاد چین؛ دور زدن تعرفه‌ها با شمش نیمه‌تمام
به‌گزارش آهن آنلاین؛ بازار جهانی سنگ‌آهن و فولاد در ماه‌های اخیر، بار دیگر نشان داده است که صرفاً یک بازی عرضه و تقاضا نیست؛ بلکه آمیزه‌ای از سیاست‌های تجاری، شرایط داخلی چین، جنگ تعرفه‌ها و رفتارهای پیش‌بینی‌ناپذیر مصرف‌کنندگان است. درحالی‌که داده‌های صادرات از استرالیا و برزیل حکایت از رکوردهای جدید دارند، بخش تولید چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و تولیدکننده فولاد جهان با افت معناداری روبه‌رو شده است.
این تضاد آشکار میان کاهش تولید فولاد خام و افزایش واردات سنگ آهن، یکی از بزرگ‌ترین پارادوکس‌های امسال را رقم زده است. برخی آن را نشانه‌ای از انباشت استراتژیک و برخی دیگر، از تقاضای پنهان و پیش‌بینی‌شده برای نیمه دوم سال تفسیر می‌کنند.
در همین حال، صادرات سنگ آهن هند کاهش شدید داشته و به پایین‌ترین سطح در ماه‌های اخیر رسیده است. این در حالی است که صادرات از استرالیا و برزیل نه‌تنها رشد یافته، بلکه در مورد برزیل حتی رکورد جدیدی ثبت شده است. این واگرایی در رفتار بازیگران بزرگ بازار، بر پیچیدگی روند تصمیم‌گیری در زنجیره تأمین فولاد جهان افزوده و تحلیل وضعیت را دشوارتر از همیشه کرده است.
فولاد چین در آینه آمار؛ تضعیف داخلی، تشدید رقابت خارجی!
تولید فولاد خام چین در ژوئن ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بیش از ۹ درصد کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح سالانه از آگوست گذشته رسیده است. کاهش حدود ۳ درصدی تولید نیمه اول ۲۰۲۵ در مقایسه با سال قبل، سیگنالی جدی از افت تقاضای داخلی، به‌ویژه در بخش ساخت‌وساز مسکونی است. با این حال، برخلاف انتظار، واردات سنگ‌آهن در همان بازه به بالاترین سطح سال جاری رسیده و حتی نسبت به ماه مه حدود ۸ درصد رشد کرده است.
این تناقض باعث شده برخی تحلیلگران از استراتژی «انباشت در رکود» نام ببرند؛ رویکردی که چین در برخی دوره‌های اقتصادی برای تثبیت قیمت‌ها یا آماده‌سازی برای جهش تولید در نیمه دوم سال، پیش می‌گیرد. با این حال، واقعیت این است که ذخایر بنادر کاهش یافته‌اند و قیمت سنگ‌آهن پس از افت قابل توجه، مجدداً روند صعودی گرفته است؛ به‌ویژه پس از امیدواری‌هایی که به بسته‌های محرک اقتصادی دولت پکن گره خورده‌اند.
در این میان، صادرکنندگان چینی در واکنش به موانع تعرفه‌ای کشورهایی چون کره جنوبی، ویتنام، ترکیه و اندونزی، به صادرات محصولات نیمه‌تمام مانند شمش فولادی روی آورده‌اند. این تغییر استراتژی اگرچه به‌صورت کوتاه‌مدت موجب حفظ جریان صادراتی چین شده، اما نگرانی‌هایی را در خود پکن نیز ایجاد کرده است. انجمن آهن و فولاد چین خواستار تمرکز روی محصولات با ارزش افزوده بیشتر شده و احتمالاً مالیاتی برای صادرات شمش در راه است.
بازارهای منطقه‌ای؛ جغرافیای ناپایدار رقابت
تحولات منطقه‌ای نیز نشان از ناپایداری و حساسیت شدید بازار دارد. از لبنان گرفته تا ترکیه و امارات، رقابت سنگینی میان فولاد ارزان آسیایی و تولیدکنندگان محلی شکل گرفته است. میلگرد مصری با کاهش قیمت، جای پای خود را در بازار لبنان تثبیت کرده، درحالی‌که صادرات فولاد از چین همچنان با قیمت‌های رقابتی، بازارهای امارات و شرق مدیترانه را هدف قرار داده است.
در ترکیه، رکود جدی در بازار میلگرد دیده می‌شود و تقاضا تقریباً به صفر نزدیک شده است. در این شرایط، واردات بیلت از کشورهای مختلف از جمله روسیه، مالزی و چین ادامه دارد اما حجم معاملات بسیار پایین است. این موضوع نشان می‌دهد که حتی در بازارهای وابسته به واردات، تقاضای نهایی به دلیل شرایط اقتصادی یا انتظارات قیمتی به شدت کاهش یافته است.
با توجه به اینکه بسیاری از این کشورها همچون ترکیه و اندونزی، تعرفه‌ای بر شمش فولادی ندارند اما برای محصولات نهایی تعرفه‌گذاری کرده‌اند، چین توانسته با صادرات شمش، بخشی از بازار خود را حفظ کند. با این حال، مسیر ترانزیتی فولاد چینی به اروپا و آمریکا تحت تأثیر تعرفه‌های جدید آمریکا و سیاست‌های تجاری ترامپ دچار اختلال شده و سودآوری این مسیرها به‌شدت کاهش یافته است.
آینده بازار جهانی؛ تقابل سیاست و تقاضا
بازار جهانی فولاد در آستانه یک آزمون جدی دیگر قرار گرفته است؛ آیا سیاست‌های حمایتی کشورها، مسیر صادرات چین را محدود خواهد کرد یا این کشور با تغییر مسیر و محصول، همچنان بازیگر اصلی خواهد ماند؟ از طرفی، آیا اقدامات محرک اقتصادی پکن می‌تواند نیمه دوم سال را به دوره‌ای از رشد دوباره تبدیل کند؟
پاسخ به این پرسش‌ها، در گرو رفتار چین در قبال زنجیره تأمین و همچنین واکنش سایر کشورها در برابر آن است. هم‌اکنون برخی از کشورهای واردکننده فولاد، در حال بازنگری در تعرفه‌ها هستند و ممکن است محدودیت‌هایی روی شمش نیز اعمال شود. اگر این اتفاق رخ دهد، صادرات فولاد چین حتی در قالب نیمه‌تمام نیز با مانع روبه‌رو خواهد شد.
از سوی دیگر، بازارهای منطقه‌ای نیز همچنان شکننده باقی خواهند ماند. رقابت قیمتی شدید، هزینه‌های لجستیک، ریسک‌های ژئوپلیتیکی و کاهش تقاضا در برخی بازارهای کلیدی، احتمالاً در کوتاه‌مدت روند رشد صادرات فولاد را کند می‌کند. با این حال، بازیگرانی مانند چین، برزیل و استرالیا، که تسلط گسترده‌ای بر زنجیره سنگ‌آهن و فولاد دارند، همچنان نقش محوری خواهند داشت.
در نهایت، آنچه بازار امروز را از گذشته متمایز می‌کند، نه‌فقط نوسانات قیمتی یا کاهش تولید، بلکه قدرت فزآینده سیاست‌های ملی، تعرفه‌ها و حتی سیاست‌های محرک اقتصادی در تعیین مسیر آینده بازار جهانی فولاد و آهن آلات است؛ بازاری که دیگر صرفاً با عرضه و تقاضا پیش نمی‌رود، بلکه توسط تصمیماتی در اتاق‌های فکر پکن، واشنگتن و بروکسل بازنویسی می‌شود.
