تاثیر افت قیمت نفت بر بازار آهن آلات
به‌گزارش آهن آنلاین؛ در هفته‌های گذشته، نشانه‌هایی از تزلزل و بی‌ثباتی در بازار جهانی فولاد و آهن‌آلات دیده شد. این نوسانات عمدتاً ناشی از افت قیمت نفت، کاهش تقاضای مواد اولیه در چین، و رکود نسبی در معاملات قراضه و انواع ورق در بازارهای بین‌المللی بوده‌اند. با این حال، برای تحلیل‌گران صنعت فولاد ایران، آنچه اهمیت بیشتری دارد، نه صرفاً آمار و ارقام جهانی، بلکه بازتاب این تحولات در فضای داخلی است؛ بازتابی که اغلب با تأخیر یا با شدت مضاعف ظاهر می‌شود!
نفت ارزان‌تر؛ آرامش ژئوپلیتیکی، هشدار پنهان برای بازارها
کاهش قیمت نفت در روزهای اخیر، بیش از آن‌که ناشی از تحولات بنیادین اقتصادی باشد، تحت‌تأثیر یک تحول ژئوپلیتیکی مهم رخ داده است: آتش‌بس موقت میان ایران و اسرائیل و کاهش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه. این توافق نانوشته که با واسطه‌گری برخی قدرت‌ها حاصل شد، نگرانی‌ها نسبت به بروز درگیری مستقیم و خطر مسدود شدن تنگه هرمز را به شکل چشم‌گیری کاهش داد؛ ریسکی که پیش‌تر، در هفته‌های ابتدایی تنش، موجب افزایش بهای نفت شده بود.
با کاهش احتمال اختلال در مسیرهای حیاتی صادرات نفت، بازارهای جهانی با سرعت واکنش نشان دادند و قیمت نفت برنت با افتی حدود ۲.۹ درصد، به نزدیکی ۶۹ دلار در هر بشکه رسید. این افت قیمتی، در ظاهر نشانه‌ای مثبت از کاهش التهاب سیاسی است، اما در لایه‌های عمیق‌تر، بی‌میلی بازار به ریسک و احتیاط در سرمایه‌گذاری صنعتی را هم بازتاب می‌دهد. چراکه حتی در فضای بدون تنش، نبود انگیزه برای رشد تقاضا – به‌ویژه از سوی چین و اتحادیه اروپا – باعث می‌شود قیمت‌ها به سطحی پایین‌تر از متوسط سال گذشته بازگردند.
برای اقتصاد ایران، این وضعیت دوگانه است. از یک‌سو، کاهش تنش نظامی منطقه‌ای، احتمال بروز اختلال در صادرات نفت و فولاد را کاهش داده و فضای تنفس بیشتری برای تجارت خارجی فراهم کرده است. اما از سوی دیگر، افت قیمت جهانی نفت فشار مضاعفی بر منابع ارزی و بودجه دولت وارد می‌کند؛ مسأله‌ای که ممکن است در بلندمدت به کاهش حمایت‌های صنعتی و زیرساختی منجر شود. در همین حال، کاهش نرخ جهانی نفت می‌تواند تقاضای جهانی برای فولاد را تحت تأثیر قرار دهد؛ چراکه بسیاری از صنایع بزرگ، به‌ویژه در حوزه‌های انرژی و پتروشیمی، سرمایه‌گذاری‌های جدید را در شرایط نفت ارزان، به تعویق می‌اندازند.
از منظر صادرات فولاد ایران، هرچند کاهش ریسک‌های منطقه‌ای مزیت بزرگی به شمار می‌آید، اما افت تقاضای جهانی، به‌ویژه در بازارهای حساس به قیمت مانند عراق، افغانستان و آسیای جنوبی، می‌تواند مانعی برای رشد باشد. بنابراین، آرامش ژئوپلیتیکی اگرچه در کوتاه‌مدت فرصت است، اما در نبود تقاضای واقعی، نمی‌تواند به‌تنهایی موتور محرک صادرات ایران باشد.
چین عقب می‌نشیند؛ سیگنال معکوس به بازارهای جهانی
گزارش‌های رسمی از چین نشان می‌دهند که در بازه زمانی ژانویه تا مه ۲۰۲۵، تولید سنگ آهن این کشور بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته و تولید فولاد نیز نسبت به سال گذشته با کاهش ۶.۹ درصدی همراه بوده است. این کاهش تولید نه‌تنها به خاطر سیاست‌های زیست‌محیطی و کنترل ظرفیت‌های مازاد است، بلکه بازتابی از کند شدن شتاب صنعتی این کشور و افت سفارش‌های صادراتی است.
کاهش تقاضای چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و تولیدکننده فولاد جهان، سیگنال مهمی برای بازیگران دیگر بازار است. به‌ویژه برای ایران، که معمولاً از تغییرات نرخ سنگ آهن، قراضه و سایر مواد اولیه در چین تأثیر می‌پذیرد. افت واردات چین موجب کاهش نسبی قیمت جهانی مواد اولیه شده، اما این موضوع الزاماً به نفع فولادسازان ایرانی نیست؛ چرا که در نبود تقاضای داخلی و رکود بازار مسکن و پروژه‌های عمرانی، کاهش قیمت مواد اولیه، فرصت رشد واقعی ایجاد نمی‌کند، بلکه صرفاً از عمق زیان‌ها می‌کاهد.
ورق‌های داغ در مسیر خنک شدن
نوسانات جزئی در قیمت ورق گرم در بازارهای جهانی – از جمله ثبات قیمت در دریای سیاه و افزایش خفیف در چین – نشان می‌دهد که این بازار هنوز به تعادل کامل نرسیده است. در اروپا، کاهش ۱۵ یورویی قیمت‌ها گویای تضعیف تقاضای صنعتی است. در آمریکا هم ثبات نسبی مشاهده می‌شود، اما خبری از رونق قابل توجه نیست.
در ایران، بازار ورق هم‌اکنون تحت‌تأثیر رکود ساخت‌وساز و محدودیت‌های نقدینگی قرار دارد. نوسانات محدود در قیمت‌های جهانی، نمی‌تواند موتور محرکی برای افزایش قیمت در بازار داخلی باشد. اگرچه ممکن است قیمت شمش و ورق صادراتی ایران با توجه به نرخ ارز کمی جذاب‌تر شود، اما در نبود تقاضای واقعی، همچنان شاهد سکون بازار داخلی هستیم. چنان‌که یکی از اعضای انجمن فولاد نیز اشاره کرده، «توقف بازار تأثیری به مراتب قوی‌تر از بحران انرژی دارد.»
بازار قراضه؛ ثبات نسبی، اما بدون انگیزه رشد
بازار قراضه آهن نیز در هفته‌های گذشته شاهد نوسانات محدودی بود. قیمت‌ها در ترکیه، ژاپن و شرق آسیا تغییرات چند دلاری را تجربه کردند، اما نشانه‌ای از روند صعودی یا افت شدید مشاهده نشد. این وضعیت از یک بازار «بی‌تصمیم» حکایت دارد؛ بازاری که چشم‌انتظار رویدادهای ژئوپلیتیکی یا اقتصادی جدی‌تر برای خروج از وضعیت کنونی است.
در ایران، بازار قراضه با چالش‌های خاص خود مواجه است؛ از محدودیت‌های لجستیکی و قیمت‌گذاری گرفته تا کمبود نقدینگی در زنجیره پایین‌دستی. ثبات نسبی قیمت جهانی قراضه می‌تواند به تثبیت نسبی بهای شمش کمک کند، اما در غیاب تقاضای موثر، این تثبیت بیش از آن‌که مفید باشد، نشانه‌ای از سکون است. از طرف دیگر، کاهش واردات سنگ آهن توسط چین و افت قیمت جهانی آن، احتمالاً اثر محدودی بر بازار قراضه ایران خواهد داشت، چراکه بازار داخلی همچنان تابع عوامل غیراقتصادی و مداخلات سیاست‌گذارانه است.
تابلوی خاکستری بازار؛ تصمیم‌گیری دشوار برای فعالان داخلی
ترکیب داده‌های جهانی نشان می‌دهد که بازار فولاد جهان در فاز «صبر و انتظار» قرار دارد؛ نه آن‌قدر منفی که زنگ خطر جدی به صدا درآید، و نه آن‌قدر مثبت که بشارت‌دهنده رونق باشد. برای ایران، این وضعیت تردیدآمیز، چالش دوچندانی ایجاد می‌کند؛ چراکه در کنار فشارهای داخلی مانند ناترازی انرژی، رکود پروژه‌ها و محدودیت‌های صادراتی، حالا باید با چشم‌اندازی خاکستری در بازار جهانی نیز مواجه شود.
فعالان بازار آهن آلات در ایران، در چنین شرایطی نیازمند تحلیل‌های دقیق و به‌روز هستند تا درک درستی از آینده داشته باشند. سیاست‌گذاران نیز باید از فرصت نسبی ثبات قیمت مواد اولیه استفاده کرده و با آزادسازی تقاضا، به بازار شوک مثبت وارد کنند؛ پیش از آن‌که نوسانات جهانی جهت معکوسی بگیرد و اقتصاد فولاد کشور را در تنگنا قرار دهد.
