فلز ورشو چیست و راههای تشخیص آن

فلز ورشو (Nickel Silver)، که با نام‌های آلیاژ نقرۀ آلمانی یا نقره نیکلی نیز شناخته می‌شود، یکی از آلیاژهای محبوب در صنعت و هنر است. این فلز باوجود نداشتن نقره در ترکیب خود، به‌دلیل ظاهر نقره‌ای و درخشندگی خاص، جایگاه ویژه‌ای در ساخت زیورآلات، وسایل تزئینی و حتی قطعات صنعتی دارد. در این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، روش تولید، کاربردها و روش‌های تشخیص فلز ورشو اصل می‌پردازیم. 

فلز ورشو چیست؟

فلز ورشو آلیاژ متشکل از مس، نیکل و روی است که درصد ترکیب این فلزات بسته به کاربرد آن متفاوت است. معمولاً این آلیاژ حاوی 60% مس، 20% نیکل و 20% روی است. نام ورشو از شهر ورشو در لهستان گرفته شده که در گذشته مرکز تولید این آلیاژ بوده است.

ویژگی‌ ها و خواص فلز ورشو

فلز ورشو با ترکیب خاص خود از مس، نیکل و روی، مجموعه‌ای از خصوصیات منحصربه‌فرد را دارا است که آن را برای کاربردهای متنوع مناسب ساخته است. این آلیاژ با ظاهری نقره‌ای و درخشان، شباهت زیادی به نقره دارد اما در واقعیت حاوی نقره نیست.

مقاومت قابل‌توجهی در برابر خوردگی و اکسیداسیون دارد که ناشی از وجود نیکل در ترکیب آن است. انعطاف‌پذیری و قابلیت فرم‌دهی آسان هم از دیگر مزایای این فلز محسوب می‌شود که کار با آن را برای صنعتگران و هنرمندان تسهیل می‌کند.

وزن نسبتاً سبک‌تر در مقایسه با نقره خالص، یکی از ویژگی‌های متمایز کننده این آلیاژ است. سطح آن پس از پرداخت نهایی، درخششی یکنواخت و جذاب پیدا می‌کند که در تولیدات صنعتی و هنری بسیار ارزشمند است. همچنین دوام بالا در شرایط محیطی مختلف، این فلز را به گزینه‌ای مناسب برای مصارف طولانی‌مدت تبدیل کرده است. خاصیت غیرحساسیت‌زایی آن هم در مقایسه با برخی آلیاژهای حاوی نیکل، امکان استفاده گسترده در زیورآلات و مصارف مرتبط با پوست را فراهم آورده است.

• ترکیب اصلی: حدود 65 درصد مس، 18 درصد نیکل و 17 درصد روی.
• افزودنی‌ها: مقادیر کم سرب، قلع و منگنز (1 الی 2 درصد).
• جلای نقره‌ای: به‌دلیل ظاهر درخشان، گاهی به آن نیکل نقره‌ای گفته می‌شود.
• خواص بهبود یافته: استفاده از افزودنی‌ها باعث بهبود خواص مکانیکی و شیمیایی آلیاژ می‌شود.

فرآیند تولید فلز ورشو چگونه است؟

فلز ورشو طبق مراحل زیر تولید می‌شود:

1. ذوب و ترکیب مواد اولیه: مس، نیکل و روی با نسبت‌های مشخص ذوب و ترکیب می‌شوند. 
2. ریخته‌گری: مواد اولیه مذاب در قالب‌های مناسب ریخته می‌شوند. 
3. نورد و کشش: فلز سرد یا گرم نورد شده و به شکل ورق یا مفتول درمی‌آید. 
4. پرداخت نهایی: سطح فلز صیقل داده می‌شود تا درخشندگی مطلوب ایجاد شود. 

کاربردهای رایج فلز ورشو در صنعت و هنر

فلز ورشو به‌واسطه‌ی ترکیب خواص مکانیکی مناسب و ظاهر براق نقره‌ای، هم در صنایع کاربرد دارد و هم در هنرهای تزئینی جایگاه ویژه‌ای یافته است. در ادامه با رایج‌ترین استفاده‌های آن آشنا می‌شوید. کاربردهای فلز ورشو به شرح زیر است:

• ساخت زیورآلات مانند دستبند، گردنبند و گوشواره.
• سازهای موسیقی مانند فلوت، کلارینت و ساکسیفون.
• ساخت وسایل غذاخوری مانند قاشق، چنگال و ظروف تزئینی.
• در صنعت الکترونیک مانند ساخت قطعات مقاوم در برابر اکسیداسیون.
• تولید قطعات خودرو مانند بدنه و اجزای داخلی که نیاز به مقاومت بالا در برابر سایش دارند.
• استفاده در ساخت انواع تجهیزات پزشکی مانند ابزارهای جراحی و دندانپزشکی.
• در ساخت وسایل تزئینی خانه مانند ساعت، قاب عکس و لوازم دکوری دیگر.
• ساخت ادوات نظامی و تزئینات سلاح‌ها
• تولید مدال‌ها و سکه‌های یادبود
• استفاده در صنایع دکوراسیون داخلی و معماری
• ساخت ساعت‌های باکیفیت باکیفیت و بادوام بالا به‌علت ماشین کاری فلز ورشو و ایجاد ظاهری جذاب و ماندگار 
   

راه‌ های تشخیص فلز ورشو اصل از نمونه‌ های تقلبی

تشخیص فلز ورشو اصل از انواع تقلبی نیازمند توجه به چند نکته کلیدی است. ابتدا به رنگ و ظاهر فلز دقت کنید ورشو اصل رنگ نقره‌ای مات با درخششی ملایم دارد، برخلاف نقره که درخشان‌تر است. وزن آن نیز معمولاً سبک‌تر از نقره خالص است. برای یک آزمایش ساده می‌توان از آهنربا استفاده کرد، چرا که نیکل موجود در ورشو واکنش اندکی نسبت به آهنربا نشان می‌دهد.

روش دیگر تشخیص، قرار دادن فلز در معرض سرکه است که درصورت تیره شدن سطح فلز، احتمال ورشو بودن آن زیاد است. همچنین فلز ورشو برخلاف نقره استرلینگ معمولاً علامت‌گذاری خاصی مانند 925 ندارد. با مالش دست روی سطح فلز، ورشو اصل کمتر از نقره داغ می‌شود و هدایت حرارتی کمتری دارد. در نهایت، چگالی فلز نیز می‌تواند راهنمای خوبی باشد، چرا که چگالی ورشو از نقره کمتر است.

آزمایش‌ های ساده خانگی برای شناسایی فلز ورشو

از آزمایش‌های ساده خانگی زیر می‌توانید برای شناسایی فلز ورشو استفاده کنید:

• آزمایش آهنربا: همانطورکه گفتیم نیکل موجود در ورشو کمی خاصیت مغناطیسی از خود نشان می‌دهد که با آهنربا قابل تشخیص است. 
• آزمایش سرکه: اگر فلز در سرکه تیره شود، احتمالاً ورشو است. 
• آزمایش چگالی: با مقایسه وزن و حجم، می‌توان به جنس آن پی برد. 
• آزمایش صدای ضربه: با کوبیدن قاشق یا شی فلزی به فلز ورشو می‌توانید به اصل بودن یا نبودن آن پی ببرید زیرا فلز ورشو صدای نسبتا تیز و زنگ‌داری نسبت به سایر فلزات مخصوصا آلومینیوم دارد.

تفاوت فلز ورشو با سایر فلزات مشابه

فلز ورشو از نظر ترکیب و ویژگی‌ها با فلزات مشابه تفاوت‌های مشخصی دارد. در مقایسه با نقره استرلینگ که حاوی ۹۲.۵ درصد نقره خالص است، ورشو اصلاً نقره ندارد و در واقع آلیاژی از مس، نیکل و روی محسوب می‌شود. این تفاوت ترکیب باعث شده ورشو از نظر وزنی سبک‌تر باشد و چگالی کمتری نسبت به نقره داشته باشد. از نظر ظاهری، اگرچه هر دو فلز رنگ نقره‌ای دارند، اما درخشش نقره خالص بیشتر و سفیدتر است.

در مقایسه با نیکل خالص، ورشو به‌دلیل داشتن مس در ترکیب خود، خاصیت مغناطیسی کمتری نشان می‌دهد. همچنین نیکل خالص رنگ سفید یکدست‌تری دارد؛ در حالی‌که ورشو به‌دلیل ترکیب مس، ته‌رنگ متمایل به زرد بسیار خفیفی ممکن است داشته باشد. از نظر قیمت نیز ورشو معمولاً گزینه مقرون‌به‌صرفه‌تری نسبت به نقره محسوب می‌شود.

تفاوت دیگر در واکنش‌پذیری شیمیایی این فلزات است. نقره خالص در تماس با مواد اسیدی و ترکیبات گوگردی سریع‌تر تغییر رنگ می‌دهد و اکسید می‌شود، در حالی‌که ورشو به‌دلیل ترکیب نیکل، مقاومت بیشتری در برابر اکسیداسیون از خود نشان می‌دهد. این ویژگی باعث شده ورشو برای ساخت وسایلی که در تماس مداوم با پوست یا رطوبت هستند مناسب‌تر باشد.

نگهداری و مراقبت از فلز ورشو برای دوام بیشتر

در نگهداری از فلز ورشو نکات زیر را رعایت کنید:

• از تماس با مواد اسیدی و عرق زیاد دور بماند. 
• با یک پارچه نرم و خشک آن را تمیز کنید. 
• جهت جلوگیری از خوردگی و تغییر رنگ ورشو، لازم است از تماس مستقیم آن با مواد اسیدی و عرق تن خودداری شود.
• برای تمیز کردن سطح ورشو، از پارچه‌ای نرم و خشک استفاده شود و از به‌کارگیری شوینده‌های قوی یا ابزارهای زبر که ممکن است موجب آسیب به سطح فلز شوند، پرهیز شود.
• توصیه می‌شود ورشو در محیطی خشک، خنک و به‌دور از رطوبت نگهداری شود؛ چرا که رطوبت می‌تواند موجب زنگ‌زدگی و کاهش دوام ظاهری و ساختاری آن شود.

فلز ورشو چه مزایا و معایبی دارد؟

اگر قصد استفاده از فلز ورشو را دارید یا صرفاً کنجکاو هستید بدانید چرا این آلیاژ محبوبیت بالایی در صنایع دستی و تجهیزات صنعتی دارد، بهتر است مزایا و معایبش را بی‌پرده مرور کنیم. در ادامه، نکاتی را می‌خوانید که حاصل تجربه، بررسی میدانی و گفت‌وگو با متخصصان حوزه متالورژی است:

 مزایای فلز ورشو

• ظاهر براق و نقره‌ای فریبنده: اگر ظاهر برایتان اهمیت دارد، ورشو در بسیاری موارد جایگزینی عالی برای نقره است، بدون اینکه هزینه‌اش را بپردازید.
• مقاومت مناسب در برابر خوردگی: در محیط‌های مرطوب یا شرایط جوی متغیر، این آلیاژ دوام خوبی از خود نشان می‌دهد.
• قابلیت فرم‌پذیری بالا: چکش‌خواری و شکل‌پذیری خوب آن باعث شده تا در صنایع دستی، ساخت زیورآلات و لوازم تزئینی پرکاربرد باشد.
• رسانایی قابل قبول حرارتی و الکتریکی: اگرچه به پای مس یا نقره نمی‌رسد، ولی در کاربردهای خاص مثل اتصالات الکتریکی سبک، کفایت می‌کند.
• وزن نسبتاً پایین: سبک‌تر بودن نسبت به نقره خالص، آن را برای برخی مصارف حمل‌ونقلی یا کاربردهایی که وزن مهم است، به‌صرفه‌تر می‌سازد.

معایب فلز ورشو

• فاقد ارزش ذاتی نقره: شباهت ظاهری‌اش به نقره می‌تواند گمراه‌کننده باشد؛ چون در واقع هیچ نقره‌ای در آن وجود ندارد.
• مستعد تیرگی و لکه‌دار شدن: در معرض هوا و رطوبت، لایه‌ای اکسیدی روی سطحش تشکیل می‌شود که نیاز به پولیش یا تمیزکاری منظم دارد.
• واکنش‌پذیر با برخی مواد شیمیایی: تماس با مواد اسیدی یا قلیایی قوی، می‌تواند به سطح فلز آسیب بزند.
• مقاومت مکانیکی متوسط: برای قطعاتی که تحت فشار یا تنش زیاد هستند، استفاده از ورشو به‌تنهایی پیشنهاد نمی‌شود.

آنچه پیش از خرید فلز ورشو باید بدانید

فلز ورشو با ترکیب مس، نیکل و روی، جایگزینی مقرون‌به‌صرفه برای نقره در بسیاری از صنایع است. این آلیاژ با ظاهر نقره‌ای و دوام قابل توجه، برای ساخت زیورآلات، سازهای موسیقی و محصولات تزئینی ایده‌آل است. باوجود قیمت مناسب، کیفیت مطلوبی دارد و با نگهداری صحیح سال‌ها کارایی خود را حفظ می‌کند. شناخت ویژگی‌های ورشو به شما کمک می‌کند انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشید و از خرید محصولات تقلبی جلوگیری کنید.