گرانی سیمان؛ زنگ خطر برای قیمت آهن آلات؟
به‌گزارش آهن آنلاین؛ در هفته‌های اخیر، بازار سیمان با یکی از بی‌سابقه‌ترین شوک‌های قیمتی سال‌های اخیر مواجه شده است. قطعی‌های مکرر برق، ناترازی انرژی، و کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌های سیمان موجب شد تا عرضه این محصول اساسی با اخلال شدید مواجه شود. این کاهش عرضه در کنار تقاضای ثابت یا حتی فصلیِ افزایشی، قیمت سیمان را به‌سرعت بالا برد. سیمانی که حدود یک ماه پیش به‌قیمت ۱۱۵ هزار تومان به‌ازای هر پاکت در بازار معامله می‌شد، اکنون به بیش از ۲۳۰ هزار تومان رسیده است؛ افزایشی صد درصدی که به‌درستی می‌توان از آن به‌عنوان یک بحران یاد کرد.
این افزایش ناگهانی قیمت، نه‌تنها هزینه ساخت‌وساز را افزایش داده، بلکه سازندگان، کارفرمایان و حتی واحدهای فروش مصالح ساختمانی را دچار سردرگمی کرده است. رئیس اتحادیه فروشندگان مصالح ساختمانی نیز در واکنش به این شرایط اعلام کرده است که افزایش قیمت‌ها ناشی از قطعی برق و کاهش تولید کارخانه‌هاست و هیچ ارتباطی به عملکرد فروشندگان خُرد ندارد.
نقش بورس کالا و دلالی ساختاریافته در بحران سیمان
اما تنها عامل افزایش قیمت سیمان، محدودیت عرضه نیست. بسیاری از کارشناسان، ساختار معیوب عرضه سیمان در بورس کالا و بستر نامناسبی که برای واسطه‌گری فراهم کرده را دلیل اصلی جهش‌های غیرمنطقی قیمت می‌دانند. در حال حاضر، شکاف قیمتی قابل‌توجهی بین بورس کالا و بازار آزاد ایجاد شده است. این فاصله قیمتی انگیزه‌ای قوی برای دلالان و برخی کدهای بورسی فراهم کرده تا سیمان را با قیمت پایین‌تر از بورس خریداری کرده و با قیمت چندبرابری در بازار آزاد عرضه کنند.
گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی خریداران سیمان در بورس، ماه‌ها پیش محصول را خریداری کرده‌اند، اما تاکنون از کارخانه خارج نکرده‌اند. با توجه به حذف الزام خروج ۸۰ درصدی سیمان طی یک هفته از کارخانه‌ها، این افراد اکنون می‌توانند با استفاده از شرایط بحرانی بازار، محموله‌های انبارشده را با قیمت‌های روز عرضه کنند و سودی چند ده درصدی به جیب بزنند؛ سودی که از جیب مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌شود.
تبعات پنهان بحران سیمان بر بازار فولاد
گرانی سیمان تنها به بازار ساخت‌وساز محدود نمی‌شود. این تحولات به‌صورت پنهان اما مؤثر در حال سرایت به زنجیره‌های دیگر مصالح ساختمانی، به‌ویژه فولاد هستند. بازار آهن‌آلات در روزهای اخیر نشانه‌هایی از واکنش نسبت به این بحران را بروز داده است. به‌عنوان مثال، قیمت میلگرد در بازار آزاد طی روزهای اخیر از محدوده ۳۶ هزار تومان به سمت ۳۹ هزار تومان مالیات حرکت کرده است. با وجود اینکه بازار در رکود تقاضا به‌سر می‌برد و فعالان می‌گویند «پرنده هم در بازار پر نمی‌زند»، اما برخی نوردی‌ها بلافاصله بعد از معاملات شمش در بورس کالا، قیمت میلگرد را بالا برده‌اند؛ حرکتی که با منطق تقاضای واقعی همخوان نیست و بیشتر به یک موج روانی ناشی از گرانی سیمان شبیه است.
سازه بتنی یا فلزی؟ بازتعریف تصمیمات سازندگان
یکی از تغییرات مهمی که بحران سیمان ایجاد کرده، بازنگری در تصمیمات سازندگان در انتخاب نوع سازه است. گزارش‌های میدانی و تماس‌هایی از سوی فعالان حوزه ساخت‌وساز حاکی از آن است که برخی سازندگان به‌دلیل افزایش شدید قیمت سیمان، در حال بازنگری جدی در مدل سازه‌ای خود هستند. در گذشته، سازه بتنی به‌دلیل قیمت پایین‌تر مصالحی مانند سیمان، گزینه اقتصادی‌تری نسبت به سازه فلزی بود؛ اما حالا با رشد دوبرابری سیمان، این معادله در حال تغییر است.
یک سازنده با سابقه در تماس با یکی از فعالان بازار پرسیده است: "با این قیمت سیمان، آیا هنوز هم سازه بتنی مقرون به‌صرفه است یا باید به سراغ سازه فلزی رفت؟" چنین تغییر رویکردی در میان سازندگان می‌تواند اثر دومینویی در بازار فولاد داشته باشد؛ زیرا افزایش تقاضا برای تیرآهن و میلگرد، قیمت این اقلام را نیز بالا خواهد برد.
تعادل قیمتی پنهان بین سیمان و آهن آلات
نکته جالب‌توجه دیگر که در میان کارشناسان بازار مطرح شده، وجود یک نوع تعادل پنهان بین قیمت سیمان و تیرآهن است. به این معنا که اگر سازه بتنی با قیمت فعلی سیمان بیش از حد گران شود، باید قیمت تیرآهن نیز افزایش یابد تا همچنان مزیت سازه فلزی در حد معقولی باقی بماند و برهم خوردن توازن هزینه‌ها باعث مهاجرت کامل سازندگان از یک روش به روش دیگر نشود. این موضوع، هرچند ممکن است در نگاه اول عجیب به‌نظر برسد، اما در عمل توسط نیروهای بازار به‌نوعی کنترل و هدایت می‌شود.
افق پیش‌رو؛ میلگرد و تیرآهن در مسیر افزایش قیمت؟
با توجه به افزایش شدید قیمت سیمان، تحلیلگران بازار فولاد معتقدند که در هفته‌های آینده ممکن است شاهد رشد تدریجی قیمت محصولات فولادی مانند میلگرد و تیرآهن باشیم. هرچند فعلاً تقاضا در بازار آهن پایین است، اما احتمالاً با افزایش پروژه‌های عمرانی در تابستان و تغییرات در انتخاب نوع سازه، بازار آهن نیز از تبعات این گرانی بی‌نصیب نخواهد ماند.
از طرف دیگر، کاهش ظرفیت تولید فولاد به‌دلیل همان ناترازی انرژی که بر سیمان اثر گذاشته، می‌تواند یک عامل فشار مضاعف بر زنجیره عرضه آهن‌آلات باشد. اگر در هفته‌های آینده موج قطعی برق به واحدهای ذوب و نورد برسد، شوک‌های قیمتی جدیدی در بازار فولاد چندان دور از انتظار نخواهد بود.
بازار مصالح ساختمانی امروز در یکی از حساس‌ترین بزنگاه‌های خود قرار دارد. گرانی سیمان، مانند موجی در حال گسترش است که نه‌تنها قیمت تمام‌شده پروژه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه به‌صورت تدریجی در حال دگرگون‌سازی معادلات بازار فولاد و آهن آلات تصمیمات فنی سازندگان است. در چنین شرایطی، نقش نهادهای تنظیم‌گر، شفاف‌سازی سیاست‌های بورس کالا، و مدیریت عرضه اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. باید دید که آیا سازوکارهای فعلی قادر خواهند بود مانع از بروز بحران دومینویی در زنجیره ساخت‌وساز شوند یا خیر. یک چیز اما قطعی است: قیمت‌ها فعلاً قصد بازگشت ندارند!
