انفجار قیمتی در بازار آهن؛ میلگرد ۱۲ ذوب‌آهن در یک روز ۷.۵ درصد گران شد!
به‌گزارش آهن آنلاین؛ با آغاز هفته جاری، بازار آهن آلات ایران بار دیگر درگیر شوک‌های خارجی شد و این بار قطعی برق صنایع، بستر اصلی بی‌ثباتی و رشد قیمت‌ها را فراهم آورد. علی‌رغم سیگنال‌های سیاسی مثبت و عقب‌نشینی تدریجی نرخ ارز، عوامل بنیادی داخلی نظیر کمبود انرژی، نقش محوری در تعیین سمت‌وسوی بازار ایفا کردند. بررسی جزئیات آخرین تحولات بازار آهن و فولاد به‌ویژه نوسانات فزاینده قیمت میلگرد 12 ذوب آهن اصفهان که به تنهایی طی 24 ساعت رشدی 7.5 درصدی را تجربه کرد، نشان‌دهنده عمق بحران در زنجیره تأمین و تقاضای محصولات فولادی است.
شوک قطعی برق به صنایع فولادی
یکی از کلیدی‌ترین محرک‌های رشد قیمت در بازار آهن آلات، محدودیت‌های نیروی برق برای بخش تولیدی بود. صنایع فولادی و سیمانی در ایران از جمله بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان برق به حساب می‌آیند و طی سالیان اخیر همواره با معضل کمبود انرژی در فصول گرم سال، تعطیلی یا کاهش ظرفیت مواجه بوده‌اند. امسال نیز این روند تکرار شد و قطعی 90 درصدی سهمیه برق به گفته معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه عملاً خطوط تولید بسیاری از کارخانه‌های بزرگ را متوقف ساخت و زیان روزانه بالای 3 هزار میلیارد ریال بر دوش تولیدکنندگان قرار داد.
این شرایط موجب شد تا زنجیره ارزش افزوده فولاد با کاهش عرضه مواجه گردد. زمانی که تولیدکنندگان بزرگ فقط در حد ظرفیت اندکی قادر به تولید هستند، موجودی انبارها کاهش یافته و انتظارات تورمی در میان فعالین بازار تقویت می‌شود؛ نتیجه، جهش قیمتی محسوس برای مصنوعات پرتقاضا نظیر میلگرد و تیرآهن طی روزهای اخیر است.
افزایش معنادار قیمت میلگرد 12 ذوب‌آهن اصفهان
در بازاری که رکود معاملات غالب است، افزایش ناگهانی قیمت‌ها عموماً یا از کمبود جدی عرضه ناشی می‌شود یا انتظارات افزایشی شدید پیرامون آینده شکل می‌گیرد. میلگرد 12 ذوب‌آهن اصفهان طی 24 ساعت اخیر با رشد 7.5 درصدی، رکورددار نوسان بود. این در حالی اتفاق افتاد که نرخ سایر محصولات فولادی نیز افزایش داشت اما این حجم از جهش مختص محصولات پایه ذوب‌آهن بود که به دلیل قطعی برق، به شدت از مدار خارج شدند.
عامل دیگر این جهش، صعود نرخ شمش به عنوان ماده خام است؛ بنا بر آمار، عرضه شمش فولادی در بورس کالا نسبت به عرضه قبلی بیش از 33 درصد کاهش یافت و قیمت آن حدود 0.32 درصد بالا رفت. هرچند افزایش قیمت شمش به ظاهر متناسب با نرخ میلگرد نیست، اما کاهش عرضه اثر روانی زیادی در بازار فلزات اساسی دارد، زیرا مواد اولیه قلب تپنده خط تولید نوردکاران بوده و ایجاد ناترازی در این مرحله، بازار محصولات نهایی را به سرعت ملتهب می‌کند.
نقدینگی، انتظارات و اثرپذیری بازار از سیگنال‌های سیاسی
جالب توجه اینکه صعود قیمت‌ها در شرایطی رخ داد که دلار تضعیف شد و برخی سیگنال‌های سیاسی مثبت به گوش می‌رسید. این مسئله را می‌توان با عامل حاکم بودن اختلال بنیادی در طرف عرضه توضیح داد؛ جایی که محدودیت دسترسی به انرژی آنچنان شدید است که اثر تعدیل انتظاری از سوی بازارهای ارز خنثی شده و رشد قیمت‌ها عملاً تابع عرضه می‌شود نه تقاضا یا انتظارات مبتنی بر سیاست خارجی.
به بیان دیگر، کاهش نرخ ارز در شرایط عادی باید منجر به تعدیل نسبی قیمت محصولات وارداتی و تولیدات داخلی شود، اما قطع برق و کمبود انرژی ساختار بازار را آنقدر بی‌ثبات کرد که سیگنال‌های مثبت نیز اثری بر رفتار افزایشی قیمت‌ها نگذاشت. در این موقعیت، جنگ روانی بازار میان دارندگان کالا و خریداران باعث می‌شود موجودی‌های فعلی در انبارها ارزش استراتژیک پیدا کرده و حتی معاملات نقدی نیز با شک و تردید انجام شود.
اثر قطعی برق بر سایر بخش‌ها و محصولات بازار آهن آلات
افزایش قیمت آهن آلات این بار طیفی متنوع داشت. تیرآهن‌های تولیدی ذوب‌آهن (که عمدتاً مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ‌اند) با وجود وابستگی کمتر به برق نسبت به برخی تولیدات سایر کارخانجات، جهش بیشتری در نرخ تجربه کردند. این نکته قابل توجهی است که حتی صنایع به ظاهر برنده در رقابت انرژی، باز هم از معضل قطعی ملی در امان نیستند.
برخلاف تیرآهن و میلگرد، قیمت برخی دیگر از محصولات نظیر قوطی آهن عمدتاً ثابت بود؛ البته برخی برندهای خاص مانند پروفیل نیکان با افزایش روزانه 200 تومان روبه‌رو شدند و لوله‌های درزدار و بدون درز نیز ثبات بیشتری نشان دادند. این نشان از آن دارد که بازار، تغییرات را الزاماً به طور یکنواخت دریافت نمی‌کند و محصولات پر مصرف‌تر یا دارای محدودیت تولید (به دلیل انرژی) اولین بازارهای داغ‌شده هستند.
پیامدهای میان‌مدت و بلندمدت ناپایداری انرژی بر اقتصاد فولاد ایران
ادامه این روند به کاهش تولید، تشدید رکود ساخت و ساز و افزایش هزینه‌های سرانه مصرف‌کنندگان منتهی خواهد شد. تجربه سال گذشته نیز نشان داده که بحران انرژی توانسته تا 2 میلیون تن کاهش تولید فولاد میانی ایجاد کند و ارزش صادرات فولاد ایران را تا 13 درصد تقلیل دهد. کاهش انگیزه‌ها برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای نیز خود داستانی جداگانه است که باگسترش تردید میان سرمایه‌گذاران و فعالیت‌های ساختمانی، تاثیرات مخربی دارد.
ضرورت سیاست‌گذاری پایدار انرژی و تعادل بازار
برخورداری بازار فولاد از سیاست‌گذاری دقیق، انعطاف‌پذیر و همراه با حمایت از تولیدکنندگان، می‌تواند از نوسانات شدید جلوگیری کند. ایجاد مشوق‌هایی برای افزایش تولید برق، بهبود کارایی مصرف انرژی صنایع فولادی، و ایجاد ذخایر استراتژیک شمش و محصولات فولادی در انبارهای ملی از جمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش آسیب‌های شوک‌های محیطی است.
نتیجه آنکه، افزایش 7.5 درصدی قیمت میلگرد 12 ذوب‌آهن اصفهان طی 24 ساعت اخیر، به روشنی بار دیگر اصل بنیادین بازارهای کالایی را به رخ کشید که در بازارهایی با اختلال عرضه، حتی تعدیل انتظارات و تثبیت بازار ارز نیز جلودار تورم قیمتی نیست. مادامی که مسئله انرژی پابرجاست و تدبیری موثر از سوی سیاست‌گذار اتخاذ نشود، بازار آهن، فولاد و صنایع وابسته همواره مستعد تلاطم و تنش‌های قیمتی خواهند بود که در نهایت به زیان رشد اقتصادی و معیشت خانوار تمام خواهد شد.
کلید بازگشت آرامش به بازار آهن‌آلات، همراهی سیاست انرژی، تأمین برق پایدار و هوشمندسازی ساختار طرف عرضه است تا نیاز روزافزون بخش مسکن و زیرساخت، قربانی محدودیت غیرمدیریت‌شده انرژی نشود. در غیر این صورت، تداوم رشد قیمت‌ها، رکود معاملات و افزایش هزینه تمام‌شده پروژه‌های عمرانی، چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای را برای اقتصاد کشور رقم خواهد زد.
