بزنگاه تاریخی برای صنعت جهانی فولاد؟
به گزارش آهن آنلاین– درحالی‌که دولت چین گام‌هایی برای کنترل ظرفیت‌های مازاد صنعت فولاد برداشته است، همچنان حجم تولید این کشور به بیش از یک میلیارد تن در سال می‌رسد؛ رقمی که فراتر از نیاز بازار داخلی و حتی جهانی است. انجمن آهن و فولاد چین (CISA)، در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده که دولت به‌طور فعال درحال پیاده‌سازی دستورالعمل‌هایی برای کاهش تولید فولاد خام است. هدف از این سیاست‌ها، برقراری توازن میان عرضه‌وتقاضا و مقابله با مازاد تولیدی است که طی سال‌های اخیر به‌شدت سودآوری صنایع را تحت‌الشعاع قرار داده است.
درهمین‌راستا، وانگ بین، مدیر بخش برنامه‌ریزی و توسعه CISA، بر لزوم حرکت صنعت فولاد چین از گسترش کمی به‌سمت رشد کیفی تأکید کرده و خواستار بازنگری در نظام مدیریت ظرفیت‌ها شده است. او تصریح کرد که کاهش تولید باید بر پایه معیارهای زیست‌محیطی، مصرف انرژی و انتشار کربن تنظیم شود تا در کنار تعدیل کمی، بهره‌وری نیز افزایش یابد. به گفته وی، دولت درحال توسعه نظامی ترکیبی از نظارت دولتی، خودتنظیمی صنعتی و اصول بازار برای مدیریت دقیق‌تر ظرفیت‌هاست. این تحولات می‌تواند به خروج منظم واحدهای ناکارآمد کمک کرده و مسیر را برای ادغام‌های معنادار در صنعت هموار سازد.
واکنش بازار جهانی سنگ آهن و فولاد
اعلام این سیاست‌ها هم‌زمان با کاهش قابل‌توجه قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی بوده است. قیمت آتی سنگ‌آهن در بورس سنگاپور حدود ۱.۴ درصد افت داشته و به ۹۶.۹۰ دلار در هر تن رسیده است. این کاهش عمدتاً به‌دلیل پیش‌بینی افت تقاضا ازسوی چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ‌آهن، رخ داده است. این درحالی است که برخی پروژه‌های بزرگ معدنی مانند معدن سیماندو در گینه نیز در آستانه ورود به بازار هستند و می‌توانند عرضه را در نیمه دوم سال به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهند.
باوجود کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی چین و دیگر اقدامات حمایتی، بازار نسبت به این تصمیمات واکنش چندانی نشان نداد. تحلیلگران معتقدند که تأثیر کاهش تولید و اعمال تعرفه‌ها سنگین‌تر از محرک‌های اقتصادی بوده و فضای کلی بازار همچنان با احتیاط همراه است.
بحران صادرات فولاد چین و سرریز به بازار داخلی
یکی از پیامدهای جدی تعدیل صادرات، بازگشت حجم زیادی از فولاد به بازار داخلی چین است. در سه‌ماهه دوم سال جاری، صادرات فولاد چین به‌دلیل اعمال تعرفه‌های سنگین ازسوی کشورهایی مانند کره جنوبی، ویتنام و برخی دولت‌های آفریقایی و آمریکای جنوبی، با کاهش چشمگیری مواجه شده و پیش‌بینی می‌شود که افتی حدود ۲۰ درصدی نسبت به سه‌ماهه نخست ثبت شود.
این بازگشت حجم، باعث فزونی عرضه در بازار داخلی خواهد شد و فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد می‌کند. پیامد مستقیم این موضوع، کاهش حاشیه سود شرکت‌های تولیدکننده فولاد و زنجیره تأمین مواد اولیه، از جمله سنگ‌آهن و زغال‌سنگ خواهد بود. این چرخه، همچنین می‌تواند مانعی بر سر راه سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه فولادسازی باشد.
رقابت تجاری و چالش تعرفه ها در بازار جهانی فولاد
در سطح بین‌المللی، تقابل تجاری میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا وارد فاز تازه‌ای شده است. کمیسیون اروپا اخیراً مشاوره‌ای عمومی درباره فهرستی از کالاهای وارداتی آمریکایی به ارزش ۹۵ میلیارد یورو آغاز کرده که ممکن است درصورت شکست مذاکرات، مشمول اقدامات تلافی‌جویانه شوند. در این فهرست، انواع محصولات صنعتی و کشاورزی و نیز مواد شیمیایی و قراضه‌های فولادی دیده می‌شود. این اقدامات به‌منظور حمایت از تولیدکنندگان اروپایی در برابر تعرفه‌های اعمال‌شده ازسوی دولت ترامپ در سال‌های گذشته طراحی شده‌اند.
اتحادیه اروپا همچنین پرونده‌ای را در سازمان تجارت جهانی علیه تعرفه‌های عمومی و «متقابل» ایالات متحده، به‌ویژه در حوزه خودرو و قطعات یدکی گشوده است. نگرانی اصلی این است که اعمال چنین تعرفه‌هایی منجر به انحراف مسیر صادرات جهانی و انتقال فشار به بازار اروپا شود. در نتیجه، کمیسیون اروپا در تلاش است تا با یافتن بازارهای جایگزین و متنوع‌سازی منابع تأمین، از آسیب‌های احتمالی بکاهد.
نقش بازارهای منطقه ای در تغییر مسیر تجارت فولاد
در خاورمیانه، تغییر در نقشه تولید و مصرف فولاد مشهود است. برخی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، با سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در زیرساخت‌های فولادسازی، از واردکنندگان سنتی به صادرکنندگان بالقوه تبدیل شده‌اند. این تغییرات نه‌تنها بر توازن منطقه‌ای تأثیر می‌گذارد بلکه فرصت‌هایی برای جایگزینی فولاد چین در بازارهای پیرامونی نیز فراهم می‌آورد.
در مقابل، جنوب شرق آسیا با رشد چشمگیر واردات فولاد چین مواجه شده است. انجمن فولاد جنوب شرق آسیا (SEAISI)، هشدار داده که دولت مالزی به‌رغم دریافت گزارش‌های جامع از تهدیدات وارداتی، اقدام ملموسی برای کنترل این وضعیت انجام نداده است. فدراسیون صنایع فولاد و آهن مالزی (MISIF)، خواستار اقدامات فوری و قاطع برای جلوگیری از آسیب‌های وارده به صنعت داخلی شده است. این روند می‌تواند به آغاز موج جدیدی از تعرفه‌گذاری‌ها در آسیا منجر شود.
بازار جهانی فولاد در آستانه بازتعریف جدید
در مجموع، شرایط حاکم بر صنعت فولاد جهان در سال ۲۰۲۵ نشان‌دهنده تلاطم عمیق در ساختار تولید، تجارت و مصرف است. چین در تلاش است تا با کنترل تولید و اصلاح ساختار ظرفیت‌ها، توازن را به بازار بازگرداند، اما هنوز چالش‌های زیادی در مسیر آن باقی مانده است. ازسوی‌دیگر، رقابت‌های تجاری و تعرفه‌ای میان قدرت‌های اقتصادی جهان، مسیر صادرات و واردات را پیچیده‌تر کرده‌اند.
در این میان، بازارهای منطقه‌ای نیز با سرعت در حال تحول‌اند؛ برخی به‌دنبال استقلال در تأمین فولاد و آهن آلات و برخی درحال دفاع از صنایع نوپای خود در برابر هجوم واردات هستند. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا بازار فولاد و آهن‌آلات در سال جاری با نوسانات فزاینده و نیاز به تحلیل‌های دقیق‌تر برای تصمیم‌گیری همراه باشد.
