چرخش معکوس آهن‌ آلات در جهان و ایران؛ چرا قیمت‌ها همسو نیستند؟

به گزارش آهن آنلاین ؛ بازار آهن‌آلات و فولاد در هفته‌های اخیر شاهد روندی صعودی بوده که برخی آن را ناشی از افزایش نرخ دلار و سیاست‌های حمایت از تولید داخلی کشورهای واردکننده فولاد می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر بر این باورند که این رشد قیمت بیش از آنکه تحت تأثیر واقعیات اقتصادی باشد، حاصل بازیگری بازارسازها، عرضه‌های اعتباری و القای هیجانات خرید است. این وضعیت، چرخه‌ای معیوب را شکل داده که در آن قیمت‌ها به‌طور مداوم افزایش می‌یابند، بدون آنکه پشتوانه‌ای منطقی برای این رشد وجود داشته باشد. 

یکی از مهم‌ترین عواملی که در ماه‌های اخیر باعث تحریک قیمت‌ها شده، افزایش عرضه‌های اعتباری در بورس کالا بوده است. این سازوکار که در ابتدا به‌منظور تسهیل خرید برای مصرف‌کنندگان واقعی طراحی شده بود، به ابزاری در دست واسطه‌گران و سفته‌بازان تبدیل شده است. فعالان بازار از این شرایط برای خرید اعتباری و فروش نقدی در بازار آزاد استفاده می‌کنند که این موضوع اختلاف قیمت بورس و بازار را افزایش داده و زمینه‌ساز شکل‌گیری حباب قیمتی شده است.

آیا نرخ دلار، عامل اصلی افزایش قیمت آهن‌آلات است؟

افزایش نرخ ارز همواره یکی از مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار بر بازار آهن‌ آلات بوده است. اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که نرخ دلار به‌تنهایی نمی‌تواند توجیهی برای افزایش‌های اخیر باشد. در حالی که قیمت دلار نوسانات محدود و کنترل‌شده‌ای را تجربه کرده، قیمت آهن آلات با شیبی تندتر و در برخی موارد غیرمنتظره افزایش یافته است. این واگرایی نشان می‌دهد که عوامل دیگری در تحریک قیمت‌ها نقش دارند و بازارسازها و واسطه‌گران از جو روانی ناشی از نوسانات ارزی برای افزایش قیمت‌ها بهره می‌برند.

در همین راستا، شایان ذکر است که همانطور که انتظار می‌رفت، بازار آهن‌آلات پس از جهش شدید قیمتی، در شرایطی پایدار قرار گرفته است. بازار میلگرد در اکثر مبادی فروش با کاهش ۰٫۳ تا ۲٫۷ درصدی همراه بوده است. به عنوان مثال، میلگرد نیشابور با استاندارد A3 و در سایزهای ۱۴ تا ۲۸، با کاهش ۲٫۷ درصدی به قیمت ۳۳ هزار و ۱۸۰ تومان رسیده است. میلگرد خلیج فارس نیز کاهشی ۲ درصدی در تمامی سایزها داشته و به ۳۱ هزار و ۸۲۰ تومان نسبت به روز گذشته کاهش یافته است. در بازار تیرآهن، اما شرایط کمی متفاوت بوده و ثبات قیمتی در اکثر مبادی فروش مشاهده شده است. پروفیل اصفهان تنها شرکتی بوده که با کاهش ۰٫۴ درصدی همراه شده و در بازه ۴۲ هزار تومانی قرار گرفته است.

نقش بازارسازها در ایجاد حباب قیمتی

بازارسازها به‌عنوان بازیگران کلیدی در تعیین روند بازار، نقش پررنگی در رشد بی‌رویه قیمت‌ها ایفا می‌کنند. این گروه با تغییر در دستورالعمل‌های تعیین نرخ پایه در بورس کالا و استفاده از ابزارهای مالی، شرایطی را ایجاد کرده‌اند که حتی در زمان رکود تقاضا، قیمت‌ها همچنان صعودی باقی بمانند. این تاکتیک که در ظاهر بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا عمل می‌کند، در واقع نوعی مدیریت مصنوعی بازار برای حفظ روند افزایشی قیمت‌هاست.

کاهش عرضه و سناریوهای پیش‌روی بازار

یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر روند قیمتی، کاهش عرضه برخی از محصولات فولادی در بورس کالا بوده است. کارخانه های تولید کننده فولاد، به‌جای افزایش حجم عرضه برای متعادل‌سازی قیمت‌ها، سیاست کاهش عرضه را در پیش گرفته‌اند و بیشتر تاریخ‌های تحویل خود را به سال آینده موکول کرده‌اند. این موضوع باعث ایجاد انتظارات تورمی در بازار شده و خریداران را به سمت خریدهای زودهنگام سوق داده است. سناریوهای پیش‌روی بازار آهن‌آلات نشان می‌دهد که در صورت ادامه این سیاست، روند صعودی قیمت‌ها ادامه خواهد داشت. اما اگر بورس کالا دست به اصلاحاتی در نحوه عرضه و شرایط اعتباری بزند و هم‌زمان نظارت بیشتری بر معاملات صورت گیرد، می‌توان انتظار داشت که از شدت نوسانات کاسته شود.

همخوانی قیمت‌های داخلی با بازار جهانی؟

در حالی که قیمت آهن‌ آلات در بازار جهانی تحت تأثیر سیاست‌های ضددامپینگ برخی کشورها (از جمله ویتنام) با کاهش مواجه شده، روند افزایشی قیمت‌ها در بازار داخلی همچنان ادامه دارد. این تضاد نشان می‌دهد که بازار داخلی بیش از آنکه تحت تأثیر شاخص‌های بین‌المللی باشد، به متغیرهای داخلی همچون نوسانات ارزی، سیاست‌های عرضه اعتباری و نقش بازارسازها وابسته است. افزایش قیمت در شرایط رکود تقاضا و کاهش حجم معاملات، زنگ خطری برای سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی محسوب می‌شود، چراکه این روند می‌تواند منجر به کاهش شدید قدرت خرید مصرف‌کنندگان، افزایش هزینه‌های تولید صنایع پایین‌دستی و افت رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی شود.

اصلاحات ضروری برای خروج از چرخه معیوب

آنچه امروز در بازار آهن‌آلات مشاهده می‌شود، ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاست‌های دولتی و رفتارهای سفته‌بازانه است که در کنار یکدیگر چرخه‌ای معیوب از رشد قیمت‌ها را شکل داده‌اند. اگرچه افزایش نرخ ارز و سیاست‌های تجاری جهانی بی‌تأثیر نیستند، اما بخش عمده‌ای از این نوسانات ناشی از رفتارهای داخلی بازار و ضعف در تنظیم‌گری بورس کالا است. برای خروج از این وضعیت، اصلاحات جدی در نحوه عرضه محصولات فولادی، تغییر سیاست‌های اعتباری و افزایش شفافیت معاملات ضروری است. در غیر این صورت، با ادامه این روند، حباب قیمتی در بازار آهن‌آلات به نقطه‌ای خواهد رسید که ترکیدن آن تبعات سنگینی برای صنعت و اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت.