چالش‌های اقتصادی فولاد، از قیمت‌گذاری دستوری تا صادرات ارزان
به گزارش آهن آنلاین- کاهش تولید مقاطع طویل فولادی در کارخانه‌های نورد، به‌ویژه میلگرد، طی هشت ماه گذشته، به یکی از چالش‌های جدی صنعت فولاد کشور تبدیل‌شده است. این کاهش تولید در شرایطی رخ‌داده که عوامل متعددی از جمله محدودیت‌های انرژی نظیر قطعی برق و گاز، سیاست‌های محدودکننده صادراتی مانند الزام به رفع تعهد ارزی و قیمت‌گذاری دستوری، تداوم فعالیت این واحدها را با ابهامات جدی مواجه کرده‌اند.
ازآنجاکه شمش فولادی به‌عنوان ماده اولیه در کارخانه‌های نورد برای تولید میلگرد استفاده می‌شود، اختلاف قیمت میان شمش و میلگرد (مارجین قیمتی)، یکی از شاخص‌های کلیدی برای ارزیابی وضعیت بازار مقاطع طویل فولادی محسوب می‌شود. این اختلاف قیمتی در گذر زمان همواره با نوساناتی همراه بوده و تاکنون استاندارد مشخص و ثابتی برای تعیین آن ارائه نشده است. بااین‌حال، اخیراً شنیده می‌شود که در بورس کالای ایران، مارجین قیمتی 11 درصدی برای این اختلاف در نظر گرفته‌شده است.
نقش مارجین قیمتی در ایجاد نوسانات بازار آهن‌آلات
مارجین قیمتی در صنعت فولاد یکی از مفاهیم کلیدی است که به اختلاف قیمت میان محصول نهایی (میلگرد) و ماده اولیه آن (شمش فولادی) اشاره دارد. این مفهوم نقش مهمی در ارزیابی سودآوری، تنظیم بازار و تحلیل‌های اقتصادی این صنعت ایفا می‌کند.
تعیین چنین مارجینی می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر بازار فولاد و تصمیمات فعالان این حوزه داشته باشد. در شرایط کنونی، کارشناسان بر این باورند که سیاست‌گذاری‌های دقیق و شفاف در کنار حمایت از تولیدکنندگان، می‌تواند گامی مؤثر برای رفع چالش‌های این صنعت حیاتی باشد. آینده‌ای پایدار برای صنعت فولاد ایران نیازمند تعامل سازنده میان تولیدکنندگان، سیاست‌گذاران و بازار است.
در حال حاضر، بورس کالای ایران به‌عنوان مرجع اصلی تعیین قیمت آهن آلات، سعی در تنظیم مارجین قیمتی دارد. به‌تازگی اخباری مبنی بر تعیین مارجین قیمتی 11 درصدی میان شمش و میلگرد شنیده‌شده است. این مقدار نشان‌دهنده تفاوتی است که تولیدکنندگان می‌توانند برای تبدیل شمش به میلگرد انتظار داشته باشند.
اثرات قیمت‌گذاری دستوری بر بازار فولاد داخلی
قیمت‌گذاری دستوری یکی از ابزارهای سیاست‌گذاری اقتصادی است که در بسیاری از کشورهای جهان، به‌ویژه در بخش‌های استراتژیک، به‌منظور کنترل قیمت‌ها و کاهش نوسانات بازار مورداستفاده قرار می‌گیرد. در ایران، این سیاست به‌ویژه در صنعت فولاد به‌طور گسترده‌ای پیاده‌سازی شده است.
بازار فولاد، به‌عنوان یکی از صنایع حیاتی و پایه‌ای کشور، تأثیرات گسترده‌ای بر دیگر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت ساختمان، خودروسازی و تولیدات صنعتی دارد. در این راستا، اعمال قیمت‌گذاری دستوری در بازار فولاد داخلی می‌تواند اثرات متفاوتی به همراه داشته باشد که در نهایت ممکن است به بهبود یا تضعیف عملکرد این بازار منجر شود.
اجرای قیمت‌گذاری دستوری در صنعت فولاد ایران به‌ویژه به دلیل اهمیت این صنعت برای تأمین مواد اولیه سایر صنایع، نه‌تنها تأثیراتی بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول دارد، بلکه بر سطح رقابت، نوآوری و بهره‌وری در این بخش نیز تأثیرگذار است.
نوسانات هزینه‌های تولید و اثرات قیمت‌گذاری دستوری در صنعت فولاد
یکی از آثار مهم قیمت‌گذاری دستوری در بازار فولاد، کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای افزایش تولید است. وقتی قیمت‌ها به‌طور دستوری و پایین‌تر از سطح واقعی بازار تعیین می‌شوند، سودآوری تولیدکنندگان به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که هزینه‌های تولید به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه، انرژی یا دستمزدها بالا می‌رود، شدت بیشتری پیدا می‌کند.
در چنین مواقعی، تولیدکنندگان ممکن است با کاهش تولید یا حتی افت کیفیت محصولات خود مواجه شوند. به‌عبارت‌دیگر، کارخانه‌های تولید کننده فولاد به دلیل فشارهای مالی و سود پایین‌تر، تمایلی به تولید بیشتر ندارند و ممکن است ترجیح دهند که تولیدات خود را محدود کرده یا از افزایش ظرفیت تولید خود چشم‌پوشی کنند. این روند درنهایت می‌تواند به کمبود عرضه، افزایش قیمت در بازارهای غیررسمی و کاهش کیفیت محصولات منجر شود که خود بر کارایی کل بازار تأثیر منفی خواهد گذاشت.
صادرات شمش ارزان‌قیمت و تهدید بازار داخلی
امروزه شاهد صادرات شمش فولادی ارزان‌قیمت تولید داخل به کشورهای همسایه هستیم که این امر به‌نوعی منجر به تبدیل آن‌ها به رقیب جدی در بازار مقاطع طویل فولادی و میلگرد در سطح منطقه‌ای و جهانی شده است. جالب است که کارخانه‌های نورد داخلی، حتی در بهترین شرایط، به دلیل کمبود شمش، تنها با ۳۰ درصد از ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کنند. اگر این روند ادامه پیدا کند، پیش‌بینی می‌شود که این میزان فعالیت به کمتر از ۱۰ درصد کاهش یابد که می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای تولید و وضعیت اقتصادی جامعه به دنبال داشته باشد.
نگاهی به عرضه و تقاضای محصولات فولادی در بورس کالا
محصولات تیرآهن، میلگرد، نبشی در معاملات روز جاری بورس کالا حضور نداشتند اما؛ کارخانه هفت الماس با فروش ورق رنگی، سرد و گالوانیزه در رینگ معاملاتی حاضر شد. این شرکت محصولات خود را به‌صورت سلف (مچینگ) به فروش رساند.
مقدار محصولی که توسط این شرکت در روز یکشنبه مورد معامله قرار گرفت 2 هزار و 500 تن بود و از فروش محصولات ذکرشده به درآمد 110 میلیارد و 488 میلیون تومانی رسید. ورق سرد و گالوانیزه هر کدام با یک‌هزار تن و ورق رنگی نیز 500 تن ترکیب فروش این شرکت را تشکیل دادند.
