فولاد جهانی در بحران؛ چشم‌انداز ۲۰۲۵ چه می‌گوید؟
براساس گزارش آهن آنلاین- گزارش منتشره توسط کمیته فولاد سمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در آخرین نشست خود، نگرانی عمیقی نسبت به اختلالات بازار فولاد ناشی از رقابت ناعادلانه و افزایش تلاش‌ها برای دور زدن تدابیر حمایتی تجاری ابراز کرد. این موضوع در بیانیه‌ای رسمی مطرح شده است.
اگر بخواهیم به شرایط بازار آهن‌آلات و فولاد داخلی بپردازیم، باید گفت که بازار انواع مقاطع فولادی از جمله میلگرد، تیرآهن، ورق گرم و نبشی در هفته گذشته روندی نسبتاً ثابت را طی کرده است. با این حال، در روزهای پایانی هفته، شاهد نوسانات متفاوتی در بخش‌های مختلف این بازار بوده‌ایم. به‌طور خاص، بازار میلگرد تا حدودی با کاهش قیمت روبه‌رو شد، در حالی که بازار تیرآهن شرایطی توأم با کاهش قیمت‌های پراکنده را تجربه کرد.
نوسانات ارز و تاثیر آن بر بازار فولاد
قیمت دلار نیز در این دوره یک هفته‌ای نوساناتی را تجربه کرد. ابتدا روند نزولی داشت و به کانال ۶۷ هزار تومان بازگشت، اما در روزهای پایانی، این روند متوقف شد و نرخ ارز بار دیگر به بازه ۶۸ هزار تومان رسید. چنین تغییراتی در نرخ ارز، همواره اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر بازار آهن آلات دارد، چراکه نرخ ارز یکی از عوامل کلیدی در قیمت‌گذاری مواد اولیه و هزینه‌های تولید است.
کاهش قیمت میلگرد؛ فرصت یا تهدید؟
بازار میلگرد در بسیاری از مبادی فروش با کاهش قیمت روبه‌رو شد و اکثر معاملات رنگ قرمز به خود گرفت. در این میان، کاهش قیمت ۰.۳ تا ۳ درصدی در برخی سایز های این محصول به چشم می‌خورد. به‌عنوان مثال، شرکت ذوب آهن اصفهان در سایزهای ۲۲ تا ۳۲ کاهش ۰.۶ تا ۳.۷ درصدی را تجربه کرد و قیمت هر کیلوگرم میلگرد با استاندارد، A3 این شرکت به ۲۸ هزار و ۳۶۰ تومان رسید. از سوی دیگر، سایزهای ۱۲ تا ۲۰ میلگرد رشد قیمتی حدود یک درصد را ثبت کردند. این اختلاف در روند قیمتی میان سایزهای مختلف، می‌تواند ناشی از تقاضای متفاوت بازار و محدودیت‌های عرضه باشد.
در میان تولیدکنندگان داخلی، شرکت‌هایی مانند میلگرد آریان فولاد، میلگرد ابهر، میلگرد نیشابور، میلگرد میانه، میلگرد ظفر بناب و بافق یزد نیز با کاهش قیمت روبه‌رو شدند. چنین تغییراتی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله کاهش تقاضای فصلی، افزایش رقابت در بازار داخلی، و تأثیرات ناشی از نوسانات نرخ ارز.
نگاهی تحلیلی به وضعیت بازارداخلی
به نظر می‌رسد بازار فولاد داخلی در شرایط کنونی تحت فشارهای متعددی قرار دارد. از یک سو، کاهش تقاضا در برخی بخش‌ها موجب افت قیمت شده است و از سوی دیگر، نوسانات نرخ ارز و عدم ثبات در سیاست‌های اقتصادی، فضایی پرابهام برای تولیدکنندگان و خریداران ایجاد کرده است. کاهش قیمت میلگرد، اگرچه می‌تواند فرصتی برای پروژه‌های ساختمانی باشد، اما ممکن است به کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان و تأثیر منفی بر توان مالی آنها منجر شود. می‌توان گفت برای پایداری بازار فولاد، سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان در برابر رقابت ناعادلانه و نوسانات ارزی؛ بایستی در دستور کار قرار گیرد. همچنین، تقویت تقاضای داخلی با اجرای پروژه‌های زیرساختی می‌تواند به کاهش اثرات منفی این نوسانات کمک کند.
نشانه‌های بحران در صنعت فولاد
در دیدگاه وسیع‌تر، بر اساس نود و ششمین جلسه (OECD) که در نهایت بیانیه‌ای از آن منتشر شد؛ عوامل مختلفی تاکنون هشدارهایی درباره وقوع بحران در صنایع فولاد ارائه کرده‌اند. از جمله این عوامل می‌توان به رشد سریع ظرفیت‌های مازاد تولید، افزایش رقابت ناعادلانه در صادرات فولاد، کاهش قیمت محصولات فولادی و افزایش تنش‌های تجاری اشاره کرد. همچنین در نشست کمیته مشخص شد که تقاضای جهانی برای فولاد طی سه سال گذشته در حال کاهش بوده و بسیاری از شرکت‌ها برای حفظ یا بازگرداندن سودآوری خود با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.
آینده تقاضای جهانی فولاد؛ ریسک‌ها و امیدها
در حالی که پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵ بهبود نسبی داشته باشد، همچنان ریسک‌های زیادی مانند بی‌ثباتی‌های اقتصاد کلان، چالش‌های ژئوپلیتیکی، کاهش تقاضای چین و وخامت وضعیت ظرفیت مازاد جهانی وجود دارد. در حال حاضر، ظرفیت مازاد تولید فولاد در جهان به سطح بحرانی رسیده و این موضوع باعث ایجاد اختلالات تجاری در بسیاری از کشورهای تولیدکننده فولاد شده است.
چین؛ عامل کلیدی در اختلالات بازار فولاد
طبق این گزارش، صادرات خالص فولاد چین در سال جاری به حدود ۱۰۰ میلیون تن رسیده که موجب ایجاد اختلالات قابل‌توجهی در بازار شده است. یارانه‌های اختصاص‌یافته به صنعت فولاد در چین، پنج برابر بیشتر از اقتصادهای غیر عضو OECD و بیش از ده برابر کشورهای عضو این سازمان است. در عین حال، یارانه‌های اعطایی به صنعت فولاد در کشورهای غیر عضو OECD به ترتیب ۴۲ درصد بیشتر به‌صورت کمک‌های نقدی و ۱۱ برابر بیشتر از نظر شرایط اعطای وام در مقایسه با کشورهای عضو OECD بوده است.
تأثیر رقابت ناعادلانه بر اقتصاد جهانی
بسیاری از هیئت‌های شرکت‌کننده در این نشست تأکید کردند که افزایش واردات فولاد بر اقتصادهایشان تأثیر قابل‌توجهی داشته است. اثرات رقابت ناعادلانه کاملاً مشهود است: کارخانه‌های فولاد کارآمد در کشورهای عضو OECD مجبور به کاهش تولید، کاهش ظرفیت و حتی تعطیلی شده‌اند. این پیامدها فراتر از صنعت فولاد است و تولیدات مرتبط بالا و پایین‌دستی، فرصت‌های شغلی و حتی تلاش‌های جهانی برای کاهش تغییرات آب‌وهوایی را تهدید می‌کند.
چشم‌انداز تقاضای فولاد در سال‌های آینده
اعضای کمیته فولاد OECD به همکاری بیشتر برای مقابله با دور زدن تدابیر تجاری تأکید کردند. این کمیته در نظر دارد ابزارهای تجربی جدیدی برای شناسایی الگوهای مشکوک تجاری توسعه دهد و همچنین یارانه‌های مخل بازار را شناسایی کند.پیش‌تر، انجمن جهانی فولاد (WorldSteel) پیش‌بینی خود از تقاضای جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ را کاهش داده بود. طبق این پیش‌بینی، تقاضای فولاد با ۰.۹ درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۲۳، به ۱.۷۵ میلیارد تن خواهد رسید، در حالی که پیش‌بینی قبلی رشد ۱.۷ درصدی را نشان می‌داد اما انتظار می‌رود که تقاضا در سال ۲۰۲۵ پس از سه سال کاهش متوالی، ۱.۲ درصد افزایش یابد و به ۱.۷۷ میلیارد تن برسد. با افزودن ابزارها و سیاست‌های مؤثر، می‌توان تأثیرات منفی رقابت ناعادلانه بر این صنعت مهم را کاهش داد و شرایطی پایدارتر برای تولیدکنندگان فولاد در سطح جهانی ایجاد کرد.
