آمار تولید، صادرات، واردات و مصرف فولاد کشور در ۶ ماهه سال 1403
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گزارش نیم‌سال اول ۱۴۰۳ را منتشر کرد که بر اساس آن، صنعت فولاد کشور با کاهش تولید و افت صادرات روبرو بوده است. محدودیت‌های برق که حتی تا اوایل پاییز ادامه داشت، تولید فولاد میانی را حدود ۱.۱ میلیون تن کاهش داده است که ارزش آن حدود ۴۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. در بین محصولات، بیشترین افت تولید به میلگرد، نبشی و ناودانی و شمش فولادی تعلق دارد.
کاهش تولید آهن آلات به دلیل محدودیت‌های انرژی، می‌تواند به کاهش عرضه داخلی و افزایش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان منجر شود. از طرفی، این محدودیت‌ها بر توان رقابتی صنعت فولاد ایران در بازارهای بین‌المللی نیز اثر منفی خواهد داشت و زمینه را برای افزایش واردات و کاهش صادرات فراهم می‌کند.
افزایش تولید آهن اسفنجی در مقابل کاهش تولید فولاد میانی
بر اساس آمار منتشر شده، تولید آهن اسفنجی ۱۰.۲ درصد افزایش یافته، در حالی که تولید فولاد میانی ۵.۷ درصد کاهش داشته است. این روند نشان می‌دهد که برخی از تولیدکنندگان فولاد هنوز قادر به تکمیل زنجیره تولید نیستند و این مسئله همچنان چالشی برای آن‌ها محسوب می‌شود. با افزایش تولید آهن اسفنجی، نیاز به تقویت زنجیره تولید احساس می‌شود. در غیر این صورت، بخش‌های دیگری از زنجیره ممکن است از رشد تولید جا بمانند و منابع بهینه‌سازی نشوند. اگر این روند ادامه یابد، وابستگی به واردات محصولات نیمه‌کامل و نهایی افزایش می‌یابد که هزینه‌های تولید و مصرف‌کنندگان را بالا خواهد برد.
کاهش تولید گندله سنگ آهن و رشد صادرات
تولید گندله سنگ آهن با ۴ درصد کاهش روبرو شده، اما صادرات آن ۱۶ درصد رشد کرده است. این وضعیت نگرانی‌هایی را برای تولیدکنندگان آهن اسفنجی ایجاد کرده، چرا که نیاز به مواد اولیه آن‌ها ممکن است به دلیل صادرات افزایش‌یافته با کمبود مواجه شود. تحلیل: تمرکز بر صادرات در شرایطی که تولید با کاهش روبرو است، می‌تواند تهدیدی برای صنعت داخلی محسوب شود. اگر تولیدکنندگان داخلی مجبور به رقابت با بازارهای صادراتی برای دسترسی به مواد اولیه شوند، این وضعیت می‌تواند به افزایش قیمت‌ها و در نتیجه فشار بر تولیدکنندگان داخلی منجر شود.
رشد تولید ورق گرم و چالش‌های واردات
تولید ورق گرم در این دوره ۵.۵ درصد افزایش یافته است که در شرایط فعلی می‌تواند به‌عنوان خبر خوبی تلقی شود. اما افت تولید ورق سرد، با توجه به افزایش تقاضای صنایع خودرو و لوازم خانگی، نیازمند کنترل بیشتر بر واردات است. در صورتی که تولید داخلی نتواند تقاضای بازار را تامین کند، افزایش واردات اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. کنترل واردات و حفظ تعادل بین تولید داخلی و واردات، می‌تواند به ثبات قیمت‌ها و جلوگیری از افزایش هزینه‌ها کمک کند و همچنین از ظرفیت‌های تولید داخلی پشتیبانی نماید.
افت ارزش صادرات زنجیره فولاد و چالش‌های بازارهای بین‌المللی
صادرات فولاد کشور در این دوره با ۱۶ درصد کاهش ارزش مواجه شده که رقمی معادل ۶۰۰ میلیون دلار است. همچنین، صادرات فولاد میانی ۲۵ درصد و صادرات آهن اسفنجی ۳۴ درصد کاهش داشته است.
تحلیل: کاهش ارزش صادرات نشان‌دهنده چالش‌های رقابتی در بازارهای جهانی است. عوامل مختلفی از جمله رقابت‌های بین‌المللی و قیمت‌های جهانی می‌توانند منجر به کاهش سهم ایران در بازارهای صادراتی شوند. تداوم این روند ممکن است به از دست دادن مشتریان خارجی و کاهش توان رقابتی در بلندمدت منجر شود.
افزایش واردات و پیامدهای آن بر صنعت داخلی
واردات محصولات فولادی به کشور حدود ۷۷۰ میلیون دلار بوده است که ۹۳ درصد آن مربوط به ورق‌های فولادی است. واردات انواع ورق فولادی به‌رغم افزایش تولید داخلی در حالی است که بخشی از ظرفیت تولید این محصولات همچنان خالی باقی مانده است.
وابستگی به واردات در شرایطی که ظرفیت داخلی توانایی تولید محصولات مشابه را دارد، ممکن است باعث تضعیف تولیدکنندگان داخلی شود. حمایت از تولید داخلی و کنترل واردات می‌تواند به رشد صنایع داخلی و کاهش خروج ارز کمک کند.
ثبات مصرف ظاهری فولاد و چشم‌انداز آینده
در نیمه نخست سال، مصرف ظاهری فولاد میانی تقریباً مشابه سال گذشته و معادل ۱۱.۶ میلیون تن باقی مانده است. پیش‌بینی می‌شود مصرف ظاهری فولاد ایران تا پایان سال به حدود ۲۲ میلیون تن برسد که فاصله زیادی با اهداف برنامه‌های توسعه‌ای دارد.
رشد ضعیف مصرف فولاد می‌تواند نشانه‌ای از رکود در صنایع پایین‌دستی و کاهش پروژه‌های ساختمانی و صنعتی باشد. برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای در افق ۱۴۰۴، نیاز به حمایت‌های بیشتری از صنایع و ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی وجود دارد تا تقاضا برای فولاد افزایش یابد.
