راهکارهایی برای تاب‌ آوری کارخانه ‌های فولادی در تنش ‌های منطقه ای

به گزارش آهن آنلاین - تنش‌های اخیر در خاورمیانه، به‌ویژه حملات اسرائیل به نوار غزه و جنوب لبنان، تاثیرات چشمگیری بر پایداری زنجیره‌های تامین و بازارهای منطقه‌ای صنایع مختلف از جمله صنعت فولاد داشته است. از تنش‌های منطقه‌ای اخیر و شدت آن در روزهای اخیر به عنوان شرایط پیچیده نام برده می‌شود و پرسش مطرح این روزها این است که اتخاذ چه راهکارهایی می‌تواند تاب‌آوری کارخانه های فولادی را در بازار داخلی و صادراتی افزایش دهد؟ راهکارهای محتمل نیاز به برنامه‌ریزی و اقداماتی از گذشته داشته‌اند یا آنکه در وضع موجود نیز می‌توان راهی برای عبور از بحران یافت؟

صنعت فولاد حساسیت ویژه‌ای به ریسک‌های سیاسی دارد اگرچه اعمال محدودیت دامنه نوسان، تا حدی از افت شدید سهام شرکت‌های فولادی جلوگیری کرده اما افت متوالی سهام فولادی‌ها، نشان از نگرانی‌ها از ناپایداری بازارها دارد.

مشکلات لجستیک صادرات و افزایش هزینه ‌ها با ادامه تنش ‌های سیاسی

مشکلات لجستیک صادرات و افزایش هزینه‌ها از موضوعاتی است که در صورت ادامه‌دارشدن تنش‌ها می‌تواند صادرات فولاد کشور را با مشکلات و دشواری‌هایی همراه کند و به طور قطع کاهش سود تنها چالش برای این صنعت مهم و مادر کشور نخواهد بود.

صادرات فولاد ایران به دلایل مختلفی باید مورد توجه قرار گیرد که مهمترین آن، قیمت رقابتی فولاد ایران، کیفیت فولاد و همسایگی با بسیاری از کشورهای مصرف کننده فولاد است. از آنجا که ایران در تولید و صادرات فولاد رتبه مناسب دارد، صادرکنندگان، باید با آگاهی و شناخت بازارها در آن فعالیت کنند.

صادرات آهن و فولاد، همان طور که اهمیت بسیار بالایی دارد و در سطح جهان مورد توجه و تقاضا است ولی حساسیت بسیار زیادی نیز دارد. ارقام و احجام سنگین، تعرفه‌های گمرکی و استانداردها و کیفیت کالای درخواستی، عواملی هستند که صادرکنندگان باید به آن توجه کنند و بازاری که به دست می‌آید، نباید به راحتی از دست برود.

تحمیل هزینه‌ های اضافی به صادرات آهن و فولاد

فاطمه قنبرپور، نائب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار آهن آنلاین درباره مشکلاتی که تنش‌های منطقه‌ای اخیر برای صادرات به ویژه صادرات محصولات فولادی و آهن ایجاد می‌کند، گفت:‌ مشکلاتی که به دنبال تنش‌های منطقه‌ای به وجود می‌اید موجب تحمیل هزینه‌های اضافی به صادرات از جمله صادرات محصولات فولادی خواهد شد.

مشکلات عبور و مرور و حمل بار دریایی و کشتی ‌ها برای صادرکنندگان فولاد

وی افزود: طبیعی است که تنش‌ها می‌تواند بر روی عبور و مرور و حمل بار به ویژه بار دریایی و کشتی‌هایی که کالاها و محصولات صادراتی را حمل می‌کنند تاثیرات منفی خواهد داشت. عبور و مرور کشتی‌ها با احتیاط بیشتر و حجم کمتر انجام خواهد شد. در چنین شرایطی صادرکنندگان نیز رغبت چندانی ندارد که محصولات صادراتی خود را بر روی کشتی‌هایی عبور و مرور دهند که در معرض خطر هستند. قنبرپور عنوان کرد:‌ در شرایط تنش‌ها، تجار و صادرکنندگان ترجیح می‌دهند که نقدینگی خود را حفظ کنند و به جای آنکه نقدینگی را تبدیل به کالایی کنند که انتقال آن تا کشورهای مقصد قراراست مسیرهایی دشوارتر را طی کند.

وجود واسطه ‌هایی برای خرید ارزان‌ تر آهن و فولاد در بحران ‌‌ها و تنش ‌های منطقه ‌ای

نائب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران بیان کرد:‌ یکی دیگر از عوارض شرایط این‌چنینی وجود برخی واسطه‌هایی است که به‌دنبال خرید ارزان‌تر از تولیدکننده هستند. واقعیت آن است که تولید، تجارت، صادرات و هر بازار صادراتی برای آنکه شرایطی پایدار را طی کند نیازمند امنیت است.

تشریح راهکارهایی برای کاهش آثار زیان بار تنش ‌های منطقه‌ای بر صادرات آهن و فولاد

وی درباره اقدامات و برنامه‌های کوتاه‌مدت یا میان‌مدتی که می‌تواند آثار زیانبار تنش‌های منطقه‌ای را بر تولید و تجارت صنایع مختلف از جمله صنایع فولادی کاهش می‌دهد، خاطرنشان کرد:‌ در دنیا برای این مباحث و شرایط راهکارهای وجود دارد به طور مثال صندوق‌های ارزی ترمیم خسارت وجود دارد و در صورتی که مشتری نتواند کالا یا محصول صادراتی خود را در چنین شرایطی بفروشد یا مواد اولیه تولید را وارد کند، خسارت‌های تعیین‌شده به آنها پرداخت می‌شود اما این راهکارها و صندوق‌های ضمانت، حلقه مغفول در تجارت کشور ما است.

احتمال تعویق تخصیص‌ های ارزی از سوی بانک مرکزی با ادامه بحران حاصل از تنش‌ ها

نائب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد:‌ یکی دیگر از احتمالات آن است که به دلیل شرایط بحرانی حاصل از تنش‌ها، تخصیص‌های ارزی از سوی بانک مرکزی با اکراه همراه شود و در این میان واردات مواد اولیه تولید با مشکل مواجه شده و خسارت‌هایی که به تولیدکنندگان وارد می‌شود، کم نخواهد بود.

قنبرپور عنوان کرد:‌ اگر زیرساخت‌ها و تمهیدات لازم برای تولید، تجارت و صادرات وجود داشت، میزان خسارت‌هایی که به طور معمول در شرایط جنگ یا تنش‌های سیاسی وجود دارد به نحو قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یافت اما واقعیت این است که ما چنین شرایطی را در کشور نداریم.

وی افزود: کشوری مانند ترکیه نیز در شرایط ایران قرار دارد و آنها حتی مرزهای نزدیک‌تری با کشورهای درگیر دارند اما به دلیل آنکه زیرساخت‌های مناسب‌تری دارند تولیدکنندگان یا تجار آنها با زیان کمتری در شرایط جنگ‌های منطقه‌ای و تنش‌های سیاسی مواجه خواهند شد.

گشایش اعتبار اسنادی، یوزانس، صندوق ‌های ریسک و ضمانت ارزی از جمله زیرساخت ‌های مناسب برای صادرات فولاد

قنبرپور عنوان کرد:‌ وجود زیرساخت‌های تجاری مناسب موجب می‌شود تا مشتریان و خریداران در کشورهای هدف صادراتی حتی در شرایط بحرانی هم خرید کنند و به نوعی وابستگی خرید ادامه دارد و بازار آنها به بازار کشور ما وابسته است.گشایش اعتبار اسنادی، یوزانس، صندوق‌های ریسک و ضمانت ارزی از جمله زیرساخت‌های مناسب به منظور تجارت تسهیل‌شده‌تر هستند. در صورتی که چنین زیرساخت‌هایی موجود باشد حتی در شرایط تنش‌ها نیز مشتری در بازار هدف صادراتی بازهم خرید خود را انجام خواهد داد و به عبارتی بازار صادراتی از دست نخواهد رفت.

وی گفت: در شرایطی که صادرکننده ایرانی به سوئیفت دسترسی ندارد، ضمانت‌نامه بانکی و یوزانس در اختیار ندارد، تحریم ندارد و به اف ای تی اف هم متصل نیست فروشنده جذابی برای مشتریان نخواهد بود.

مجبور به استفاده از کشتی‌ های واسطه خواهیم شد

نائب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد:‌  اگر ترس از جنگ یا شائبه جنگ وجود داشته باشد کشتی‌ها در بنادر امارات مستقر می‌شوند و ما مجبور هستیم از کشتی‌های واسطه استفاده کرده و کالاهای صادراتی از جمله فولاد خود را به آنجا منتقل کنیم. این شرایط در مورد بندر مرسین ترکیه وجود ندارد واگر هم احتیاط‌هایی وجود داشته باشد ال سی، یوزانس و ضمانت‌نامه‌های بانکی و غیره وجود دارد که می‌تواند تا حدودی ریسک تجارت به این کشور را کاهش دهد.

وی درباره راهکارهای کوتاه‌مدتی که می‌تواند در صورت ادامه روند کنونی به صادرات فولاد کمک کند، اظهار کرد: ‌به نظر نمی‌رسد راهکارهای کوتاه‌مدتی به این منظور وجود داشته باشد. فولاد کالایی حجیم و با وزن بالا است و امکان انتقال با کامیون ندارد و قویا به ناوگان حمل و نقل دریایی نیاز دارد.

قنبرپور تصریح کرد:‌ ایران از طریق دریای خزر به بخش‌هایی از کشورهای آسیای میانه،‌ از طریق دریای عمان وخلیج فارس به برخی از کشورهای عربی، افریقایی و اروپایی دسترسی دارد و طبیعی است که امنیت حمل و نقل دریایی اصلی مهم در تجارت آهن و فولاد از کشور است.

وی ادامه داد:‌ هزینه‌های حمل با کشتی بسیار پایین‌تر از سایر انواع حمل ونقل است و همچنین در هر پارت حجم قابل ملاحظه‌ای از آهن و فولاد امکان صادرات و حمل دارند.

براساس این گزارش موضوع لجستیک و حمل‌ونقل از جمله موارد مهم و اثرگذار بر بهره‌وری و هزینه‌های صنعت فولاد محسوب می‌شود. این صنعت هم‌اکنون با سرعت زیادی به سمت اهداف پیش‌بینی‌شده خود حرکت می‌کند، اما ‌توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل به‌خصوص در عرصه ریلی و سرمایه‌گذاری‌های ناکافی در این عرصه نگرانی‌هایی را در زمینه لجستیک محصولات و مواد اولیه ایجاد می‌کند. به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب ریلی در کشور و به سبب محدودیت‌های موجود، به‌‎ناچار حمل‌ونقل بخشی از مواد اولیه و محصولات تولیدکنندگان به روش جاده‌ای انجام می‌شود.

افت بیش از 13 درصدی صادرات فولاد در نیمه نخست امسال

از سوی دیگر صادرات محصولات فولادی در نیمه نخست سال جاری افت کرده و داده‌های گمرک نشان می‌دهد در بازه زمانی مورد بررسی، صادرات این بخش به لحاظ ارزش کاهشی 13.6 درصدی و به لحاظ وزنی هم افتی 13 درصدی را داشته است. در نیمه نخست سال جاری مجموع صادرات محصولات فولادی کمی بیش از 5 میلیارد و 700 میلیون تن به ارزش نزدیک به 3 میلیارد دلار بوده است.

گفتنی است «شمش از آهن و فولاد» با ۷۳۰ میلیون دلار، «میلگرد» ۵۷۱ میلیون دلار، «ورق فولادی» ۲۱۰ میلیون دلار، «محصولات نیمه تمام از آهن یا از فولاد» ۱۵۱ میلیون دلار و «لوله یا پروفیل‌های توخالی» با ۱۴۳ میلیون دلار ۵ قلم عمده محصولات فولادی صادراتی بوده‌اند. این پنج قلم در مجموع ۱.۸ میلیارد دلار از ارزش صادرات محصولات فولادی را به خود اختصاص داده‌اند.

کارشناسان معتقدند باتوجه ‌به پیچیدگی‌های موجود در رابطه میان درگیری‌های منطقه‌ای و بازار فولاد، شرکت‌های ایرانی با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو هستند. برای مقابله با این چالش‌ها، اتخاذ تدابیر راهبردی و مدیریت ریسک ضروری است.

در شرایط فعلی خاورمیانه، تغییراتی تازه در بازار فولاد ایجاد شده است و شرکت‌های ایرانی برای حفظ رقابت‌پذیری، نیازمند راهکارهای عملی و قابل‌اجرا هستند و به طور قطع کاهش سود کاهش تنها یکی از این چالش‌ها است.