چالش های تولید و تامین تیرآهن در بازار پرنوسان فولاد ایران
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های تیرآهن است. کارخانه‌های بسیاری در شهرهای مختلف ایران در زمینه تولید تیرآهن فعال هستند. این کارخانه‌ها ظرفیت لازم برای تأمین نیازهای داخل کشور را دارند و حتی در صورت به‌کار گرفتن تمام ظرفیت، می‌توانند در زمینه صادرات نیز فعال باشند. اما متأسفانه شرایط نابه‌سامان بازار فولاد و نوسان‌های شدید در این بازار، چالش‌هایی در مسیر تولیدکننده‌های تیرآهن قرار داده است. نوسان‌های قیمت تیرآهن در بازار داخل و رقابت شدید در بازار خارج از کشور مانع از برنامه‌ریزی منسجم تولیدکننده‌های برای تولید محصولات می‌شود. در این مقاله از آهن آنلاین مشکلات موجود در مسیر تولید و تأمین تیرآهن که کارخانه‌های ایرانی با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند را بررسی می‌کنیم و درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم.
نوسانات بازار فولاد، مانعی بزرگ بر سر راه تولید و تامین تیرآهن
به‌طور کلی وقتی بازار درگیر نوسان است، خریدارها از موقعیت خود خارج می‌شوند و ترجیح می‌دهند تا زمان به ثبات رسیدن بازار صبر کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند در شرایط آرامش بازار خرید کنند تا بتوانند محصولات مورد نظرشان را با بهترین قیمت بخرند. اما متأسفانه روزهای ثابت و آرام در بازار آهن به ندرت اتفاق می‌افتد و به همین دلیل خریداران دست نگه می‌دارند.
بسته شدن موقعیت‌های خرید در بازار آهن به معنی کاهش تقاضا برای مقاطع فولادی مختلف از جمله تیرآهن است. وقتی تقاضا کاهش پیدا می‌کند، تولیدات کارخانه‌ها در انبار باقی می‌ماند و با پر شدن ظرفیت انبارها، خط تولید متوقف می‌شود. در نتیجه چرخه تولید این مقاطع فولادی با مشکل مواجه می‌شود.
از طرف دیگر، مصرف‌کننده‌ها نیز با مشکلاتی مواجه می‌شوند. تیرآهن یک کالای مصرفی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی است، نه یک ابزار برای سرمایه‌گذاری! بنابراین اغلب خریداران برای پروژه‌های خود به تیرآهن نیاز دارند. به تعویق انداختن خرید برای مشتری‌ها نیز ضررهایی به دنبال دارد و باعث توقف پروژه به دلیل عدم تأمین مصالح می‌شود. نوسان‌های بازار فولاد شرایط را هم برای تولیدکننده‌ها و هم برای خریداران بازار آهن سخت می‌کند.
چالش های اساسی تولید تیرآهن در شرایط بحرانی بازار فولاد
نوسانات قیمت تنها چالش موجود در مسیر تولیدکننده‌ها نیست. در ایران، چالش‌های بسیار جدی در مسیر تولید تیرآهن وجود دارد که تیشه به ریشه کم‌جان این بازار می‌زند و اوضاع را از چیزی که هست بدتر می‌کند؛ از بالا بودن قیمت آهن و مواد اولیه گرفته تا رکود بازار مسکن و کاهش شدید پروژه‌های ساختمانی. در ادامه به تعدادی از این چالش‌ها اشاره می‌کنیم:
اولین چالش موجود در مسیر کارخانه‌ها، تعطیلی‌های بیش از اندازه و قطعی برق است. در فصل‌های گرم سال، واحدهای صنعتی باید چند روز در هفته را بدون برق بگذرانند و این یعنی در عمل غیرفعال هستند. تعطیلی‌های بیش از اندازه کارخانه‌ها مانع از تأمین تقاضا می‌شود و نارضایتی مشتریان داخلی و خارجی را به دنبال دارد.
دومین چالش این است که تولیدکننده‌های ایرانی هنوز هم از تجهیزات و ابزارهای دهه‌های قبل استفاده می‌کنند. آن‌ها بخاطر تحریم و هزینه زیاد دستگاه‌های مدرن، به تجهیزات روز دسترسی ندارند و مجبور هستند با تکنولوژی‌های قدیمی، استانداردهای امروز را برآورده کنند. این مسئله باعث می‌شود وقتی تولیدکننده‌های تیرآهن ایرانی در سطح بین‌الملل حضور پیدا می‌کنند، از رقبای قدرتمند و مدرنی چون چین شکست بخورند.
رکود بازار مسکن در ایران از دیگر علل بحرانی شدن بازار تیرآهن است. پروژه‌های عمرانی و ساختمانی مهم‌ترین مصرف‌کننده‌های میلگرد و تیرآهن هستند. رکود ساخت‌وساز به معنی کاهش تقاضا برای تیرآهن است. کاهش تقاضا برای این محصول در بازار نوسان ایجاد می‌کند و باعث افت قیمت‌ها می‌شود. از طرف دیگر، فروش تیرآهن با قیمت پایین برای تولیدکننده‌ها صرفه اقتصادی ندارد و چرخه‌ای بی‌پایان از مشکلات را برای تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد می‌کند.
کارخانه‌های تولیدکننده تیرآهن ایرانی در سطح بین‌الملل نیز چالش‌های مختلفی دارند. با وجود اینکه این کارخانه با دستگاه‌های قدیمی محصولات با کیفیت و استانداردهای جهانی تولید می‌کنند، اما باز هم نمی‌توانند آنطور که شایسته است، سهمی از بازار جهانی داشته باشند. عوارض زیاد و چالش‌های بیش از اندازه صادرات از داخل کشور و تحریم‌ها از سمت خارج، صادرات را به یک چالش بزرگ برای تولیدکننده‌ها تبدیل کرده است.
اثرات عدم ثبات قیمت فولاد بر تامین و تولید تیرآهن در کشور
قیمت فولاد یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت تیرآهن و سایر مقاطع فولادی است. به‌طور کلی قیمت جهانی فولاد هم نوسان‌هایی را تجربه می‌کند، اما این نوسان‌ها به اندازه‌ای نیست که تولیدکننده‌ها را با مشکل مواجه کند و برنامه‌ریزی آن‌ها را به‌هم بریزد. در ایران قیمت فولاد به صورت دستوری تعیین می‌شود. همچنین از نوسان‌های قیمت جهانی هم تأثیر می‌گیرد و از آنجایی که قیمت جهانی بر اساس دلار است، نوسان نرخ ارز نیز قیمت فولاد در داخل کشور را تغییر می‌دهد. نتیجه همه این عوامل بی‌ثبات شدن نرخ فولاد است.
وقتی تولیدکننده تیرآهن فولاد مورد نیاز برای تولید را هربار با قیمتی جدید خریداری می‌کند، نمی‌تواند برنامه‌ریزی مالی درستی برای قیمت‌گذاری و بودجه‌بندی داشته باشد. تولیدکننده‌های تیرآهن حتی نمی‌دانند در سری بعدی برای تأمین مواد اولیه باید چقدر هزینه کنند! نداشتن برنامه و بودجه‌بندی در کارخانه‌ها بی‌نظمی ایجاد می‌کند و اثرات این بی‌نظمی تا زمان عرضه محصولات به بازار هم گریبانگیر تولیدکننده و خریدار باقی می‌ماند.
تاثیر کمبود مواد اولیه و افزایش هزینه ها بر تولید تیرآهن
هزینه تولید مهم‌ترین معیاری است که کارخانه‌ها برای تعیین قیمت محصولات خود در نظر می‌گیرند. کمبود مواد اولیه و هزینه‌های بالای نهاده‌های تولید، مانع دیگری است که در مسیر تأمین تیرآهن قرار دارد. ایران معادن غنی دارد که بخش مهمی از نیاز کارخانه‌های داخل کشور به آهن را برآورده می‌کند. ایران یکی از صادرکننده‌های فولاد به شمار می‌آید؛ اما سیاست‌های غلط و غیرشفاف بودن فرایندها در بازار فولاد باعث شده است که تعدادی از کارخانه‌ها با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه شوند.
وقتی تولیدکننده‌های تیرآهن مواد اولیه را با قیمت بالاتر می‌خرند و با افزایش سایر هزینه‌های تولید مواجه می‌شوند و حتی مجبور به پرداخت مالیات هستند، باید تیرآهن را با قیمت بیشتر بفروشند. اما بازار به دلیل چالش‌هایی که در قسمت‌های قبل توضیح دادیم، ظرفیت افزایش قیمت تیرآهن را ندارد. خریداران دست از خرید کشیده‌اند و منتظر ثبات بازار هستند. کاهش تقاضا، قیمت تیرآهن را کاهش می‌دهد، تاجایی که حتی هزینه‌های تولید را هم جبران نمی‌کند.
آیا تولید و تامین تیرآهن به ثبات می رسد؟
کارخانه‌ها قیمت تیرآهن را با توجه به هزینه تمام‌شده تولید در نظر می‌گیرند، اما متأسفانه قیمت اعلام‌شده توسط کارخانه با قیمتی که به مشتری اعلام می‌شود، تفاوت بسیاری دارد. در بازار فولاد ایران، دولت و مسئولان روی قیمت‌گذاری‌های مقاطع فولادی نظارت دارند و در بسیاری از موارد، بدون آگاهی، تغییراتی در قیمت‌گذاری‌ها ایجاد می‌کنند. مسئله از جایی شروع می‌شود که این تغییرات گاهی اوقات توسط مسئولانی ایجاد می‌شود که سررشته‌ای از بازار فولاد ندارند و شرایط تولیدکننده و مصرف‌کننده را در نظر نمی‌گیرند. در نتیجه بازار از تعادل خارج می‌شود و نوسان‌های شدید و غیرمنتظره‌ای را تجربه می‌کند.
در حال حاضر کارخانه‌های تولیدکننده‌های تیرآهن از همان ابتدای کار، یعنی تأمین مواد اولیه، تا فروش محصولات با چالش‌های کمرشکن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این چالش‌ها تا زمانی که مسئولان به صورت جدی به آن‌ها نپردازند، حل نمی‌شوند و روند تولید و تأمین تیرآهن به ثبات نمی‌رسد.
